مدل‌های هیدرولوژی ابزار مؤثری برای مدیریت منابع آب و همچنین درک تأثیر تغییرات کاربری و تغییر اقلیم در چرخه آب و مشخصه‌های جریان می‌باشند. امروزه مدل‌های هیدرولوژی فراوانی برای شبیه‌سازی مؤلفه‌های چرخه هیدرولوژی حوضه توسعه‌یافته‌اند، اما انتخاب مدل مناسب برای شبیه‌سازی یک حوضه خاص همیشه یک چالش بوده است. برای انتخاب مدل مناسب برای هدف تحقیق باید درک صحیحی از مدل، مزایا و محدودیت‌های آن داشته باشیم. در این راستا تحقیقات متعددی جهت ارزیابی عملکرد مدل‌های هیدرولوژیکی برای مناطق و شرایط مختلف انجام‌شده است. در این تحقیق عملکرد دو مدل هیدرولوژیکی یکپارچه و مفهومی بارش-رواناب AWBM و MIKE NAM در شبیه‌سازی متوسط دبی روزانه جریان در حوضه کوچک کوهستانی گنبد همدان مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج شبیه‌سازی رواناب در دوره واسنجی و صحت‌سنجی با استفاده از دو شاخص آماری ناش ساتکلیف (NSE) و درصد انحراف (PBIAS) مورد ارزیابی قرار گرفت. به ترتیب ضریب ناش ساتکلیف و درصد انحراف در دوره واسنجی و صحت‌سنجی برای مدل MIKE NAM مقادیر 8/0، 3/6 و 71/0، 2/4- و برای مدل AWBM مقادیر 6/0، 2/14 و 55/0 و 2/9- به‌دست آمد. نتایج نشان داد؛ که مدل MIKE NAM نسبت به مدل AWBM دارای قابلیت بهتری در شبیه‌سازی رواناب روزانه حوضه گنبد همدان می‌باشد. Manuscript profile

بخش عمده‌ای از مطالعات هیدرولوژی بر مدل‌سازی فرآیند پیچیده و غیرخطی بارش – رواناب متمرکز است. مدل‌های ارایه شده جهت تبیین رفتار این فرآیند شامل دامنه‌ گسترده‌ای از مدل‌های جعبه سیاه تا مدل‌های حجیم مبتنی بر معادلات حاکم بر فیزیک سیستم می باشند. نظر به وجود عدم اطمینان حاکم بر فرآیند مذکور در خصوص ورودی‌های مدل و پارامترهای واسنجی‌شده، به نظر می‌رسد که مدل‌سازی استوکاستیک فرآیند نسبت به مدل‌سازی قطعی ارجحیت دارد. در این تحقیق شناسایی و تخمین روابط غیرخطی عملگر در فرآیند مذکور از طریق رهیافت اطلاعات محور سببی(DBM) می‌باشد. روش مذکور یک روش استوکاستیک مدل‌سازی مبتنی بر تخمین برگشتی پارامترها توسط صافی کالمن در سیستم معادلات فضای حالت است که علاوه بر ارایه مدلی جهت تشریح رفتار حوضه در پاسخ به پالس‌های ورودی بارش، قادر به انعکاس تفسیری فیزیکی از نحوه تبدیل بارش به رواناب نیز می‌باشد. جنبه اخیر شاخص‌ترین ویژگی این روش مدل‌سازی است که آن را از سایر روش‌های مدل‌سازی جعبه سیاه متمایز می‌سازد. آزمون رهیافت مذکور بر اطلاعات مشاهداتی حوضه کارون علیا از زیرحوضه‌های اصلی رودخانه کارون بزرگ، آشکار‌کننده یک طبیعت موازی محتمل در روندیابی بارش ورودی بود. نهایتاً بر اساس روش مونت کارلو، نتایج حاصله تحت تحلیل حساسیت قرار گرفتند و میزان اعتمادپذیری آنها کمی شد. Manuscript profile

تغییرات ‌اقلیمی در قرن بیست و یکم مهم‌ترین چالش پیش روی جوامع بشری است. نهادهای پژوهشی بسیاری در سراسر دنیا، شبیه‌های گوناگونی را بمنظور پیش بینی اقلیم و فراسنج های آن ارایه نموده اند. عدم اطمینان ناشی از کاربرد شبیه‌های گوناگون گردش عمومی جو‌ (AOGCM) سبب شد که در این پژوهش به عنوان هدف اصلی, نتایج شبیه‌های گردش عمومی جو در شبیه سازی فراسنج های اقلیمی برای سال‌های آماری پایه مورد بررسی قرار گرفته و عملکرد آن ها برای پیش‌بینی داده‌های دما در منطقه‌ی کرمان مورد ارزیابی قرار گیرد. در این پژوهش، نتایج شبیه سازی فراسنج های دما در 22 شبیه (AOM ، BCM2.0، CCSM3.0، CGCM2.3.2 ، CGCM3، CM2.0، CM2.1، CM3، CM3، CM4_IPSL ، ECHAM_5، ECHO_G ، E_H ، E_R، FGOAL ،HadCM3 ، HadGEM ، MICRO3.2_HIRES، MICRO3.2_MENDES ، Mk3.0، PCMو SXG_2005) که مورد تایید هیئت بین دول تغییر اقلیم در گزارش چهارم می‌باشد، مورد ارزیابی ‌قرار گرفتند. ارزیابی‌در سطح‌کمی در این پژوهش با بررسی شاخص‌های آماری تحلیل خطا‌، مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE), حداکثر خطا (ME), ضریب تبیین یا تغییرات (CD), کارایی شبیه سازی (EF) و ضریب مجموع باقی مانده (CRM)‌، انجام ‌پذیرفت. مشخص گردید که شبیه های BCM2.0-CM3.0_INM-AOMدر شبیه سازی داده های کم ترین دمای ماهانه، شبیه های HadGEM-ECHO_G-Mk3.0 داده های دمای میانگین ماهانه و همچنین، شبیه های PCM-Mk3.0-AOM در شبیه سازی بیش ترین دمای ماهانه دارای بهترین عملکرد بودند.   Manuscript profile