فورس‌ماژور یا به تعبیر فقها آفت آسمانی از جمله مسائلی است که در قوانین کشورهای مختلف از جمله ایران در عرصه مسئولیت مطرح شده است. در این مساله که متعهد جهت برائت خود از خسارات و به عنوان اثر حقوقی می‌تواند به این حوادث استناد کند، اختلاف نظری نیست اما در جایی که عامل انسانی به دلیل فعل یا ترک فعل، در وقوع این حوادث یا در افزایش خسارات ناشی از آنها نقش داشته باشد اختلافاتی را می‌توان مشاهده کرد. در حقوق فرانسه طرف متعهد باید با مدنظر قرار دادن تغییر و تحولات احتمالی، روند ایفای تعهد را در نظر داشته باشد. در حقوق ایران با وجود مبتلابه بودن، وجود نگاه سنتی نسبت به فورس‌ماژور(یعنی آسمانی بودن و عدم مسئولیت) از یک سو و تاثیر فعل یا ترک فعل عامل انسانی در وقوع فورس‌ماژور یا افزایش خسارات ناشی از آن، فورس‌ماژور را با چالش‌های جدی فقهی و حقوقی مواجه ساخته است. موضوعاتی همچون آگاهی از پتانسیل خطر موجود ناشی از گسل فعال، داشتن قدرت پیش‌بینی، توانایی اجتناب از حادثه یا خسارت، تحقق مفهوم آفت آسمانی و قبول آثار آن می‌توانند از جمله این چالش‌ها به شمار روند. پژوهش حاضر ضمن بررسی نظریه فورس‌ماژور در حقوق فرانسه، حقوق ایران و منابع فقهی به امکان اعمال آن در نظام حقوقی ایران با در نظر داشتن ادله عام و خاص فقهی می‌پردازد. Manuscript profile