به همان اندازه که جنبه محتوایی قرآن متعالی است ویژگی‌های ادبی آن نیز جایگاهی والا و ارزشمند دارد. در نظرگرفتن هر یک از این دو حوزه بدون توجه به حوزه دیگر امکان‌پذیر نیست به‌گونه‌ای که اثرگذاری معانی قرآن و جنبه اعجاز آن در تلفیق این دو حوزه است. از همین منظر علمای بلاغت جنبه‌های اعجاز قرآن را به بعد معنایی و محتوایی محدود نمی‌سازند. هدف این مقاله بررسی چگونگی ساخت بستر و فضایی است که در قرآن برای پرداخت معانی ایجاد شده است. فضاسازی از ویژگی‌های اصلی هر اثر ادبی ولو قطعات کوتاه است که موجب می‌شود معانی اثر در بستری مناسب به پیش رود. ساخت فضا بیش‌تر از دیدگاه ادبی است اما در پیوند مستقیم با آیاتی است که محتوای اصلی سوره را حمل می‌کند. Manuscript profile

صفت از انواع کلمه است که حالت، مقدار و ویژگی‌های دیگر اسم را نشان می‌دهد. این کلمه از عناصر ایجاد زبان شاعرانه است و بیش از عناصر دیگر زبان بازتاب عاطفه و نوع برخورد شاعر با پدیده‌ها و اشیاء است از همین روی می‌تواند ارزش‌های هنری فراوانی در شعر داشته باشد. هدف این مقاله تعیین کارکردهای هنری این مقوله در شعر و جایگاه آن در ادبیات و برجستگی زبان و نقش آن در کیفیت عاطفی و تصویرپردازی در شعر شاملوست به همین خاطر با روش استقرایی با تاکید بر شعر وی در سه حوزه زبانی، معنوی و تصویری به این موضوع پرداخته است. در حوزه نخست ساخت صفات تازه، ایجاد موسیقی، جابه‌جایی صفت، کاربرد صفات کهن و... در برجستگی زبان موثر بوده است. از نظر معنوی صفت نمایان‌گر عاطفه و لحن شاعر است و تناسب صفات موجب ایجاد انسجام و ساخت فضای منسجم شعری شده است. علاوه بر آن نوع و کیفیت صفاتی که شاملو در مورد یک پدیده به کار گرفته اندیشه او را نسبت به آن نشان می‌دهد. در حوزه تصویری نیز صفت در ایجاد حس‌آمیزی، خلق استعاره و تشبیه، پویایی توصیفات و... موثر بوده است. Manuscript profile

هدف این مقاله بررسی سیر و حرکت شعر بر اساس تصاویر آن در شعر شاملو است. مقصود از حرکت تصویر در این مقاله یعنی تغییر، دگرگونی، جهش و تبدیل اندام‌وار و ارگانیک یک تصویر به تصویر یا تصاویر دیگر به‌گونه‌ای که بتوان سیر و حرکتی طبیعی را میان ‌آن‌ها درک کرد. در برخی از اشعار شاملو تصاویر مبدا و مقصد دارند و به گونه‌ای در امتداد یکدیگر قرار گرفته‌اند و فاصله میان ‌آن‌ها با عناصری پر شده است که هنگام خواندن ترتیبی میان ‌آن‌ها شکل گرفته و نوعی حرکت و سیر زمان در ‌آن‌ها حس می‌شود. حرکت میان این‌گونه تصاویر را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: حرکت میان تصاویر واحد، حرکت میان تصاویر متنوع و حرکت میان تصاویر تلفیقی. این نوع تصاویر علاوه بر جنبه‌های زیباشناختی و تناسب با عاطفه و اندیشه شاعر، سیر و حرکت شعر را نیز بر عهده دارند و شعر را از ایستایی و سکون رهایی بخشیده، موجب پویایی و حس زنده بودن شعر می‌شود. علاوه بر آن، بررسی حرکت تصاویر انسجام شعر شاملو را نیز نشان می‌دهد. Manuscript profile

هنر با غلبۀ احساس و عاطفه بر روح هنرمند آغاز می‌شود و او را به واکنش‌هایی وامی‌دارد. این واکنش از عناصر اساسی و محرک اصلی شکل‌گیری آثار ادبی است. هدف این مقاله بررسی عاطفه و جایگاه و نقش آن در نفثه‌المصدور است که با روش توصیفی-تحلیلی، در دو محور دریافت و انتقال عاطفه بدان پرداخته شده است. در محور نخست حوزه و سطح عاطفی، انواع عاطفه، و در محور دوم تناسب و پیوند عاطفه با عناصر دیگر متن (تصویر، زبان، اندیشه و...) و چگونگی انتقال آن (تصویری، عریان و سطحی) مورد نقد و تحلیل واقع شده است. در این اثر عواطف شخصی و انسانی به‌گونه‌ای عمیق دریافت شده و غم غربت، اندوه و مصیبت، حسرت، ناامیدی، خشم و نفرت (عاطفه منفی) مهم‌ترین عواطفی است که تجلی یافته است. از سویی بیان آن‌ها سطحی نیست بلکه به مقتضای مقال با تمهیدات بیانی و تصاویر متناسب با احساسات نویسنده تقویت و منتقل شده است. Manuscript profile

شاعران ادب فارسی برای آن‌که آموزه‌های اخلاقی خود را به‌صورت حکمی نافذ، فراگیر و لازم‌الاجرا ارائه دهند، ناچار به الحاق تقویت‌کننده‌ها و ضمانت‌های اجرایی مختلفی بوده‌اند. برای این مقصود، شاعر گاهی از نیروی واقعیت‌ها یا تعالیم بزرگ‌تر برای پرداخت تعالیم جزئی‌تر بهره می‌برد. از همین روی می‌توان به‌جای استخراج آموزه‌های اخلاقی به‌صورت مختلف و پراکنده، بسیاری از تعالیم را به‌صورت خوشه‌‌ای بررسی کرد. هدف این مقاله بررسی یکی از این خوشه‌هاست که با شیوه توصیفی (تحلیل محتوا) با تأکید بر خسرو و شیرین نظامی، جایگاه آن را در تقویت احکام تحذیری و ترغیبی نشان داده است. برای این منظور، مرگ به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سرخوشه‌های تقویت‌کننده و اصلی انتخاب شده که ‌تعالیم فرعی فراوانی در زیر مجموعه خود پرورانده است. مرگ واقعیتی است که بخش زیادی از تعالیم تحذیری هم‌چون خودستایی و غرور، تن‌آسایی، فریفتگی به توانایی جسمانی و مانند آن‌ها و گزاره‌های ترغیبی هم‌چون شاد زیستن، یاد خداوند، نگاهداشت سرشت پاک انسانی و غیره در خسرو و شیرین نظامی با آن گره خورده و به‌طور کلی بسیاری از نیکی‌ها و رذیلت‌ها، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، با اندیشه مرگ و دیدن جزای آن بعد از این حادثه، تقویت شده‌است. Manuscript profile