چکیدهاز آنجا که سیاست استعمار دولت انگلیسدر خاورمیانه حفظ منافع کمپانی هند شرقی بود و ایران بالطبع دروازۀ هندوستان شناخته می‌شد، این دولت را برآن داشت تا حکومت قاجاریه را که در ضعف به سر می‌بُرد تغییر داده و حکومت مرکزی قدرت‌مندی ایجاد نماید که شخص رضا شاه محصول آن بود. از جمله اقدامات رضا شاه در طول سلطنت، تصرف املاک مرغوب خوانین و مردم بوده که در نوشته حاضر با پژوهش توصیفی و تحلیلی به شناسایی انگیزه‌های رضا شاه در تصرف املاک به وسیله قدرت حاکمه، بکارگیری سیاست های متفاوت برای تصاحب این املاک در کل ایران و بخصوص در شمال و سواحل خزر می‌پردازد. حال پرسش اساسی آن است که تصرف املاک از سوی رضا شاه چه اثراتی در انحطاط یا توسعه طبقات اجتماعی ایران آن‌روزگار چه تاثیری داشته و از حیث نظری و روش‌‌شناختی با استفاده از اسناد تاریخی که منجر به شکاف طبقاتی عمیق(بین فقرا و ثروتمندان) در سطح کشور شده و همچنین ظلم و ستم و اعمال خشونت نسبت به مردم عادی برای به کارگیری در تولید و برداشت محصولات املاک که منجر به بدبینی و ضدیت بر علیه حکومت پهلوی شد،چه نتایجی داشته است. در نتیجه با این دیدگاه، رضا شاه به نوعی گسترش فئودالیسم و ثروت اندوزی را در بخش محدودی از طبقات مسلط و مرفه و شکاف عمیق در طبقات جامعه به وجود آورد. Manuscript profile

در دوره‌ی پهلوی، روشنفکران و تجددخواهان زیادی زیست داشتند که یا متعلق به نسل قدیمی‌تر جریان روشنفکری و یا خود از دانشجویان جوان تازه تربیت یافته‌ای بودند که تا سال‌های بعد همچنان به طرح دیدگاه‌های خود پرداختند. نخستین روشنفکران ایرانی عناوینی چون مشروطه‌خواهی، برابری اجتماعی، کثرت‌گرایی سیاسی و ملی‌گرایی را سر لوحه اهداف و آرمان‌های خویش قرر دادند و هدف آنها اصلاح و در نهایت تغییر نظام سیاسی حاکم بود،اما برای نسل دوم روشنفکران، اقتدارگرایی سیاسی و ناسیونالیسم ایرانی، نیروی محرک ضروری برای پیشبرد آرمان و اهدافشان بود که در قالب فرد اقتدارگرایی چون رضاخان به منصه ظهور می‌رسید.اما در زایچه مشاوران رضاشاه، کسانی چون تیمورتاش،داور و نصرت‌اله فیروز قرار گرفتند که در راستای جریان‌های سیاسی کشور نقش عمده‌ای را یکنواختی دولتی اقتدارگرا بازی کردند. روش انجام این پژوهش توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه ای می باشد. از جمله یافته های تحقیق، می توان به شکل‌گیری فضای ارعاب و وحشت، امکان و فرصت هرگونه فعالیت روشنفکری و روشنگری از دست رفت که پیامد مختوم آن انزوای روشنفکران و نخبگان سیاسی آن دوره بود، اشاره نمود. Manuscript profile

کتاب رسانه‎ای قدیمی است که علاوه‌بر انتقال اندیشه و میراث نسلی به نسل‎های بعد از خود، در عمومی‎کردن ایدئولوژی‎ها نیز تأثیر بسزایی دارد. از همین‌رو کتاب همچون رادیو و تلویزیون در عصر جدید، در دورة سنت و مدرن همواره ابزاری مهم و غیرقابل‌انکار در اشاعة ایدئولوژی حکومت‌ها بوده است. انجمن آثار ملی با بیش از نیم قرن فعالیت (1357-1304)، با رویکرد ناسیونالیسم باستانگرا و تجدد غربی، از نهادهای مهم فرهنگی دورة پهلوی بود که تألیف، ترجمه و نشر کتاب و نیز تأسیس کتابخانه بخش مهمی از فعالیت‌های آن را تشکیل می‌داد. این انجمن با فعالیت‌های خود، به‌ویژه در بخش فرهنگی و پژوهشی توانست تا حدود زیادی در احیا و بازشناسی تمدن و فرهنگ ایرانی و شاخصه‌های هویتی آن ایفای نقش کند، اما به دلیل فاصلة موجود بین حاکمیت و ملت، در همراه ساختن تودة مردم با اهداف فرهنگی خود ناکام بود. بعضا نادیده گرفتن علایق مذهبی مردم باعث عمیق‌تر شدن این شکاف می‌شد؛ چنانکه در مواردی نیز این رویکرد انجمن اعتراض برخی از اعضای مذهبی انجمن را به همراه داشت.در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و بهره‌گیری گسترده از اسناد، نقش انجمن آثار ملی در اشاعة ایدئولوژی سلطنت پهلوی در حوزة چاپ و نشر کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. Manuscript profile

