هدف مقاله بررسی اثرات توسعه‌ بخش‌های اقتصاد ایران بر افزایش درآمد گروه‌های کم، متوسط و پردرآمد شهری و روستایی است. برای رسیدن به این هدف، اثرات توسعه 8 بخش اصلی اقتصاد ایران بر افزایش درآمد گروه‌های شهری و روستایی با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 و روش تحلیل مسیر ساختاری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد اثرات توسعه و گسترش بخش کشاورزی بر افرایش درآمد گروه‌های درآمدی به ازای یک واحد افزایش در تقاضای نهایی این بخش برای تمامی گروه‌های درآمدی شهری و روستایی از سایر بخش‌ها بیشتر است و بخش نفت خام و گاز طبیعی کمترین تأثیر را دارد. همچنین افزایش درآمد گروه‌های شهری نسبت به روستایی بیشتر است. بر این اساس پیشنهاد می‌گردد در فرایند برنامه‌های توسعه و تصمیم‌گیری به سرمایه‌گذاری در بخش‌های اقتصادی و همچنین لزوم توجه به گروه‌های درآمدی، بخش کشاورزی مورد توجه جدی قرار گیرد. Manuscript profile

    تجارت خارجی یکی از مؤلفه‌های مهم در توسعه اقتصادی است. تجارت خارجی منبع تأمین درآمدهای ارزی برای سرمایه‌گذاری در فناوری نوین، گسترش بازار داخلی، رشد بهره‌وری و افزایش توان تولیدی در جهت توسعه اقتصادی می­باشد. از سوی دیگر، پذیرش اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد کنونی و آینده کشور و نیاز ضروری به درآمدهای ارزی غیر نفتی ناشی از آن، ضرورت توجه به تجارت بخش کشاورزی را امری مسلم می‌نماید. هدف از این مطالعه، بررسی عوامل موثر بر تجارت بخش کشاورزی برای دوره‌ زمانی 1350-1392 می‌باشد. لذا در این مطالعه الگوهای صادرات و واردات بخش کشاورزی به صورت مجزا با استفاده از مدل تصحیح خطای برداری (VECM) برآورد شد. نتایج نشان دادند، متغیرهای تولیدات بخش کشاورزی، درآمدهای نفتی و متغیر دامی برنامه سوم توسعه در بلندمدت، بر هر دو الگو تاثیری مثبت دارند. متغیر نرخ ارز حقیقی بر اساس انتظار تأثیر منفی بر واردات بخش کشاورزی و تأثیر مثبت بر صادرات این بخش دارد. در حالی‌که متغیر شاخص بهای تولیدکننده‌ بخش کشاورزی، تأثیری در راستای عکس تأثیر نرخ ارز رسمی در الگوها داشت. متغیرهای حجم نقدینگی و متغیر مجازی حریم‌های اقتصادی بر صادارت بخش کشاورزی تأثیر منفی داشته، در حالی‌که تأثیر هدفمندی یارانه‌ها بر صادرات بخش کشاورزی مثبت می­باشد. نتایج حاصل از دو الگو در کنار هم، ضرورت توجه هم‌زمان به آن‌ها را در نتیجه اثر سیاست‌های اقتصادی و درآمدهای نفتی مشخص می­کند. Manuscript profile

فرآیند آزادسازی تجاری بخش کشاورزی در کشورهایی که این بخش سهمی شایان توجه‌ در اقتصاد آن‌ها دارد از جمله مسایل حیاتی اقتصاد بشمار می‌رود. تجاری سازی از نقطه نظر منافع و زیان‌های احتمالی که می‌تواند بر تولید، قیمت و متعاقبا شاخص هزینه زندگی و رفاه گروههای درآمدی شهری و روستایی برای کشورها داشته باشد، مورد توجه بسیاری از اقتصاددانان قرار گرفته است. بدین ترتیب، این مطالعه با استفاده از یک مدل قیمتی و بهره گرفتن از ماتریس حسابداری اجتماعی سازمان یافته است. هدف این پژوهش بررسی تغییرات ایجاد شده در شاخص هزینه زندگی گروههای درآمدی در اثر آزادسازی تجاری زیربخش‌های کشاورزی است. برای رسیدن به این هدف اثرات یک واحد آزادسازی زیربخش‌های زراعت و باغداری، پرورش حیوانات، جنگل‌داری و ماهی‌گیری بر شاخص هزینه زندگی گروههای کم، متوسط و پردرآمد شهری و روستایی محاسبه شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهند، در اثر آزادسازی تجاری، گروههای درآمدی روستایی نسبت به گروههای شهری افزایش هزینه بیش‌تری را از مسیرهایی گوناگون تجربه خواهند کرد. Manuscript profile

توسعه صادرات غیرنفتی به‌خصوص کالاهای صنعتی به‌عنوان یکی از راهبردهای توسعه اقتصادی، یک تعیین‌کننده اصلی در راستای افزایش توان تولیدی، اشتغال و تأمین درآمدهای ارزی برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نو محسوب می‌شود. ازجمله عوامل مؤثر بر صادرات غیرنفتی، نرخ ارز و ریسک ناشی از نوسانات غیرمنتظره آن است، این پژوهش به ارزیابی اثر نوسانات نرخ ارز بر صادرات صنایع غذایی ایران به‌عنوان حلقه تکمیلی زنجیره کشاورزی در دوره زمانی 1394-1380 با استفاده از رویکرد پانل دیتا پرداخته است. برای بررسی اثر نوسان نرخ ارز بر صادرات صنایع غذایی از تکنیک ARDL پانل استفاده‌شده است. نتایج پژوهش نشان داد در بلندمدت و کوتاه‌مدت بین صادرات صنایع غذایی و متغیرهای در نظر گرفته‌شده رابطه معنی‌داری وجود دارد و نوسان نرخ ارز در بلندمدت با مقدار ضریب 96/6تأثیر منفی بر صادرات صنایع غذایی داشته است. توصیه می‌گردد با ایجاد محیط باثبات اقتصادی و ارائه اطلاعات شفاف درباره‌ روند تغییرات نرخ ارز، ابزارهای پولی و مالی جهت تأمین ریسک نرخ ارز صادرکنندگان به کار گرفته شود. Manuscript profile

