فارس از مهمترین ایالات ایران، در عصر خلیفه دوم عمربن خطاب (13ه.ق.- 23ه.ق.) مورد توجه و از دو سوی بحرین و بصره مورد هجوم قرار می گیرد و به تدریج پنج کوره فارس توسط مسلمانان فتح می شود. منابع اسلامی تاریخ های مختلفی را برای فتوح و همچنین نام فاتحان کوره ها ارایه می دهند که نشان دهنده شورش های مختلف ساکنان این کوره ها پس از هربار فتح بوده است. هدف این پژوهش، بررسی سیر فتوح در فارس و اختلاف گزارش های نویسندگان اسلامی در ارایه سال فتوح و نام فاتحان در زمان خلفای راشدین است. سوال پژوهش چنین است: دلیل وجود گزارش های متفاوت نویسندگان اسلامی در ذکر سال فتح کوره های پنج گانه فارس و همچنین نام فاتحان کوره های مزبور از زمان خلیفه دوم تا پایان دوره خلفای راشدین چیست؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و تاریخی انجام یافته است. این نتیجه حاصل شد که با فروپاشی شاهنشاهی ساسانی و تغییر ساختار درونی حکومت و بی نظمی و فروپاشی تشکیلات حکومتی به علاوه باج و خراج سنگین و سوءرفتار عاملان خلافت در کوره ها و همچنین قساوت و بی رحمی برخی از فاتحان در فتح کوره ها، به همراه اختلافات داخلی بین اعراب مسلمان و رقابت های قبیله ای در جهت دستیابی به قدرت بیشتر موجب شد اهالی کوره های فارس شورش کنند و متغاقبا در سال های مختلف و توسط سرداران و فاتحان متفاوت سرکوب شوند و در نتیجه گزارش های متفاوتی از سال فتح و فاتحان در منابع ثبت شوند. Manuscript profile

چکیده : ییکی از خاندان‌های ایرانی‌تبار که بر شرق خلافت اسلامی تسلط یافت، آل سامان بودند که از نیمه ی نخست قرن سوم هجری بر مناطقی از ماوراءالنهرحکومت داشتند و به تدریج با حفظ تابعیت سیاسی از بنی عباس، به ترویج فرهنگ ایران و سنن ملی همت گماشتند. رفتار این دودمان در برابر نهضت های استقلال طلبانه ی ایرانیان، باعث تردیدهایی در نگرش به رویه ی ایران گرایی سامانیان شده است. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که ماهیت رفتار سیاسی سامانیان با جنبش های استقلال‌طلبانه ی ایرانی چگونه بوده است؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که آل سامان، رویه ای مغایر با گفتمان جنبش‌های استقلال خواهانه ی ایرانیان داشته و باوجود گرایش به فرهنگ و تمدن پارسی، منفعت خویش را با تبعیت از خلافت اسلامی دنبال می کردند و از این رو، برخورد خصمانه‌ای با جنبش‌های استقلال طلبانه ی ایرانی داشتند.واژه های کلیدی: سامانیان، عباسیان، جنبش‌های استقلال‌طلبانه، قرون 3 و 4 هـ. ق. Manuscript profile