به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد ذرت و صفات وابسته به آن، آزمایشی در قالب طرح کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. کرت های اصلی شامل چهار رژیم آبیاری (بدون تنش، تنش در مرحله 6 تا 7 برگی، تنش در مرحله گلدهی و تنش در مرحله پر شدن دانه) و کرت های فرعی شامل چهار رقم هیبرید ذرت (سینگل کراس 704، 604، 500 و دابل کراس 370) بودند. نتایج همبستگی ساده نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد داشتند. رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت در متوسط شرایط تنش نشان داد که صفت وزن بلال دارای بالاترین اثر مستقیم بر عملکرد دانه و دارای اثرات غیرمستقیم و مثبت از طریق صفات قطر بلال، ارتفاع گیاه، میانگین قطر ساقه و وزن چوب بلال بر عملکرد دانه است. با اعمال تنش در مرحله 6 تا 7 برگی، وزن بلال دارای بالاترین اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه و دارای اثرات غیرمستقیم از طریق صفات ارتفاع گیاه، طول گل آذین نر و طول بلال بر عملکرد دانه بود. همچنین، در شرایط تنش در مرحله پرشدن دانه، صفت وزن 300 دانه دارای بیشترین اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه و دارای اثرات غیرمستقیم و مثبت از طریق تعداد دانه و عمق دانه بر عملکرد دانه بود. Manuscript profile

لگوم‌های علوفه‌ای از نظر تحمل کم‌آبی و پتانسیل تولید در شرایط محدود آبی رفتار و پاسخ متفاوتی دارند و با ارزیابی آنها می‌توان نسبت به گزینش لگوم مناسب در شرایط کم‌آبیاری اقدام نمود. بدین منظور پژوهشی طی دو سال زراعی 1392-1390 در ایستگاه تحقیقاتی تیکمه‌داش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی اجرا گردید. کرت اصلی شامل: عدم آبیاری، یک‌بار آبیاری و دوبار آبیاری بود و در کرت‌های فرعی 4 نوع لگوم علوفه‌ای شامل ماشک گل خوشه‌ای، نخود علوفه‌ای، ماشک پانونیکا و خلّر قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر روش آبیاری بر صفات ارتفاع، تعداد ساقه، مساحت برگ، وزن تر برگ و وزن خشک برگ غیر معنی‌دار است ولی انواع لگوم از نظر صفات فوق به طور معنی‌دار اختلاف نشان دادند و اختلاف آنها در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. همچنین، تاثیر تیمارهای آبیاری و نوع لگوم بر میزان پروتئین علوفه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. اثرات سال و نوع لگوم برای عملکرد علوفه تر و خشک معنی‌دار بود ولی اثر آبیاری و اثرات متقابل سال × آبیاری و آبیاری × نوع لگوم غیرمعنی‌دار گردید. به نظر می‌رسد در شرایطی که این پژوهش انجام شده است اختلاف تیمار بدون آبیاری با تیمارهای یکبار و دو بار آبیاری نتوانسته است به صورت معنی‌دار ظاهر شود. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسات میانگین کلیه صفات کمّی اندازه‌گیری شده و همچنین در نظر گرفتن درصد پروتئین خام، به ویژه مقدار عملکرد پروتئین خام در علوفه در حالت تر و خشک، به نظر می‌رسد گونه‌های ماشک گل خوشه‌ای و خلّر مناسب‌ترین نوع بودند و می‌توان آن دو را به عنوان لگوم‌های مناسب برای تولید علوفه به صورت دیم، در مناطق مختلف آذربایجان شرقی با آب و هوای مشابه محل آزمایش معرفی نمود. Manuscript profile

گیاهان علوفه‌ای از اجزای مهم یک الگوی کشت مبتنی بر کشاورزی پایدار می‌باشند و در این میان لگوم‌ها در الگوهای کشت نقش ویژه‌ای دارند. به‌ منظور ارزیابی امکان کشت و استقرار گیاه لوپن در دشت تبریز، آزمایشی با طرح بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار در سال 1395 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی اجرا گردید. در این آزمایش سه رقم Dieta، Iris و Pootallong متعلق به سه گونهLupinus albus ،L. angustifolius و L. luteus مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس درصد زنده‌مانی گونه‌های مورد بررسی در مزرعه نشان داد که بین آنها و روزهای پس از کاشت اختلاف معنی‌دار وجود دارد و تفاوت درصد زنده‌مانی در نوبت‌های یادداشت برداری متوالی، موجب معنی‌داری اثر متقابل گونه لوپن در روزهای پس از کاشت گردید. رشد و سبز نمودن ارقام Dieta و Iris شش روز پس از کاشت و در رقم Pootallong در نهمین روز پس از کاشت آغاز شد. ارقام Iris و Pootallong به ترتیب 27 و 18 روز پس از کاشت در مزرعه از بین رفتند. روند رشد و زند مانی رقم Dieta از دو رقم دیگر متفاوت بود و درصد سبز این رقم، 24 روز پس از کاشت به اوج خود رسید. اگر چه رقم Dieta با کسب سرعت سبز 1/50 توانست در مزرعه به ‌طور کامل استقرار یافته و تولید محصول نماید، ولی گیاهان این گونه، با توجه به میزان شوری خاک و آب منطقه که به‌ترتیب µs/m 4580 و 5634 بودند، در ادامه مراحل رشدی نتوانستند پتانسیل عملکرد خود را بروز دهند. به نظر می‌رسد شوری خاک و آب منطقه آزمایش موجب محدودیت شدید برای رشد این گیاهان شده و شرایط خاک و آب محل آزمایش برای کشت و کار ارقام متعلق به گونه‌هایL. angustifolius و L. luteus مساعد نبوده است. Manuscript profile