استفاده از تخم چشم زده وارداتی در مقابل داخلی ، یکی از چالشهای اصلی تولید قزل آلا در ایران میباشد. عامل اصلی ایجاد این چالش وجود میانگین ضریب تبدیل غذایی پایین تر نوع وارداتی نسبت به ایرانی است. با این حال قیمت نوع وارداتی بالاتر بوده و احتمال عدم تامین همیشگی آن نیز تهدیدی برای پایداری تولید خواهد بود. در این مطالعه، از کارایی اقتصادی و رهیافت تحلیل پوششی داده ها در مزارع تکثیری و تفریخی استان مازندران استفاده شد. بر اساس نتایج،مزارع بهره برداری مناسبی از نهاده های خود دارند؛ تمایز اصلی آنها در کارایی تخصیصی است که موجب شده میانگین کارایی اقتصادی اندک و در مزارع تکثیری بیشتر از مزارع تفریخی گردد. بنابراین تغییر ساختار تولید مزارع از حالت صرفاً وابسته به این نهاده خارجی به سمت ساختار تکثیر داخلی یا حداقل تکثیر و پرورش همزمان نوع ایرانی و غیرایرانی می تواند قابل توصیه باشد. در این مطالعه کاهش قیمت خوراک ماهی و هزینه نیروی کار نیز به عنوان راه حل دیگری جهت تضمین کارایی اقتصادی و نیز پایداری امنیت غذایی شناسایی شد. Manuscript profile

استفاده از فناوری‌های جدید سبب کاهش انتشار آلودگی می‌شود؛ اما، به‌ دلیل وجود اثر بازگشتی نیاز به بررسی بیشتر دارد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر توسعه فناوری (اثر کارایی انرژی و اثر جانشینی) بر میزان آلودگی با بررسی اثرات القایی رشد اقتصادی و آزمون منحنی کوزنتس زیست‌محیطی است. در این مطالعه از اطلاعات سری‌زمانی سالانه 1360 الی 1396 و روش خودرگرسیونی‌ برداری توضیحی استفاده شده است. یافته‌‌های تحقیق دلالت بر این دارد که با افزایش قیمت انرژی ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه در ایران، فرضیه زیست‌محیطی کوزنتس مورد تأیید قرار نمی‌گیرد. نتایج شبیه‌سازی سناریوی رشد اقتصادی بخش کشاورزی، نشان داد که هر یک درصد افزایش این متغیر به طور متوسط باعث افزایش 31/0 درصدی اثر کارایی انرژی بر کاهش آلودگی و افزایش 92/18 درصدی اثر جانشینی انرژی بر افزایش آلودگی در دوره شبیه‌سازی گردیده است Manuscript profile

مقدمه و هدف: رشد اقتصادی کشور وابسته به مصرف انرژی است و افزایش مصرف انرژی نیز آلودگی محیط‌زیست را  به همراه دارد. بنابراین، مدیریت مصرف انرژی در بخش‌های مختلف اقتصادی با هدف کنترل آلودگی ضرورت دارد. هدف از این مطالعه برآورد سهم نهاده‌ها در تولید، جانشینی بین نهاده‌ها و همچنین بررسی اثرات جانشینی انرژی بر میزان انتشار آلودگی و ذخیره‌سازی انرژی در بخش‌های اقتصادی ایران است.
 مواد و روش‌ها: برای دستیابی به این اهداف، تابع تولید ترانسلوگ به کار گرفته شده است. اطلاعات آماری مربوطه برای دوره زمانی 1360 تا 1396 از بانک مرکزی، مرکز آمار ایران و وزارت نیرو جمع‌آوری شده است.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که میزان موجودی سرمایه، تعداد نیروی‌کار و میزان انرژی مصرفی جانشین یکدیگر هستند و از این میان جانشینی بین انرژی و سرمایه بیشتر و مقدار آن به ترتیب برای بخش کشاورزی، صنایع-معادن و خدمات برابر با 457/1 درصد، 332/1 درصد و 247/1 درصد بوده است. علاوه بر این، نتایج بررسی سناریوهای مختلف نشان داد که با تخصیص سرمایه بیشتر در بخش‌ها، فنآوری‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی گسترش می‌یابد و در نتیجه جانشینی بین سرمایه و انرژی و همچنین کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن محقق می‌گردد.
بحث و نتیجه‌گیری: از نتایج این مطالعه پیشنهاد می‌گردد که به دلیل جانشینی بالای سرمایه و انرژی می‌توان انرژی بیشتری از بخش‌ها صرفه‌جویی و آلودگی بیشتری کنترل شود. علاوه بر این، جانشینی سرمایه و انرژی می‌تواند با ارتقای بیشتر فنآوری محقق گردد و به تغییر در ساختار تولید بخش‌ها از کاربر به سرمایه بر کمک شود.
 طبقه‌بندی JEL: ؛ B₄₁. Manuscript profile