دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین دریاچه داخلی ایران و به‌ عنوان یکی از ذخایر ارزشمند جهانی زیست‌کره از وضعیت نامطلوبی در سالهای اخیر برخوردار بوده است. شرایط نامناسب این دریاچه موجب آثار جبران‌ناپذیر زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی خواهد شد. لذا بررسی این موضوع از جنبه‌های مختلف ضروری می‌نماید. در تحقیق حاضر، با استفاده از مدلهای سری‌زمانی میانگین متحرک خود ‌بازگشت (ARMA) جریان ورودی به رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه برای سال‌های آتی در دو سناریو، یک‌بار بر اساس داده‌های ثبت شده بلند مدت و بار دیگر بر اساس داده‌های کوتاه مدت دوره‌های خشکسالی اخیر پیش‌بینی گردیده است. سپس با وارد کردن پتانسیل جریان سطحی تولیدی رودخانه‌ها در مدل شبیه‌سازی شرایط توسعه حوضۀ آبریز دریاچه ارومیه در افق 1420 در محیط MODSIM، پس از تعیین وضعیت منابع و مصارف، جریان ورودی به دریاچه ارومیه در هر یک از سناریوها برآورد و اختلاف آن با حقابه زیست محیطی مصوب دریاچه محاسبه گردیده است. در نهایت بعنوان یک راهکار کلی، میزان کاهشی که لازم است در مقادیر نیاز آبی کشاورزی بعنوان مصرف کننده اصلی آب در حوضه داده شود، محاسبه گردیده تا حقابه دریاچه تأمین گردد. نتایج حاکی از آن است در صورتی که نیاز آبی سالیانه متوسط کشاورزی در کل حوضه آبریز در سناریوهای پیش بینی بر اساس داده‌های بلند و کوتاه مدت به طور متوسط در حدود 14% و 56% کاهش یابد، حقابه زیست محیطی مصوب دریاچه ارومیه قابل تأمین خواهد بود. Manuscript profile

توزیع نامناسب بارندگی در بسیاری از نقاط کشور باعث شده است تا تامین مطمئن آب از طریق ذخیره‌سازی انجام شود. در سال‌های اخیر احداث سدهای مخزنی بزرگ برای ذخیره‌ آب گسترش یافته است. احداث این مخازن ضمن تحمیل هزینه‌های گزاف، مسائل زیست‌محیطی متعددی را نیز به همراه داشته است. وقوع خشکسالی‌های متوالی باعث شده است تا سیاست جیره‌بندی آب بیش از پیش مورد توجه بهره‌برداران مخازن قرار گیرد. هدف این تحقیق توسعه و اعمال سیاست جیره‌بندی برای کاهش تنش‌های شدید در دوره‌های خشکسالی از طریق ذخیره‌سازی در ماه‌های قبل از تنش می‌باشد. بدین منظور، سد مخزنی نمرود و زیرحوضه پایین‌دست آن با استفاده از مدل MODSIM8.1 شبیه‌سازی شد. پس از واسنجی مدل، الگوریتم جیره‌بندی توسعه داده شده در محیط داخلی مدل کدنویسی شد و مدل برای دو حالت با و بدون جیره‌بندی اجرا گردید. شاخص‌های درصد تامین، اعتمادپذیری، آسیب‌پذیری، برگشت‌پذیری و پایداری سیستم برای دو حالت محاسبه شد. نتایج نشان داد که اعمال سیاست جیره‌بندی بر اساس الگوریتم توسعه یافته باعث تعدیل تنش‌های شدید و توزیع یکنواخت آن در دوره‌ بهره‌برداری می‌گردد. با اعمال سیاست جیره‌بندی، شاخص‌های اعتمادپذیری و پایداری سیستم به ترتیب به میزان 10 و 7 درصد افزایش می‌یابد و شاخص‌های آسیب‌پذیری و سرعت برگشت‌پذیری 18 و 9 درصد کاهش می‌یابد که نشان از بهبود این شاخص‌ها در شرایط اعمال سیاست جیره‌بندی در سیستم دارد. Manuscript profile