مسئله اصلی مدیریت منابع آب در کشور، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب می­باشد و در برقراری این تعادل، قیمت یا ارزش آب نقش تعیین­کننده­ای دارد. در این راستا این مطالعه، به تعیین ارزش اقتصادی آب زیرزمینی برای دو رقم برنج دانه­بلند مرغوب و دانه­بلند پرمحصول می‌پردازد. داده‌های لازم به ­روش نمونه­گیری تصادفی از تعداد 205 کشاورز برنجکار دشت بهشهر استان مازندران که برای آبیاری محصول خود تنها از آب استحصال شده از چاه استفاده می­کنند، در سال زراعی 94-1393 گرد­آوری شده است. در تعیین قیمت سایه‌ای آب برای این دو رقم برنج در روش برنامه­ریزی ریاضی اثباتی (PMP)، با توجه به سطح آب در دسترس، کشاورزان مورد مطالعه به چهار گروه تقسیم شدند. نتایج نشان دادند در سناریوهای کاهش 5 تا 40 درصدی مقدار آب، قیمت آب به­ترتیب در گروه نخست (بیش‌ترین آب در دسترس) تا چهارم (کم‌ترین مقدار آب در دسترس) برابر با 1810، 4370، 4770 و 4370 ریال برآورد شده که به­طور میانگین، قیمت آب برآوردشده 3830 ریال بدست آمده است. با توجه به نتایج این پژوهش پیشنهاد می­شود با توجه به این­که مهم­ترین هدف در راستای توسعه اقتصادی بخش کشاورزی استفاده بهینه و صرفه­جویی در مصرف آب است، قیمت­گذاری و دریافت آب­بها در سطح معادل با ارزش اقتصادی ضروری می­باشد.
 
طبقه­بندی JEL: Q1, Q11,Q12, Q25 Manuscript profile

در دهه گذشته مصرف کودهای شیمیایی، اثرات و پیامدهای زیست‌محیطی نامطلوبی نظیر آلودگی آب و خاک و بروز مشکلاتی در خصوص وضعیت سلامت انسان‌ها را به همراه داشته است. به دلیل اینکه استفاده غیربهینه کودهای شیمیایی می‌تواند خطرات جدی برای محیط و سلامت جامعه ایجاد نماید، در مطالعه حاضر ترکیب بهینه کودهای مصرف شده در تولید محصولات کشت شده در منطقه گهرباران شهرستان ساری با استفاده از مدل برنامه‌ریزی آرمانی و تئوری بازی‌‌ها تعیین، و با استفاده از برنامه‌ریزی ریاضی مثبت، الگوی کشت در شرایط مصرف کود در سطح بهینه و فعلی برای محصولات مختلف مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مطالعه حاضر از طریق تکمیل پرسشنامه با 250 کشاورز منطقه گهرباران در سال 1394-1393 جمع‌آوری شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که مصرف کود برای محصولات در بین کشاورزان نماینده، بهینه نبوده به‌طوری‌که مصرف کود در شرایط فعلی به طور متوسط بیشتر از حد بهینه می‌باشد. برمبنای نتایج الگوی برنامه‌ریزی ریاضی مثبت، علی‌رغم ثابت بودن سطح کشت کل، سود در حالت مصرف کود بهینه نسبت به مصرف فعلی، 3 درصد افزایش یافته است. Manuscript profile

مقدمه و هدف: کشاورزی به عنوان یکی از محورهای اساسی رشد و توسعه، نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارد. بر همین اساس بهینه‌سازی الگوی کشت محصولات زراعی، یک راهکار مناسب جهت توسعه بخش کشاورزی است. به همین جهت در این مطالعه، الگوی کشت بهینه در منطقه گهرباران شهرستان ساری در قالب برنامه‌ریزی ریاضی چندهدفه پایدار شامل هدف بیش‌ترین بازدهی ناخالص و تولید محصولات، کم‌ترین ریسک و کم‌ترین مصرف کود، با استفاده از مدل برنامه‌ریزی غیرخطی معمولی و الگوریتم ژنتیک تعیین و با یکدیگر مقایسه شده است.
مواد و روش­ها: داده‌های این مطالعه از راه تکمیل پرسش‌نامه و مصاحبه حضوری با 250 کشاورز منطقه گهرباران ساری در سال زراعی 1394-1393 گرد‌آوری شده است.
یافته­ها: مقایسه نتایج این مطالعه نشان دادند که الگوی بهینه الگوریتم ژنتیک غیرخطی نسبت به مدل غیرخطی معمولی برتری دارد. چرا که سود الگوریتم ژنتیک نسبت به برنامه‌ریزی غیرخطی معمولی حدود 2/0 درصد افزایش داشته و ریسک حدود 6 درصد کم شده است. هم‌چنین، مقدار تولید در الگوریتم ژنتیک حدود 18 درصد افزایش و مصرف کود شیمیایی 7 درصد کاهش را نسبت به برنامه‌ریزی غیرخطی معمولی نشان می‌دهد.
بحث و نتیجه­گیری: با توجه به این‌که استفاده از الگوی کشت پیشنهادی الگوریتم ژنتیک موجب دست‌یابی بهتری به اهداف بهره‌برداران نسبت به الگوی برنامه‌ریزی غیرخطی معمولی می‌شود، لذا تشویق و حمایت دولت از کشاورزان در زمینه بکارگیری نتایج چنین الگوهایی می‌تواند موجب ارتقاء بهره‌وری اراضی زراعی شود. Manuscript profile

