در متون تاریخی ابهام‌هایی در مورد نقش انگلستان در شکل‌گیری جنبش مشروطه ایران وجود دارد. این مسئله به شکل این پرسش که چرا قدرت‌های اروپایی در جنبش‌های اجتماعی ایران مداخله کرده اند؟ مطرح شده فرضیه پژوهشی این است که مداخله قدرت‌های اروپایی در عرصه سیاسی کشورهای دیگر در چارچوب منافع ملی آنها در نظام بین‌المللی قابل توجیه است و همسویی آنها با با بازیگران داخلی تابعی است از متغیر منافع مذکور. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و در پایان به این نتیجه رسیده است که حمایت روسیه از جنبش تنباکو و حمایت دولت انگلستان از جنبش مشروطه در قالب مفهوم اتحاد طبیعی و در جهت منافع آن قدرت‌ها قابل توضیح است. و در یک داوری علمی و بی‌طرفانه می‌توان گفت: این جنبش‌ها، رهبران و شرکت کنندگان در آنها صرفا ناشی از اراده قدرت‌های بیگانه نبوده اند. Manuscript profile