نسخ خطی گنجینه‌های گران‌بهایی هستند که به‌واسطۀ آن‌ها بخش عمده‌ای از فرهنگ و ادب این مرزوبوم به دست ما رسیده است. امروزه یکی از‌ منابع‌ ناگزیر برای هر مصححی، تذکره‌ها و سفینه‌های شعری است. جامعان چنین مجموعه‌هایی با در دست داشتن دست‌نویس‌هایی‌ که‌ گاه در تصاریف روزگار از بین رفته است‌، به‌ نام‌ و اشعار‌ شاعرانی‌ اشاره‌ می‌کنند که امروزه برای محققان قلمرو شعر و ادب فارسی نویافته و بیگانه می‌نماید و این امر ضرورت بررسی این نوشته‌های خطی را نشان می‌دهد. تذکرۀ بتخانه نسخۀ خطی ارزشمند و درخور توجهی در حوزۀ ادبیات کلاسیک است که با تصحیح از گمنامی به در آمد. تصحیح این تذکرۀ شعری هم تصحیح کامل‌تری از بعضی ابیات شاعران و اشعار تازه‌یاب آن‌ها به دست می‌دهد و هم دستیابی به آثار شعرای گمنام را مقدور می‌سازد. نویسندۀ این مقاله، ضمن معرفی نسخۀ خطی جنگ بتخانه و تدوین‌کنندۀ آن، به معرفی شاعر گمنامی همچون مطهر که هزار بیت از اشعارش در این مجموعه ثبت شده که در هیچ دیوانی نیامده است و همچنین با مقابلۀ اشعار ثبت‌شده از ازرقی هروی، مجیرالدین بیلقانی، سید حسن اشرفی سمرقندی، ادیب صابر ترمذی، اثیر اخسیکتی در جنگ مذکور با منابع دیگر، ابیاتی به گنجینۀ دیوان این شاعران بزرگ پارسی‌گوی افزوده می‌شود و همچنین ضبط‌های تازه‌ای که از شعر بعضی از این شاعران ارائه می‌دهد، که به تصحیح و تکمیل دیوان آنان کمک می‌کند. Manuscript profile

چکیده یکی از شیوه‌های توجّه به هویّت و شناسنامة وجودی جوامع، جمع‌آوری و تدوین نسخ خطّی و برنامه‌ریزی دقیق برای شناسایی و معرّفی این آثار است. در میان نسخ خطّی، تذکره‌ها از آن جهت که بعضاً نام و نشان شاعران و اشعار و آثار آن‌ها را از تحریف زمانه در امان نگاه داشته، حائز اهمّیّتند. در بین تذکره‌ها و سفینه‌های شعرفارسی، تذکره خلاصةالشّعرا (بتخانه) از شهرت خاصی برخوردار است. تذکرة خلاصة‌الشّعرا ذیلی است که بر جُنگ بتخانه نوشته ‌شده است. جُنگ بتخانه، بالغ بر بیش از چهل هزار بیت از منتخبات اشعار متقدّمین و متوسّطین است که توسّط ملاّ محمّد صوفی مازندرانی به همکاری عبداللّطیف عبّاسی در سال (1010ه‍..ق) گردآوری شده است و بعدها در سال (1021 ه‍. ق)، عبداللّطیف عبّاسی گجراتی، علاوه بر نگارش دیباچه، شرح احوال شعرای بتخانه را با ذکر سلاطین و مشایخ معروف عهدشان، به اختصار بر آن افزوده و نام خلاصة‌الشّعرا را بر آن نهاده و هر دو اثر را با هم در یک مجموعة دو جلدی مرتب نموده‌است. در این پژوهش ضمن معرّفی تذکره و نسخه‌های موجود از آن، مختصات سبک شناسی این اثر در دستگاه‌های زبانی، فکری و بلاغی مورد بررسی قرار گرفته‌است. Manuscript profile