اهمیت جراید به گونه ای است که ان را رکن چهارم دموکراسی نامیده اند. نقش جراید در افزایش سطح آگاهی های سیاسی دوره قاجار به ویژه از مشروطه از اهمیت خاصی برخوردار است. با وجود تمام محدودیت ها جراید نقش مهمی در تحولات ایران داشته اند. نقش جراید از زمان مشروطه آشکارتر شد. اما با فتح تهران جراید روند صعودی پیدا کردندوبا گرایش های متفاوت سر درآوردند.از این زمان تا تغییر سلطنت قاجار دوره شکوفایی اندیشه های نوین اهل جراید است. جراید مخالف در روند تحولات قدرت گیری رضا شاه به عنوان مانع برخورد کردند. این جراید سعی کردند وقایع را به مردم بیان و چهره واقعی رضاشاه و اطرافیان را به حقیقت بیان کنند. جراید مخالف دارای دید انتقادی به جریانات سیاسی اجتماعی هستند.این گونه جراید در اقلیت بوده و در تیررس دشمن قرار دارند. در این دوران جراید مختلفی وجود داشت که ارزش و اهمیت این جراید که در تهران انتشار می یافت نقش آن ها را در تنویر افکار عمومی و به قدرت رسیدن رضاشاه را نشان می دهد. هدف اصلی این مقاله بررسی نقش جراید مخالف در تهران در جریان به قدرت رسیدن رضاشاه از کودتای 1299 می باشد. Manuscript profile

دخالت متنفذان دربار نقش مؤثری در سقوط دولت مصدق داشت. فعال‌ترین و بانفوذترین آنان مادر شاه و خواهر دوقلوی او اشرف پهلوی بودند. به‌ویژه اشرف که شبکه‌ای گسترده از افراد بانفوذ تشکیل داده بود که به دار و دسته اشرف معروف بودند. از آغاز زمامداری مصدق این دو زن فعالانه با او مبارزه می‌کردند. مصدق و سایر رهبران نهضت ملی بارها از طریق واسطه‌هایی تلاش کردند تا شاه جلو فعالیت‌های سیاسی آنان را بگیرد، اما موفق نشد. و به رغم اقدامات سخت‌گیرانه مصدق بر ضد دربار و وادار نمودن اشرف به خارج شدن از ایران باز این زن دست از توطئه برنداشت و در پاریس مشغول خیانت به نهضت م نفت ایران بود و هم او بود که در نزدیکی‌های کودتای28 مرداد به تهران آمد و پیام سیا را به برادرش تحویل داد.پرسش اصلی مقاله: رویارویی دکترمحمد مصدق با قانونی‌گریزی دربار، در راستای بازگشت به مشروطهیا اشتباه راهبردی در محاسبات و تصمیم‌گیری‌های سیاسی بود؟ این تحقیق به دلیل ابتناء بر Grounded Theory و اکتشافی بودن، فاقد فرضیه است و تحقیق حاضر، پرسش محور و نظریه‌یاب خواهد بود.شواهد و مستندات تاریخی نشان می‌دهد که تقابل مصدق با قانون‌گریزی دربار در راستای تداوم نظام مشروطه-خواهی در ایران بوده است. بی‌اعتنایی شاه و درباریان به قانون اساسی و انحلال قوه مقننه توسط دکتر مصدق و انعطاف‌ناپذیری وی، دو کفه ترازویی بودند که در عرض هم، پایه‌های نظام دموکراتیک را در ایران تضعیف کردند و زمینه نفوذ بیگانگان را در اخذ تصمیمات کلان و سرنوشت‌ساز برای ایرانیان فراهم ساختند. Manuscript profile