اثر متقابل ژنوتیپ × محیط برای دانشمندان علوم ژنتیک، اصلاح‌نباتات و اصلاح‌دام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.آگاهی از اثرمتقابل ژنوتیپ × محیط به اصلاح‌گران نبات موجب افزایش دقت ارزیابی ژنوتیپ ها در محیط های مختلف می گردد. بررسی حاضر بر روی 20 رقم ولاین پیشرفتة جو بهارة معمولی( به همراه ارقام خرم و ماهور به عنوان شاهد) به مدت 3 سال در ایستگاه‌های گچساران، مغان، گنبد و لرستان در قالب طرح بلوک‌های تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. هر ژنوتیپ در هر کرت در 6 خط به طول 03/7 متر و 5/17 سانتی متر فاصله ردیف از همدیگر توسط دستگاه بذرکار غلات کشت گردید. یادداشت‌برداری از صفات مهم زراعی و مورفوفیزیولوژیکی در طول فصل رشد انجام و تجزیه مرکب برای سال‌ها و مناطق بر روی عملکرد دانه انجام گردید. تجزیه پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ ها به روش های پارامتری و چند متغیره انجام گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب سال‌ها و مناطق مختلف به روش مدل های خطی کلی GLM و مدل های مختلط برای عملکرد دانه نشان داد که تمام اثرات از جمله اثر محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در سطح احتمال کمتر از 1% معنی‌دارند. دامنه عملکرد دانه از 536/3 تن در هکتار برای ژنوتیپ 7 تا 148/4 تن در هکتار برای ژنوتیپ شماره 3 به ترتیب با مزیت نسبی 6/87% و 6/102% نسبت به متوسط ارقام شاهد ماهور و خرم در نوسان بود. بررسی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های جو به روش پارامتری نشان داد که ژنوتیپ‌های 17 و 9 از جمله ژنوتیپ‌های پایدار بودند. نتایج تجزیه تحلیل به روش رگرسیون مکانی (SREG- GGE) و مدل اثرات افزایشی و ضرب پذیر(AMMI) نشان داد که دو روش مورد نظر به ترتیب 7/47% و 6/85% از تنوع را توجیه کردند که شاید بر اساس نتایج این مطالعه روش امی از کارآیی بالایی برخوردار بودند. نتایج تحلیل گرافیکی روش GGE نشان داد که محیط های مختلف و ژنوتیپ های جو به ترتیب در 3 و 4 گروه طبقه بندی شدند که به نوعی روایت از اثر متقابل ژنوتیپ* محیط نسبی داشت (در یکی از گروه های حاوی برخی ژنوتیپ ها، هیچ محیطی وجود نداشت). رتبه بندی ژنوتیپ های جو به روش رگرسیون مکانی نشان داد ژنوتیپ های 1، 18 و 3 از جمله ژنوتیپ های پایدار و با عملکرد دانه بالا بودند. Manuscript profile

بررسی حاضر شامل 18 لاین پیشرفته جو بود که در ایستگاه تحقیقات گچساران در مدت دو سال در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و چهار تکرار اجراء شد. در طی فصل زراعی یادداشت برداری از صفات مهم زراعی انجام و تجزیه آماری با نرم افزارهای SAS9.4، Genstat و GGbiplot صورت گرفت. تجزیه واریانس مرکب بر روی برخی صفات مهم انجام و مقایسه میانگین دانکن در سطح 1% انجام شد. تجزیه واریانس عملکرد دانه در شرایط تنش نشان داد که اثر سال و اثر متقابل سال × واریته در سطح احتمال کمتر از 1% معنی‌دار و اثر واریته معنی‌دار نبود. در شرایط مساعد تنها اثر سال معنی‌دار و سایر اثرات معنی‌دار نبودند. مقایسه میانگین عملکرد دانه به روش دانکن در سطح احتمال 1% نشان داد که ژنوتیپ شماره 13 با عملکرد دانه 483/4 تن در هکتار تحت شرایط تنش و با عملکرد دانه 814/5 تن در هکتار در شرایط بدون تنش در کلاس (A) قرار گرفت. بررسی شاخص های تحمل به تنش نشان داد که ژنوتیپ شماره 13 متحمل ترین زنوتیپ به شرایط تنش بود. تجزیه به مولفه های اصلی با دو مولفه در مجموع 2/98% از تغییرات بین داده را را توجیه کرد. مولفه اول همبستگی بالا و مثبتی با شاخص های تحمل متوسط بهر دهی، متوسط هامونیک، متوسط هندسی، شاخص عملکرد، شاخص پایداری عملکرد ، شاخص تحمل فرناندز، شاخص تحمل تغییر یافته برای شرایط تنش و بدون تنش و در نهایت شاخص مقاومت به تنش با عملکرد در شرایط تنش را نشان داد لذا این مولفه به عنوان مولفه تحمل به تنش نام گذاری شد مولفه دوم که تنها 8/1 درصد از تغییرات بین اعداد را توجیه و با شاخص های تحمل و شاخص حساسیت فیشر همبستگی بالایی را نشان داد به عنوان مولفه حساسیت نام گذاری گردید. Manuscript profile