بر اساس رویکرد حسابرسی ریسک تجاری، حسابرسان در فرآیند ارزیابی یک واحد تجاری باید تکنیکهای کنترل مدیریت استراتژیک و فرآیندهای عملیاتی را تعریفودرک کنند. همچنین آنها باید از طریق انتخاب فرآیندهای کنترل ریسک در فرآیندهای عملیاتی مهموحیاتی، نوعواندازه ریسک‌های تجاری باقی‌مانده را که ممکن است بر صحت و منصفانهبودن صورت‌های مالی تأثیر بگذارد، برآورد کنند. در پژوهش‌ حاضر با بهره‌گیری‌ از رهیافت‌ کیفی‌ و به‌کمک‌ نظریه‌ دادهبنیاد و استفاده از مصاحبه‌های‌ عمیق‌ با 31 نفر از خبرگان حسابرسی در سال 1400 با عناوین شریک، اعضای سازمان حسابرسی و اعضای کارگروههای تخصصی جامعه حسابداران رسمی در جهت درک معانی ذهنی آنها از رویکرد حسابرسی ریسک تجاری در اجرای حسابرسی، مصاحبه صورت گرفت. مضافاً از داده‌های‌ متنی‌ مندرج در یادداشتها و مقالات نشریات حرفه‌‌ای‌ بینالمللی پیرامون رویکرد فوق که‌ عمدتاً ارائه‌کننده دیدگاه خبرگان مختلف‌ بود نیز استفاده شد. داده‌های‌ پژوهش‌ به‌کمک‌ روش کدگذاری‌ باز در نظریه‌ دادهبنیاد، مورد تجزیه‌‌وتحلیل‌ قرار گرفت‌ و مقوله‌‌های‌ اصلی‌، مقوله‌‌های‌ فرعی و خُردمقوله‌ها (مفاهیم‌) استخراج گردید. به‌کمک‌ رویکرد سیستمی‌ که‌ شامل‌ ورودی‌‌ها، فرآیندها، خروجی‌‌ها، پیامدها و عوامل‌ زمینه‌‌ای‌ است‌، مدل کارایی اجرای حسابرسی‌ بر اساس حسابرسی ریسک تجاری طراحی‌ و مقوله‌‌های‌ پدیدارشده در قالب‌ آن ارائه‌ گردید. با عنایت‌ به‌ محدودبودن دامنه‌ پژوهش‌های‌ پیشین‌ پیرامون این رویکرد و به‌‌ویژه فقدان پژوهش‌ جامع‌ در ایران، مدل طراحی‌‌شده که‌ چندوجهی‌ بوده و حاصل‌ دیدگاه خبرگان مختلف‌ حسابرسی‌ است‌، دیدگاه جامع‌ و وسیعی‌ از کارایی اجرای حسابرسی بر اساس حسابرسی ریسک تجاری ارائه‌ می‌نماید که‌ می‌توان از آن در برنامه‌های‌ بهبود کیفیت‌ حسابرسی‌، ارزیابی‌ کار حسابرسی مستقل و سایر راهبردهای‌ کلان جهت‌ توسعه‌ روششناسی حسابرسی‌ در ایران استفاده نمود. با توجه به کمبودهای روش فعلی حسابرسی ایران، ادغام رویکرد حسابرسی ریسک تجاری در روش فعلی، نویدبخش است. این رویکرد با توجه به ارزش ذاتی اثبات شده، میتواند باعث رفع حسابرسی بیش از حد شود و به عنوان روش طبیعی و صحیح اجرای حسابرسی درنظر گرفته شود. Manuscript profile

چکیدهمقاله حاضر، چالش های اخلاقی کاربرد سیستم های حسابداری مبتنی بر هوش مصنوعی برای تصمیم گیری را بررسی و در چارچوب مدل چهارمؤلفه ای رست در باب تصمیم گیری صحیح ارائه می نماید. مقاله پیش رو به ادبیات مربوط به حسابداری به عنوان یک عامل ذهنی همانند عملکرد یک واسطه در زمینه اجتماعی - مادی کمک می کند. این کار با ارائه یک استدلال قوی صورت می پذیرد که هوش مصنوعی به تنهایی، علی‌رغم نقش توانمندکننده و واسطه‌ای که در حسابداری دارد، نمی‌تواند تصمیمات اخلاقی حسابداری بگیرد، زیرا از نظر مدل رست فاقد پیش‌شرط‌های لازم است. علاوه بر این، از آنجایی که هوش مصنوعی با وجود یادگیری مستقل و شیوه‌های انطباقی، مقید به اهداف از پیش تعیین‌شده توسط انسان ها بوده، فاقد بی‌طرفی واقعی است. موضوع مورد بحث در بین 138 مقاله از 43 مجله معتبر بین المللی حسابداری بررسی شده است. در کدگذاری موضوعی مقالات انتخاب شده، پنج چالش اخلاقی عمده تصمیم گیری مبتنی بر هوش مصنوعی در حسابداری شناسایی گردید که عبارتنداز: بی طرفی، حریم خصوصی، شفافیت، پاسخگویی و قابل اعتمادبودن. با استفاده از مؤلفه‌های مدل رست برای تصمیم‌گیری اخلاقی به‌عنوان چارچوبی پایدار برای ساختار مورد بحث، می توان چالش‌ها و ارتباط آنها را برای همکاری آینده انسان و ماشین در دفاتر مختلف بین انسان‌ها و هوش مصنوعی، مورد بحث قرار داد. از این رو علاوه بر درک فرآیند مناسب تصمیم گیری در حسابداری بر اساس هوش مصنوعی پیشنهاد می شود که فرآیندهای حسابرسی مستقل و داخلی نیز از نظر مهارت‌ها و آگاهی، تطبیق داده شوند تا از تصمیم‌گیری اخلاقی مبتنی بر هوش مصنوعی اطمینان حاصل شود. Manuscript profile