-
Article
1 - اثر خشکسالی بر کیفیت منابع آبهای سطحی استان گلستان جهت اهداف آبیاری، مطالعه موردی: رودخانه گرگانرودPhysical Geography Quarterly , Issue 2 , Year , Autumn 2020در این مطالعه، قسمتی از حوزه آبخیز گرگانرود برای ارزیابی اثر خشکسالی بر روی 13 پارامتر فیزیکوشیمیایی آب انتخاب شد. پس از جمعآوری آمار ایستگاههای هواشناسی و هیدرومتری در یک دوره 43 ساله (1393-1350)، با استفاده از روش شاخص بارندگی استاندارد و میانگین متحرک، دوره خشکسالی Moreدر این مطالعه، قسمتی از حوزه آبخیز گرگانرود برای ارزیابی اثر خشکسالی بر روی 13 پارامتر فیزیکوشیمیایی آب انتخاب شد. پس از جمعآوری آمار ایستگاههای هواشناسی و هیدرومتری در یک دوره 43 ساله (1393-1350)، با استفاده از روش شاخص بارندگی استاندارد و میانگین متحرک، دوره خشکسالی شاخص 5 ساله تعیین شد. سپس با استفاده از آمار ایستگاههای هیدرومتری موجود، پارامترهای کیفی آب برای یک دوره طولانیمدت و یک دوره خشکسالی شاخص تهیه شد. میانگین غلظت اکثر آنیونها و کاتیونها، هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم از بالادست به پاییندست رودخانه روند افزایشی داشته به طوریکه این افزایش در ایستگاه انتهایی گرگانرود حدود 7 برابر سرشاخههای آن در دوره خشکسالی است. میانگین اکثر آنیونها، کاتیونها، هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم در دوره خشکسالی نسبت به دوره طولانیمدت افزایش یافته است. بر اساس دیاگرام ویلکوکس، کیفیت آب کشاورزی در جهت جریان آّب رودخانه کاهش یافته به طوریکه رده آّب از C2S1 (مناسب برای کشاورزی) در بالادست جریان به C4S3 (مضر برای کشاورزی) در پاییندست تغییر یافته است. از اینرو میتوان نتیجه گرفت که وقوع دورههای خشکسالی تاثیر بسزایی بر روی فاکتورهای کیفی آب در مقایسه با دوره طولانیمدت دارد بطوریکه با کاهش میزان بارندگی و دبی رودخانه در دوره خشکسالی، کیفیت آب در بخش کشاورزی به شدت کاهش یافته است. Manuscript profile -
Article
2 - هیدروشیمی و کیفیت آب رودخانه دوغ کلاله با استفاده از روشهای گرافیکی، تحلیل خوشهای و شاخصهای کیفیWater Resources Engineering , Issue 2 , Year , Autumn 2021مقدمه و هدف: رودخانه دوغ یکی از سرشاخههای اصلی گرگانرود در شرق استان گلستان میباشد که نقش مهمی در تامین آب شرب شهر گنبد کاووس دارد. علاوه براین، یکی از منابع تامین کننده آب سد گلستان میباشد. از اینرو بررسی هیدروشیمی و کیفی آب این رودخانه در بخشهای Moreمقدمه و هدف: رودخانه دوغ یکی از سرشاخههای اصلی گرگانرود در شرق استان گلستان میباشد که نقش مهمی در تامین آب شرب شهر گنبد کاووس دارد. علاوه براین، یکی از منابع تامین کننده آب سد گلستان میباشد. از اینرو بررسی هیدروشیمی و کیفی آب این رودخانه در بخشهای شرب، کشاورزی و صنعت از اهمیت بالایی برخوردار است.
مواد و روش:در این پژوهش، جهت بررسی هیدروشیمی آب رودخانه دوغ از دیاگرامهای استیف، پایپر و گیبس استفادهشد. کیفیت آب در بخش کشاورزی با استفاده از معیار ویلکوکس، درصد سدیم، نسبت منیزیم و اندیس نفوذپذیری ارزیابی شد. جهت بررسی آب در بخش شرب از شاخص NSFWQI، نمودار شولر و استانداردهای کیفیت آب استفادهشد. در نهایت کیفیت آب به لحاظ صنعت با استفاده از شاخصهای خوردگی، لانژلیه و رایزنر ارزیابی شد.
