نخود به عنوان یکی از محصولات مهم در زراعت دیم غالباً با خشکی انتهای فصل مواجه است. راهکارهایی که بتـواند اثرات خشکی آخر فصل در گیاهان دیم را کاهش دهد بسیار می تواند سودمند باشد. به منظور بررسی اثر محلول پاشی گلایسین-بتائین و سالیسیلیک اسید بر عملکرد و اجـزای عملکرد نخـود در شرایط دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1397-1396 در مزرعه پژوهشی شهرستان رزن استان همدان اجرا گردید. عوامل آزمایش شامل محلول پاشی با آب معمولی به عنوان تیمار شاهد، سه سطح محلول پاشی با گلایسین-بتائین (200، 400 و 600 میلی مولار) و سه سطح سالیسیلیک اسید (250، 500 و 750 میکرومولار) روی دو رقم نخود سارال و هاشم بود. محلول پاشی با گلایسین-بتائین و سالیسیلیک اسید روی تمام صفات مورد ارزیابی هر دو رقم به جز تعداد دانه در غلاف، تأثیر معنی داری داشت. بالاترین عملکرد دانه رقم هاشم (05/168 گرم بر متر مربع) و سارال (55/178 گرم بر متر مربع) در غلظت 600 میلی مولار گلایسین-بتائین مشاهده گردید. تیمار 600 میلی مولار گلایسین-بتائین عملکرد دانه رقم هاشم و رقم سارال را به ترتیب 6/17 و 5/18 درصد افزایش داد. بین دو رقم مورد بررسی نیز از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود داشت. حداکثر تعداد دانه در بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، زیست توده و شاخص برداشت در رقم سارال و بالاترین ارتفاع بوته، وزن صد دانه و درصد پروتئین دانه نیز در رقم هاشم مشاهده شدند. نتایج نشان داد که کاربرد گلایسین-بتائین بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود تحت شرایط دیم مؤثرتر از محلول پاشی با سالیسیلیک اسید بوده و می تواند به عنوان یک راهکار مؤثر در بهبود عملکرد نخود در زراعت دیم به کار گرفته شود. Manuscript profile