گفتمان اخوان المسلمین به مثابه مهمترین و ریشه دارترین جنبش سلفیِ اصلاح طلب در جهان اهل سنت به شمار می رود؛ ریشه در نهضت احیای اسلامی معاصر به رهبری سید جمال الدین اسدآبادی دارد. این گفتمان توسط حسن البنا سال ۱۹28م در مصر تاسیس شد و هم اکنون در بسیاری از کشورهای اسلامی همانند ترکیه و قطر از نفوذ و تاثیرگذاری بالایی برخوردار می باشد. در تقابل با گفتمان اخوانی،‌ می بایست به گفتمان وهابیت اشاره کرد، که با قرائت سلفی و بنیادگرانه از اسلام در عربستان سعودی سر برآورده و تلاش می‌کند، با بهره گیری از دلارهای نفتی و مراکز مهم اسلامی همانند مکه ،مدینه رهبری جهان اسلام را به دست گیرد. پژوهش حاضر با هدف تبیین تاثیر گفتمان اخوان المسلمین به نمایندگی ترکیه و گفتمان وهابیت سعودی بر تحولات کشور لیبی طی سال‌های 2010 تا 2019،روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش تاریخی – تحلیلی می باشد. Manuscript profile

جهانشاه شکربیگی[1]- قاسم ترابی[2]- عباس صالحی نجف آبادی[3] تاریخ دریافت: 9/8/1397- تاریخ پذیرش: 24/9/1398 چکیده: انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، بر پایه اندیشه‌هایی بنا شده است که اگرچه بیش از همه اسلامی هستند، اما گاه سرچشمه‌های تفکر سیاسی آنها، به اندیشه‌های ایدئولوژیک‌گرایانه باز می‌گردد. شکل تفکر ایدئولوژیک، در دوران مبازره علیه حکومت شاه، شکلی پذیرفته شده در جهان بود. به این جهت در شکل بخشیدن به اسلام سیاسی و نیز اشکال دیگر مبارزه گروه‌های مخالف شاه، قرار دادن اندیشه‌ توسط اندیشمندان اسلامی و عرفی‌گرای چپ و حتی راست، در قالب یک نوع ایدئولوژی، امری پذیرفته بود، به طوری که این ایدئولوژی هم تلاش می‌کرد برنامه‌ای فراگیر ایجاد کند، هم راهکارهای علمی مبارزه را فراهم آورد و هم به هر گونه پرسشی پاسخ دهد. به این جهت هم متفکران اسلامی و هم روشنفکران بیشتر طیف‌ها، تلاش می‌کردند تا ایدئولوژی‌ای برای مبارزه و نیز نوع حکومت مد نظر خود پدید آورند که یکی از مشخصات اصلی آن انقلابی بودن بود. بر این پایه پرسش اصلی این مقاله آن است که روشنفکران در شکل‌گیری ایدئولوژی انقلابی انقلاب اسلامی چه نقشی داشته‌اند؟ برای پاسخ به این پرسش، روش مقاله تحلیلی و تفسیری است و در ضمن آن تلاش می‌کند افکار این روشنفکران را توصیف نیز کند. هدف مقاله نیز آن است که جنبه‌های انقلابی اندیشه روشنفکران آن دوره مورد شناسایی و بررسی قرار گیرد. نتیجه کلی مقاله نیز نشان می‌دهد، روشنفکرانی همچون شریعتی، فردید، بارزگان و... هر یک وجهه‌ای انقلابی به تفکر خود که تلاش می‌کردند آن را در شکل یک ایدئولوژی منسجم ارائه کنند، داده بودند تا برنامه‌ای پیوسته برای مبارزه در جهت سقوط شاه فراهم آورند *این مقاله برگرفته از رساله دکتری با عنوان "مقایسه نقش روشنفکران و نخبگان انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران" می باشد. [1]- دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی(گرایش مسایل ایران) ، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران jahansh5252@gmail.com [2] - دانشیار و عضو هیأت علمی، گروه علوم سیاسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران: نویسنده مسئول ghasemtoraby@yahoo.com [3] - استادیار و عضو هیئت علمی، گروه علوم سیاسی ، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران salehi.abas@yahoo.com Manuscript profile

