سنگ ها ماندگارترین مصالح ساختمانی هستند که از تخت جمشید ایران تا اهرام مصر سالیان سال پایدار مانده اند. مصالح خرده سنگی که اصطلاحاً به آن شن و ماسه گفته م یشود، پر مصرف ترین مصالح ساختمانی هستند. پیشرفت تمدن بشری در امر احداث سازه، نیاز بشر به شن و ماسه را افزایش داده است. برداشت های ب یرویه جهت تامین نیاز بشر، لزوم حفظ بستر و حریم رودخان هها و نیز حفظ هویت آن و اجتناب از بهم خوردن تعادل موجود در محیط زیست رودخانه توجه به جلوگیری از برداشت ب یرویه مصالح رودخانه ها را بیش از پیش مطرح ساخت. اما برداشت بدون برنام ه ریزی این گونه مصالح اثرات مخربی بر پیکره محیط زیست دارد. در این مقاله سعی شد تا با انجام بازدیدهای میدانی از محورهای اصلی تامی نکننده شن و ماسه شهر مشهد (محور سرخس، کلات، فریمان و فردوسی) به بررسی اثرات مخرب و غیر مستقیم استحصال مصالح رودخانه ای بر محیط زیست پرداخته شود و پیشنهاداتی جهت جایگزینی و استفاده از مصالح نوین ساختمانی ارائه گردد. مصالح کوهی در محور سرخس (به علت تجمع واحدهای شن شویی در این محور) به عنوان مطالعه موردی در این مقاله انتخاب گردیده و آزمایشات مختلفی بر روی آن ها انجام گردید، نتایج نشا ندهنده مقاومت فشاری 420 تا 450 kg/cm2 می باشند. حجم این توده آهکی به وسیله نر مافزار جی آی اس (GIS) محاسبه و حدود 37/1044 میلیون تن تخمین زده شده است . مقاومت بالا و حجم مناسب این منبع کوهی استفاده از این مصالح را به عنوان جایگزین مناسب مصالح رودخانه ای تایید میکند. Manuscript profile