زمینه و هدف: برخی از فلزات سنگین هوا به دلیل ویژگی‌های بزرگنمایی زیستی، پایداری و اثرات مخرب بر روی سلامت انسان اهمیت بسیار زیادی دارند. هدف اصلی از پژوهش حاضر شناسایی و ارزیابی ریسک فلزات سنگینی است که پتانسیل سرطان‌زایی و غیر سرطان‌زایی را برای مردم منطقه 21 به همراه دارد. روش بررسی: منطقه 21 تهران به دلیل داشتن کاربری‌های صنعتی و نیمه‌صنعتی به‌عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب شد. طبق استاندارد ASTM و EPA با استفاده از پمپ حجم بالا 50 نمونه از هوا به کمک فیلترهای فایبرگلاس از کاربری‌های مختلف منطقه 21 در سال 1400 برداشت شد. تعیین غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه ICP-OES صورت گرفت. همچنین با استفاده از روش سیستم اطلاعات یکپارچه ریسک IRIS ارزیابی ریسک سرطان و غیر سرطان محاسبه شد. یافته‌ها: میانگین غلظت فلزات سنگین به ترتیب روند کاهشی شامل Li<Ti<W<Pb<Sr<Mg<Fe<Zn<Cr<Al است که آلومینیوم با 87/58 g/m3 µ بیشترین غلظت و لیتیم با 01/0 g/m3 µ کمترین غلظت را دارد. همچنین نتایج ارزیابی ریسک تنفسی بیانگر آن است که HQ آلومینیوم با 01 E + 13/1 ریسک غیر سرطانی و Cr سرب با 05-E 49/1 ریسک سرطانی دارد. بحث و نتیجه‌گیری: مقایسه میزان سرب با استاندارد ملی آمریکا نشان می‌دهد که غلظت سرب در سطح مناسبی قرار ندارد. یافته‌های این پژوهش می‌تواند در تدوین استراتژی‌های مناسب توسط مدیران شهری و اولویت‌بندی کنترل ریسک فلزات سنگین هوا کمک شایانی کند. Manuscript profile

زمینه و هدف: با توجه به ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی فرسوده در شهر کرج، نیاز به جایگزینی ناوگان با استانداردهای به‌روز دارد. با توجه به ابعاد اقتصادی و محیط‌زیستی بایستی اثربخشی اقدامات انجام شده مورد سنجش قرار گیرد. بنابراین دستیابی به هدف ارزیابی تغییر در انتشار آلاینده‌ها براساس هر سناریوی جایگزینی، می‌تواند به مسئولان در جهت اتخاذ استراتژی‌های کاهش آلودگی هوا کمک نماید. هدف طراحی سناریوها، در این پژوهش، برآورد میزان موثر بودن سناریوها در حوزه جایگزینی ناوگان اتوبوس‌های ‌واحد فرسوده، در کاهش انتشار آلاینده‌های، هوا است. روش بررسی: ابتدا دسته‌بندی اتوبوس‌واحد براساس پارامتر‌هایی از جمله سیستم‌های مختلف، سال تولید، استاندارد آلایندگی، نوع سوخت مصرفی و کلاس خودرو در سال 9813 مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در ادامه به طراحی سناریوهای کاهش آلاینده‌های معیار در دو طرح، جایگزینی ناوگان فرسوده به ناوگان هیبریدی، دوگانه‌سوز و با سوخت مصرفی، دارای استاندارد آلایندگی یورو 4، پرداخته‌شد و در نهایت سناریوها، با سناریو پایه مقایسه شد. ضرایب انتشار آلایندگی و طراحی سناریوها با استفاده از مدل بین المللی انتشار وسایل‌نقلیه متحرک (IVE)، به ازای معابر، شریانی درجه 1، بزرگراهی و آزادراهی، با شیب‌های صفر و 2 ± درصد محاسبه شدند. یافته‌ها: نتایج مقایسه سناریوها نشان داد، با جایگزینی کل ناوگان فرسوده از نظر سن (به ناوگان جدید، سناریوی چهارم)، بیشترین کاهش انتشار آلاینده‌های معیار، 40 % (CO)، 60% (VOC)، 42% (NOX)، 86% (PM)، را نشان داد. همچنین نتایج توزیع انتشار آلاینده‌ها در شهر کرج، با نرم‌افزار Arc Map نشان داد که بیشترین انتشار آلاینده‌ها، مربوط به منطقه 10، و کمترین انتشار، منطقه 1، شهر کرج است. بحث و نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌ها میزان اثربخشی سناریوهای جایگزینی ناوگان فرسوده (استفاده از خودروهای هیبریدی، دوگانه‌سوز و با سوخت یورو 4)، در کاهش انتشار آلاینده‌های هوا، 40 تا 80 درصد بوده‌است. سناریوهای کاهش انتشار آلاینده‌ها و راه‌کارهای افزایش کیفیت هوا برای سیاست‌مداران و محققان برای فهم بهتر شرایط جاری آلودگی هوا در منطقه مفید و تا حد زیاد عملیاتی است، که نیاز به تأمین به‌موقع بودجه و برنامه‌ریزی مدون و دقیق برای اجرا دارند. Manuscript profile

فضای سبز نقش مهمی در کیفیت محیط زیست شهری دارد. هدف این بررسی تعیین رابطه فضای سبز شهری با آلودگی هوا، صوت و دما در شهر تهران با استفاده از سنجه های سیمای سرزمین است. بدین منظور، ابتدا نقشه فضای سبز تهیه و به‌روزرسانی شد و سنجه های سیمای سرزمین محاسبه شدند. سپس نقشه‌های آلودگی هوا و صوت با استفاده از میانگین داده های سالیانه درون‌یابی شدند و نقشه دما نیز با روش رگرسیون تهیه شد. درنهایت اطلاعات موردنیاز از نقشه های تهیه‌شده، برای 52 واحد مطالعاتی استخراج شد و با استفاده از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری تجزیه‌وتحلیل شدند. نتایج نشان داد که فضای سبز اثر کاهشی بر میزان آلودگی هوا، صوت و دما دارد. بطوریکه به ازای یک واحد افزایش در انحراف‌ معیار فضای سبز، 0.509 واحد در انحراف معیار دما، 0.462 واحد در انحراف معیار میزان آلودگی صوت و همچنین 0.831 واحد در انحراف معیار آلودگی هوا کاهش مشاهده می شود. در سازه فضای سبز، شاخص انسجام و تراکم لکه بیشترین نقش و شاخص مساحت کمترین نقش را در کاهش آلودگی هوا، صوت و دما داشت. بیشترین و کمترین میزان اثر کاهشی فضای سبز برسازه آلودگی هوا به ترتیب مربوط به ذرات کمتر از 2.5 میکرون و دی‌اکسید سولفور بود. میزان آلفای کرونباخ 0.807 و ضریـب پایایی مرکب 0.808 نشان‌دهنده پایایـی بالا و میانگیـن واریانـس استخراج‌شده 0.523 نشان‌دهنده روایــی همگرایـی بـالا در سازه آلودگی هوا هستند. در سازه فضای سبز شاخص عامل تورم واریانس نشان‌دهنده عدم خطای هم خطی است. Manuscript profile