پژوهش حاضر با هدف شناسایی و سنجش وضعیت پیشایندها و پسایندهای جانشین‌پروری مدیران آموزش و پرورش کشور در یک مدل فرایندی انجام شد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر جمع‌آوری داده ترکیبی بود. جامعه پژوهش در بخش کیفی خبرگان دانشگاهی و متخصصان آموزش و پرورش و در بخش کمی مدیران و معاونان اداره آموزش و پرورش در مراکز استان‌های کشور (2400 نفر) در سال تحصیلی 97-1396 بودند. حجم نمونه در بخش کیفی 20 نفر که با روش هدفمند و در بخش کمی 400 نفر که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار گرد‌آوری در بخش کیفی مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق‌ساخته جانشین‌پروری (84 گویه‌ای) بود. در بخش کیفی از رویکرد نظریه‌پردازی داده بنیاد و در بخش کمی برای تحلیل داده‌ها از روش‌های تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون تی استفاده شد. نتایج نشان داد مولفه‌های جانشین‌پروری شامل فردی، سازمانی و فرایندی؛ عوامل اثرگذار بر جانشین‌پروری شامل نقش‌های رهبری، وظایف مربی‌گری، سرمایه انسانی و مدیریت استعداد و عوامل اثرپذیر از جانشین‌پروری شامل ماهیت شغل، فرصت‌های پیشرفت و جو سازمانی بود. همچنین نتایج نشان داد وضعیت سرمایه انسانی و نقش‌های رهبری مطلوب، اما وضعیت جانشین‌پروری، رضایت شغلی، وظایف مربی‌گری و مدیریت استعداد نامطلوب بود. Manuscript profile