چکیده غرب ستیزی یکی از مهم ترین رویکردها در نگاه ایرانیان به غرب است که در دوره معاصر تکوین یافته و به گفتمان غالب تبدیل شده است. نگرش های بدبینانه به غرب در دهه های 40 و 50 از ناحیه نیروهای اجتماعی ویژه روشنفکران و نخبگان در قالب یک روایت‌پردازی تفاوت با غرب به حیات استعاری خود ادامه دادند و به صورت یک گفتمان ضد قدرت، بازتولید و زمینه‌ساز گفتمان غرب‌ستیزی شدند. یکی از گونه های بررسی پدیده های سیاسی، تحلیل آنها بر اساس روش تحلیل گفتمانی است. موضوع این مقاله بررسی دلایل هژمونیک شدن گفتمان غرب ستیزی در میان روشنفکران دهه 40 و 50 براساس نظریه لاکلا و موفه به عنوان یکی از مهم‌ترین و غنی ترین نظریه ها در حوزه تحلیل گفتمان می باشد. این مقاله سعی دارد دلایل هژمونیک شدن گفتمان غرب‌ستیزی در میان روشنفکران دهه 40 و 50 را براساس نظریه لاکلا و موفه به عنوان یکی از مهم‌ترین و غنی‌ترین نظریه ها در حوزه تحلیل گفتمان مورد بررسی قرار دهد. پرسش اصلی این است که براساس نظریه لاکلاو موفه مفصل بندی مفاهیم، فرایند هویت‌سازی و استقرار گفتمان غرب‌ستیزی در دهه 40 و50 چگونه اتفاق افتاد؟ پیش فرض اصلی آن است که با توجه به بومی‌گرایی، بنیادگرایی اسلامی و بدبینی تاریخی ایرانیان به غرب، نیروهای مخالف وضع موجود تأثیر مستقیم در گسترش غرب ستیزی در ایران داشتند. بر این اساس اسلام‌گرایی و بومی‌گرایی به عنوان دال های اصلی گفتمان غرب‌ستیزی بوده و مفاهیم و معانی دیگر، حول آن مفصل بندی شده اند Manuscript profile

غافلگیری نخبگان دانشگاهی و تحلیلگران سیاسی در انتخابات خرداد 76 ، تیر 84 و 24 خرداد 92 نشانگر ناکارآمد بودن ابزارهای تجزیه و تحلیل انتخابات در ایران می باشد. با توجه به اینکه تحلیل گران پدیده انتخابات از ابزارها و نظریه‌های مختلفی برای تجزیه و تحلیل انتخابات استفاده می‌کنند که از جمله آن می‌توان به نظریه‌های جامعه‌شناسی سیاسی، توطئه، روانشناسی سیاسی، انتخاب عقلایی، تحلیل گفتمان اشاره کرد؛ اما به نظر می‌رسد با توجه به واقعیات سیاسی جامعه ایران و نوع خاص فرهنگ سیاسی مردم ایران باید از ترکیبی از روش‌های اثبات‌گرایانه کمی و استفاده بیشتر از روش‌های تفسیرگرایانه کیفی در تجزیه و تحلیل انتخابات استفاده کرد. از این رو برای انطباق ابزارها و نظریه‌های تجزیه و تحلیل بر واقعیات سیاسی ایران ابتدا از طریق پرسشنامه به جمع آوری واقعیات سیاسی جامعه ایران پرداخته خواهد شد و سپس با استفاده از آزمون های مختلف میزان اعتبار و معناداری این ابزارها و نظریه‌ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به نظر می‌رسد که هیچ کدام از این نظریه‌ها نمی‌توانند به تنهایی پدیده چند وجهی انتخابات را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند وفهم همدلانه و استفاده از روش‌های کیفی بهتر می‌تواند ما را به فهم واقعیات سیاسی جامعه ایران در زمینه انتخابات رهنمون سازد. Manuscript profile