سسکویی ترپن لاکتون - پارتنولید در گیاه بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.) به عنوان مهمترین ماده موثره دارویی با اثرات ضدسرطانی، ضدالتهابی، ضد اسپاسم و بویژه ضد میگرن شناخته شده است. در این مطالعه محتوای پارتنولید در سرشاخه‌های گلدار برخی از جمعیت های طبیعی گیاه T. parthenium L. از رویشگاه های مختلف در استان های گیلان (ماسوله)، مازندران (چالوس)، قم (وِشنو) و تهران (آهار) که در مرحله گلدهی کامل جمع‌آوری شده بودند با گیاهچه های گل انگیزی شده آن‌ها در شرایط درون شیشه‌ای مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته است. گیاهچه های درون شیشه‌ای با کشت بذر جمعیت‌های مورد مطالعه بر روی محیط کشت موراشیگ و اسکوگ حاوی 100 میلی گرم بر لیتر کازئین هیدرولیز شده، 2 میلی‌گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و 5 میلی‌گرم در لیتر بنزیل‌آمینو‌پورین تولید و گل انگیزی در آنها انجام شد. محتوای پارتنولید سرشاخه های گلدار همه نمونه ها با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثر جمعیت و شرایط کشت و همچنین اثر متقابل آن‌ها در سطح احتمال یک درصد بر محتوای پارتنولید معنی‌دار می باشد. محتوای این ترکیب در جمعیت‌های وحشی از 007/0 ± 13/0 تا 113/0 ± 03/1 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک و در گیاهچه های کشت بافتی از 011/0 ± 23/0 تا 148/0 ± 21/1 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک متغیر بود. بیشترین و کمترین محتوای پارتنولید به ترتیب در جمعیت های قم (وشنو) و گیلان (ماسوله) مشاهده شد. محتوای پارتنولید برای تمامی جمعیت‌ها در نمونه‌های کشت بافتی بیشتر از نمونه‌های طبیعی بود. یافته های این تحقیق می تواند برای تولید تجاری ترکیب دارویی پارتنولید در شرایط کنترل شده مورد توجه و بهره برداری قرار گیرد. Manuscript profile

متابولیت‌های ثانویه موجود در اسانس گل‌های بابونه به دلیل اثرات ضدالتهابی، آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی استفاده فراوانی میشود. در این تحقیق به منظور ارزیابی فیتوشیمیایی و آنتی اکسیدانی اسانس گلهای گیاه بابونهMatricaria chamomilla L. ، گل‌های گیاه از مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده گیاهان دارویی دانشگاه شهید بهشتی تهران برداشت و پس از تطبیق گیاه با نمونه‌های هرباریومی در بخش هرباریوم پژوهشکده کاملاً خشک شدند. اسانس‌گیری به دو روش متفاوت تقظیر با آب و روش فرا صوت انجام گرفت. مهمترین ترکیبات موثره اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌هایGC و GC/MC ارزیابی گردید و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره‌ها نیز با استفاده از روش DPPH مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد، با بکارگیری همزمان تکنولوژی امواج فراصوت (درصد 0.1) و تقطیر با آب (درصد 0.05) اسانس این گیاه را با بازده بالاتر میتوان بدست آورد. در روش تقطیر با آب مهمترین ترکیبات ثانوی اسانس شامل: الفا - بیزابولن 66.08 درصد و کامازولن 6.46 درصد بدست آمد. در حالی که در روش کوپل شده با امواج فراصوت میزان الفا- بیزابولن تا دو برابر و کامازولن تا 17.23 درصد افزایش عملکرد داشت. در هر دو روش ترکیبات اصلی کامازولن و بیزابولول بهینه شناسایی و با استفاده از روش پیشنهادی به‌عنوان یک روش کاربردی کارامد برای جداسازی مهمترین ترکیبات ثانوی دارویی اسانس از نمونه‌های بابونه تعیین گردید. Manuscript profile

اسانس گیاه آویشن به دلیل کاربرد در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی دارای اهمیت زیادی است. عوامل زیادی از جمله تغذیه، زمان برداشت و شرایط محیطی می‌توانند بر عملکرد و کیفیت آویشن تاثیر بگذارند. به منظور بررسی تاثیر مقادیر نیتروژن و چین برداشت بر عملکرد، کیفیت و ترکیبات شیمیایی اسانس آویشن، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه رازی در سه سال متوالی 1399-1397 اجرا گردید. فاکتور اول شامل سطوح مختلف کود نیتروژن (صفر، 50 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص) و فاکتور دوم شامل چین برداشت (اواخر خرداد و شهریور در زمان گلدهی) بود. نتایج نشان داد عملکرد، کیفیت و نیز ترکیبات شیمیایی اسانس آویشن تحت تأثیر کود نیتروژن، چین برداشت و سال قرار گرفت. کاربرد نیتروژن صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، وزن خشک برگ، ساقه و کل، قطر ساقه، درصد و عملکرد اسانس را افزایش داد (01/0P ≤ ). همچنین، مقدار این صفات در چین دوم نسبت به چین اول بیشتر بود. بیشترین مقدار تمام صفات مورد بررسی در تیمار اثر متقابل چین دوم × کاربرد 100 کیلوگرم نیتروژن × سال سوم آزمایش بدست آمد. بیشترین ترکیبات شیمیایی اسانس به ترتیب شامل تیمول (41 تا 25/61 درصد)، گاماترپینن (10/11 تا 60/23 درصد)، پی‌سیمن (63/10 تا 07/23 درصد)، کارواکرول (40/3 تا 63/4 درصد)، آلفاترپینن (42/1 تا 06/3 درصد) و آلفافلندرین (02/1 تا 97/1 درصد) بود. کاربرد نیتروژن باعث افزایش تمام ترکیبات شیمیایی اسانس شد. غلظت کارواکرول، آلفاترپینن، گاماترپینن پی‌سیمن و آلفا فلندرین با افزایش نیتروژن از 50 به 100 کیلوگرم در هکتار کاهش یافتند. به طور کلی، کاربرد نیتروژن در چین دوم تأثیر معنی‌داری بر افزایش عملکرد و کیفیت آویشن داشت. همچنین، متناسب با سطح نیتروژن مصرفی و چین برداشت در طی سه سال آزمایش، درصد ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس آویشن تغییر یافت.

Manuscript profile