یافتهها و نتیجهگیری: نتایج هیدروشیمیایی نشان داد که Ca-Mg-HCO3 رخساره غالب هیدروشیمیائی و واکنشآب-سنگ عامل اصلی در کنترل شیمی آب رودخانه دوغ میباشند. براساس شاخص NSFWQI و دیاگرام شولر آب رودخانه در رده قابل قبول برای شرب قرار میگیرد. اما باتوجه به استانداردهای کیفی آب شرب، دو پارامتر کدورت و کلیفرم مدفوعی بالاتر از حد مجاز میباشند. از این رو آب رودخانه دوغ در بخش شرب نیاز به دو تصفیه فیزیکی و میکروبی دارد. براساس نتایج حاصل از درصد سدیم، نسبت منیزیم، شاخص نفوذپذیری و دیاگرام ویلکوکس، کیفیت آب این رودخانه برای کشاورزی خوب ارزیابی شد و نیازی به اصلاح خاک بعد از مصرف آن ندارد. اگرچه از نظر شاخصهای مربوط به صنعت، آب تمایل نسبتا کمی به خورندگی دارد. اما استفاده از تجهیزات فلزی برای استحصال و انتقال آب بلامانع میباشد. Manuscript profile -
Article
3 - ارتباط بین پارامترهای فیزیکوشیمیایی و شاخصهای کیفی آب برای مصارف مختلفWater Resources Engineering , Issue 5 , Year , Winter 2022چکیده مقدمه: با توجه به پیچیدگی و مشکلات استفاده از برخی شاخصها، یافتن ارتباط سادهتر بین پارامترهای فیزیکوشیمیایی و شاخصها از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش بهمنظور تعیین روابط بین پارامترهای فیزیکوشیمیایی و شاخصهای کیفی آب Moreچکیده مقدمه: با توجه به پیچیدگی و مشکلات استفاده از برخی شاخصها، یافتن ارتباط سادهتر بین پارامترهای فیزیکوشیمیایی و شاخصها از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش بهمنظور تعیین روابط بین پارامترهای فیزیکوشیمیایی و شاخصهای کیفی آب در بخشهای مختلف انجام شد. روش: در این پژوهش، ابتدا تیپ غالب آب رودخانههای گاماسیاب و قرهسو با استفاده از نمودار شعاعی تعیین گردید. سپس بهمنظور طبقهبندی کیفی آب این دو رودخانه از چهارده شاخص کیفی آب در بخشهای شرب، کشاورزی و صنعت به همراه استانداردهای ملی آب شرب 1053 و WHO استفاده شد. جهت تعیین روابط بین شاخصهای کیفی و پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب از رگرسیون خطی استفاده شد. در نهایت برای صحت و سقم نتایج حاصل از رگرسیون خطی، روابط بدست آمده برای دو منابع آبی دیگر (رودخانه و خلیج گرگان) آزمایش شد. یافته ها: براساس نتایج هیدروشیمی، تیپ غالب آب هر دو رودخانه Ca-HCO3 میباشد. براساس دیاگرامها و معیارهای مربوط به شرب و کشاورزی، کیفیت آب هر دو رودخانه در محدوده مطلوب قرار دارد. نتایج شاخصهای لانژیلر، رایزنر، لارسون-اسکلد و پوکوریوس نشان داد که آب رودخانهها در بخش صنعت خورنده میباشد. همچنین وضعیت کیفی آب در ایستگاههای مورد مطالعه جهت شرب دام مناسب میباشد. نتایج حاصل از رگرسیون خطی بین شاخصهای کیفی با پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب و برخی نسبتهای یونی نشان داد روابط حاصله برای محاسبه شاخصهای کیفی را میتوان برای تیپهای مختلف آب از شیرین تا شور استفاده نمود. همچنین، مقایسه نتایج حاصل از شبیه سازی رگرسیون خطی با شاخصهای کیفی آب، نشان از دقت بالای روابط حاصله در طبقهبندی آب برای مصارف مختلف دارد. نتیجه گیری: یکی از متداولترین روشها برای تعیین کاربری آب در بخشهای مختلف استفاده از شاخصهای کیفی آب است. نتایج حاصل از روابط حاصله از رگرسیون خطی نشان از عملکرد و کارایی بهتری نسبت به روشهای طبقهبندی پیشین آب دارد. برازش پارامترهای کیفی رودخانه اوغان و خلیج گرگان با روابط بدست آمده از رگرسیون خطی نشان از همپوشانی و برازش مطلوب روابط استخراجی با شاخصهای کیفی آب دارد. این امر بیانگر سازگاری روابط حاصله با تیپ آبهای شیرین و شور میباشد. بنابراین پیشنهاد میگردد که از این روابط در رودخانههای تیپ بیکربنات کلسیک و کلره سدیک در طبقهبندی آب جهت مصارف مختلف استفاده شود. Manuscript profile