در این مقاله، ابتدا معراج پیامبر به شیوة روایت نظامی گنجوی بحث و تحلیل می شود. معراج از وقایعی شگرفی است که برای شخص پیامبر اتفاق افتاد. هریک از مفسران، اهل حدیث و روایت و تحلیل گران دینی براساس مشرب عرفانی یا دینی خود (تسنّن یا تشیّع) گزارش های جالبی داده اند. محتوای گزارش هایی که از نحوة معراج پیامبر شده است با بسیاری از آموزه ها و تجربیات عرفانی همسو است؛ یعنی عارفان و صوفیان سعی کرده اند برخی از مبانی عرفانی و پیکرة آن را با سیر روحانی و جسمانی پیامبر همسو کنند. مبانی و مفاهیمی مانند تجلی حق، سِتر، حجاب، مشاهده، دل و مانند اینها از این دسته اند. هدف عمدة پژوهش، بازخوانی، نقد و تفسر معراج پیامبر و هم خوانی برخی از مفاهیم پرورش یافتة عرفانی، مطابق با آن است. Manuscript profile

در این مقاله تفسیر یوسف در سیر تاریخی بررسی می‌شود. به سبب محتوای خاصی که دارد در تفسیرهای مختلف، دارای شأن و رتبة خاصی است و مفسّران با رویکردها و گرایش‌های گوناگون، آیات سوره را تفسیر و توصیف کرده‌اند. تفسیر سورآیادی از دیدگاه جامعه‌شناسی و تفسیر کشف‌الاسرار از دیدگاه عرفانی، از شاخص‌ترین تفسیرهای پارسی است. دو فرضیة مهم پژوهش این است که اولاً مذهب یا نحله‌های مفسّران در تفسیر سوره، جایگاه ویژه‌ای دارد؛ دوم اینکه، سورة یوسف از دیدگاه‌های مختلف جامعه‌شناسی (یا روانشناسی)، ذوقی و عرفانی و عادی تفسیر شده است. روش پژوهش تحلیلی ـ توصیفی یا تحلیل کلام (Discourse analysis) مفسّران است و از دیدگاه نشانة معنایی (semantic) و نشانة کنشی یا منظورشناسی (pragmatic)، بافت (context) تفسیر بررسی شده است. Manuscript profile