ابوالفضل بیهقی دبیر سرشناس عصر غزنوی کتابی بر جای گذاشته است که پس از گذشت قرن های متوالی از وجوه مختلف شایستۀ پژوهش و بازنگری است. وی ضمن بیان نکات تاریخ نویسی در تحلیل جزئیات و توصیف صفات حالات روانی شخصیّت ها، خواننده را شگفت زده می کند، از این رو این اثر برای یافتن مصداق های عینی تیپ های شخصّیتی در روان شناسی بسیار مناسب است. در این مقاله صفات شخصیّت های تاریخ بیهقی براساس مدل پنج عامل شخصیّتی رابرت مک کری و پل کوستا مورد بررسی قرار گرفته است. جامعۀ آماری تحقیق حاضر، کتاب تاریخ بیهقی است که پس از بررسی صفات شخصّیت های اصلی کتاب؛ نمونه هایی برای هر کدام از پنج تیپ شخصیّتی: روان رنجوری، برون گرایی، گشودگی، خوشایندی و وظیفه شناسی ارائه شده است. هر چند که این تطبیق نسبی است و بعضی از شخصیّت ها، مجموعه ای از ویژگی های چند تیپ شخصیّتی را به خود اختصاص می دهد و اعمال و رفتار و اندیشه های آن ها تحت تأثیر از شرایط محیطی تغییر می کند، امّا براساس نمودار ارائه شده، تیپ غالب شخصیّتی افراد، مشخص شده است. Manuscript profile