به‌منظور توسعه صادرات بخش کشاورزی و با وجود اهمیتی که تولید مرکبات در این بخش دارا می‌باشد، لازم است جهت استفاده از ظرفیت‌های تولید این محصولات در ایران و کسب درآمد از طریق آنها در بازارهای جهانی، حمایت‌های لازم از تولیدکنندگان در زمینه صادرات صورت گیرد. در این راستا در مطالعه حاضر با استفاده از یک مدل برنامه‌ریزی ریاضی، نرخ بهینه یارانه صادرات پرتقال محاسبه و اثر آن بر رفاه عرضه‌کنندگان داخلی پرتقال سنجیده شده است. اطلاعات مورد نیاز در این مطالعه مبتنی بر داده‌های سال 1396 بوده که به‌صورت کتابخانه‌ای جمع‌آوری گشته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که یارانه صادرات وضع شده برای پرتقال در سال 1396 بهینه نبوده و برای بهینه‌سازی بایستی از 5000 ریال به 7918 ریال به ازای هر کیلوگرم صادرات پرتقال افزایش یابد. با پرداخت این میزان یارانه، میزان صادرات و عرضه پرتقال به‌ترتیب حدود 73/06 و 0/41 درصد افزایش یافته و میزان تقاضا حدود 0/66 درصد کاهش می‌یابد. افزایش عرضه در کنار افزایش قیمت‌های داخلی منجر به افزایش 0/82 درصدی در رفاه عرضه‌کنندگان این محصول می‌شود. Manuscript profile

مقدمه و هدف: گرمایش زمین و نقش گازهای گلخانه‌ای در ایجاد آن، یکی از موضوعات مهم مورد بررسی در بسیاری از مطالعات داخلی و خارجی می‌باشد. از جمله عوامل ایجاد کننده‌ این گازها، فعالیت­های دامپروری است. دو روش عمده‌ انتشار این گازها از دام از طریق دفع مدفوع و نیز دفع گازهای روده‌ای می‌باشد. در مطالعه حاضر، علاوه بر تعیین جیره بهینه گاوهای شیری مبتنی بر هدف حداقل­سازی هزینه جیره، جیره­ی بهینه­ای در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه­ای نیز تعیین و نتایج آنها مورد مقایسه قرار می­گیرد. مواد و روش­ها: در این مطالعه، به­منظور تعیین جیره‌ بهینه سازگار با اهداف زیست‌محیطی برای گاوهای شیری نژاد هلشتاین با وزن 600 کیلوگرم و تولید متوسط 30 کیلوگرم شیر در روز در یک واحد گاوداری صنعتی در ساری و مقایسه آن با جیره بهینه حاصل از الگو­های متعارف تعیین جیره که مبتنی بر کمینه­سازی هزینه جیره بوده اند، دو الگوی برنامه‌ریزی ریاضی حل شد. یافته­ها: طبق نتایج به دست آمده در شرایط تعیین جیره بهینه مبتنی بر هدف بر کمینه‌سازی هزینه­های جیره، تفاله‌ چغندر، سبوس گندم، کاه گندم و جو به ترتیب با مقادیر  (825/15)، (912/7)، (912/7) و (723/7) کیلوگرم در روز، بیشترین سهم را از آن خود می‌کنند. به­منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه­ای در سناریوهای مختلف هزینه، موادی مانند سیلوی ذرت، تفاله چغندر و سبوس گندم سهم بالاتری نسبت به سایر مواد دارند. جو و کاه گندم نیز از موادی بوده که برای کاهش بیشتر گازهای گلخانه­ای در جیره کاهش می­یابند. برمبنای نتایج، به­منظور کاهش 6/26 درصدی در انتشار گازهای گلخانه­ای لازم است هزینه­ای در حدود 20 درصد بالاتر از هزینه حاصل از مدل­های متعارف صرف نمود. بحث و نتیجه­گیری:  در مجموع می­توان گفت استفاده از مدل­های متعارف تعیین جیره که مبتنی بر کمینه‌سازی هزینه جیره هستند و عدم توجه به کاهش تبعات زیست­محیطی نظیر انتشار گازهای گلخانه­ای، منجر به انتخاب جیره­ای نامناسب از بعد زیست­محیطی می­شود. Manuscript profile