هجوم مغول و ترس مردان از غارت نوامیس، رواج عرفان، تفکر بی-ارزش بودن زنان و پیدا شدن معشوق ترک در جامعۀ ایران عواملی هستند که جایگاه اجتماعی زن را در عصر سعدی مهم و پیچیده کرده است. در چنین شرایطی سعدی به عنوان شاعری مردمی به انعکاس جامعۀ زمان خود در آثارش می‌پردازد و زن در مقام معشوق، غزلیات او را تازگی و طراوتی بی‌نظیر می‌بخشد. در غزلیات و رباعیات عاشقانۀ او معشوق چه از نوع روحانی یا زمینی، شاهد یا معشوق ترک، مضمونی است که بسیار تکرار می‌شود. در یافته‌ها مشخص شد وصف معشوق و شیوۀ مخاطب قرار دادن او در رباعی که خاستگاهی مردمی و ریشه در فهلویات دارد، منزلت اجتماعی پایین وی را نشان می‌دهد و در غزلیات شیوۀ وصف و خطاب معشوق، منزلت اجتماعی بالای او را اثبات می‌کند. پس از تحلیل یافته‌ها با روش تحلیل محتوا، نتایج پژوهش نشان داد سعدی در غزلیات با وصف معشوق و بهره‌گیری از عناصر مربوط به زندگی طبقات اجتماعی بالا مانند سرو، باغ، بوستان، زیور و پیرایه، سخنرانی و سخنگویی، معشوق مهتر را می-ستاید در حالی که در رباعیات این عناصر دیده نمی‌شوند. در خطاب نیز با شاخص‌های منادا قرار دادن، اکرام و بزرگداشت، اظهار تواضع و اعزاز در کاربرد فعل، معشوقی با منزلت اجتماعی بالا را مورد خطاب قرار می‌دهد. حال آن که این عناصر در رباعیات نشان می‌دهد شاعر در این قالب معشوقی کهتر و فروتر را مورد خطاب قرار داده است. Manuscript profile

در سال ١٢٨٧ کشف نفت و تأسیس اولین چاه خاورمیانه در سرزمین بختیاری نشین مسجدسلیمان زمینۀ حضور بیشتر استعمار انگلیس را در این منطقه فراهم آورد. گرچه عشایر ساده دل بختیاری، در ابتدا به عنوان نیروهای انسانی این تأسیسات مشغول به کار شدند اما با ذکاوت و هوش خود خیلی زود دریافتند که برای اهداف استعمارگران به بیگاری گرفته شده اند. حس تملّک به نفتی که از سرزمین‌های اجدادی آن‌ها می جوشید، عِرق وطن پرستی و عدم وفاداری آنان به حکومت پهلوی و بی‌اعتمادی به استعمارگران را در آنان تقویت می کرد. این مقاله با رویکردی جامعه شناختی به بررسی جنبه های استعمارستیزی در شعر گویشی رستاخیز مسجدسلیمان می پردازد که در میان قوم بختیاری از جمله اشعار محبوب به شمار می رود. نتایج این پژوهش در این موارد خلاصه می شود: انتقاد از حضور استعمار و چپاول نفت از زمین های اجدادی آنان، انتقاد از بی عدالتی کارفرمایان استعمارگر در برخورد با بومیان، انتقاد از نسل خودباخته و انتقاد از حکومت پهلوی. Manuscript profile

قوم بختیاری ادبیّات شفاهی پرباری دارد امّا در دهه های اخیر به دلایل فرهنگی متعدد بسیاری از سنّت ها و ادبیّات شفاهی آن ها رو به فراموشی نهاده است از آنجایی که تاکنون هیچ گونه بررسی ساختاری بر روی قصّه های بختیاری صورت نگرفته است. هدف پژوهش حاضر گردآوری این بخش از زندگی این قوم و ریخت شناسی قصه های بختیاری براساس الگوی ولادیمیر پراپ است. در این پژوهش 24 قصّۀ پریان بختیاری از میان 53 قصّۀ گویشی، انتخاب گردید و بر اساس الگوی ریخت شناسی پراپ بررسی شد. شیوۀ پژوهش کیفی است و پژوهشگر با ابزار مصاحبه تمام قصه ها را از 35 نفر گویشور سالمند با میانگین سنی 67 سال جمع آوری نموده است. داده ها با روش تحلیل محتوا مورد تجزیه قرار گرفتند. و چهار قصّۀ بسیار معروف بختیاری به عنوان نمونه در این مقاله آورده شد.نتایج این تحقیق نشان می دهد که قصّه های پریان بختیاری به میزان قابل توجّهی از الگوی پراپ پیروی می کنند. کارکرد موجود در این قصّه ها خارج از 31 کارکرد پراپ نیست. اغلب این قصّه ها با خویشکاری نیاز و غیبت و مصیبت آغاز می شوند و با خویشکاری های رفع کمبود ، پاداش ، پیروزی و ازدواج پایان می پذیرند این قصّه ها بیشتر ساختاری ساده و شبیه به هم دارند و اغلب یک، دو و سه حرکتی هستند و همچنین این بررسی نشان داد که قصّه های بختیاری شامل تیپ های مختلف قصّه های ایرانی از قبیل حکایت های افسانه ای ، جانوران ، اسطوره ای و جن و پری است. Manuscript profile