ورمی‌کمپوست به‌عنوان کود زیستی، از طریق بهبود خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و افزایش جذب عناصر غذایی توسط گیاه و آزومیت با داشتن طیف کاملی از عناصر مفید، سبب افزایش عملکرد و بهبود صفات رشدی گیاهان می‌شوند. به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف ورمی‌کمپوست و آزومیت بر عملکرد و برخی ویژگی‌های کیفی و جذب عناصر معدنی در مرزه تابستانه آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با دو فاکتور شامل کود آلی ورمی‌کمپوست و آزومیت به‌ترتیب در چهار سطح (0، 5، 10 و 15 درصد) و (0، 3، 6 و 9 گرم در کیلوگرم خاک) و در سه تکرار انجام شد. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع گیاه، وزن‌تر و خشک بوته، تعداد شاخه‌فرعی، محتوای رطوبت نسبی، رنگیزه‌های فتوسنتزی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، میزان فنل کل و کربوهیدرات محلول و همچنین جذب عناصر غذایی بودند. نتایج نشان داد که استفاده توأم ورمی‌کمپوست و آزومیت به‌ویژه سطوح 10 و 15 درصد ورمی‌کمپوست به همراه کاربرد 3 گرم آزومیت در کیلوگرم خاک سبب افزایش معنی‌دار صفات رشدی گیاه از قبیل وزن‌تر و خشک برگ و ساقه، طول میانگره و قطر ساقه و صفات بیوشیمیایی نظیر محتوای رطوبت نسبی، میزان قند محلول و رنگیزه‌های فتوسنتزی نسبت به گیاهان شاهد (عدم کاربرد ورمی‌کمپوست و آزومیت) گردید. برهمکنش بین ورمی‌کمپوست و آزومیت بر غلظت نیتروژن، فسفر، سدیم، آهن، روی و منگنز برگ مرزه تأثیر معنی‌داری داشت؛ به‌طوری‌که استفاده از ورمی‌کمپوست (سطوح 10 و 15 درصد) همراه با آزومیت (در هر سه سطح) سبب افزایش قابل‌توجه غلظت این عناصر نسبت به شاهد گردید. همچنین مشاهده گردید که استفاده از ورمی‌کمپوست به‌تنهایی سبب افزایش معنی‌دار میزان پتاسیم و منیزیم در گیاه نسبت به تیمار بدون کود گشت. درمجموع نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که استفاده از کود ورمی‌کمپوست و خاک معدنی آزومیت می‌تواند باعث بهبود صفات کمی و کیفی و جذب عناصر غذایی در گیاه مرزه تابستانه شود. Manuscript profile

جنس نپتا (Nepeta L.) متعلق تیره نعناعیان (Lamiaceae)، حاوی گونه‌های مختلف یک‌ ساله و چندساله می‌باشد که در نقاط مختلف آسیا، اروپا و شمال آفریقا یافت می‌شوند. این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی، محتوای فنل و خاصیت آنتی‌اکسیدانی 6 جمعیت متعلق به دو گونه Nepeta nuda و Nepeta crassifolia در تابستان 1394 در دو استان اردبیل و آذربایجان شرقی انجام شد. نمونه‌برداری در زمان گلدهی صورت گرفت. صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، طول و عرض برگ، تعداد گره، طول گل‌آذین، طول میانگره و طول شاخه فرعی بود. عصاره متانولی به روش خیساندن، میزان فنل با روش فولین - سیکالتو و میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها با استفاده از ظرفیت مهار رادیکال های DPPH انجام پذیرفت. آزمایش به‌صورت طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار و مقایسه‌ میانگین داده ها‌ با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. نتایج نشان داد در گونه Nepeta crassifoliaجمعیت 1 (رضی) به لحاظ صفات مورفولوژیکی بر دیگر جمعیت های این گونه برتری داشت. بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی با (96/74 درصد) و فنل کل (88/9 میلی‌گرم معادل گالیک اسید در هر گرم وزن‌تر) در بین جمعیت های این گونه به‌ترتیب مربوط به گل و برگ جمعیت 3 (گردنه حیران) بود. همچنین در مورد گونه Nepeta nuda بیشترین ارتفاع بوته، طول و عرض برگ، تعداد گره مربوط به جمعیت 6 (مشکین شهر) و بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی و میزان فنل کل در برگ و گل این‌ گونه به‌ترتیب در جمعیت های 5 (هریس) و 4 (مشکین- هریس) مشاهده گردید. به‌طورکلی در بین دو گونه بیشترین فنل کل و فعالیت آنتی اکسیدانی در جمعیت 3 (گردنه حیران) متعلق به گونه Nepeta crassifolia بود. به نظر می رسد ارتفاع از سطح دریا تاثیر به سزایی در افزایش محتوای فنلی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی جمعیت ها داشت. جمعیت های 1 و 6 از هر دو گونه گیاهی از نظر صفات مورفولوژیک مورد ارزیابی، مطلوب بوده به‌طوری‌که دربرنامه های اصلاحی و اهلی کردن، این جمعیت‌ها می توانند مورد توجه قرارگیرند. Manuscript profile

پیش تیمار بذور با اسید سالسیلیک، نقش مهمی در بهبود جوانه زنی و افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش های محیطی دارد. تأخیر در جوانه زنی، کاهش سرعت و درصد جوانه زنی از اثرات تنش شوری در مرحله جوانه زنی می باشد. برای بررسی اثر تنش شوری و پیش تیمار اسید سالیسیلیک به عنوان تخفیف دهنده شوری بر جوانه زنی بذور گیاه دارویی در معرض خطر انقراض پونه سای کرک (Nepeta nuda L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با چهار سطح شوری (0، 50، 100 و 150 میلی‌مولار)، سه سطح پیش تیمار بذر با اسید سالسیلیک (0، 2/0 و 5/0 میلی مولار) و در سه زمان (6 ،12و 24 ساعت) با سه تکرار، در آزمایشگاه فیزیولوژی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1395 اجرا گردید. شاخص های مرتبط با جوانه زنی با خروج ریشه چه به میزان 2 میلی متر و به مدت 21 روز مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از 21 روز و اتمام ثبت شاخص‌های جوانه زنی، ساقه چه ها جهت ارزیابی فیتوشیمیایی جدا شدند و اندازه گیری میزان فنل کل و فعالیت آنتی اکسیدانی به روش اسپکتروفتومتری و با استفاده از عصاره متانولی (استخراج در هاون چینی) به ترتیب با روش فولین-سیکالتو و ظرفیت مهار رادیکال‌های آزاد DPPH انجام پذیرفت. با توجه به نتایج آزمایش اثر مثبت کاربرد اسید سالیسیلیک بر بهبود جوانه زنی این گیاه در غلظت 5/0 میلی مولار نسبت به 2/0 میلی مولار بیشتر مشهود بود. با افزایش تنش شوری صفات اندازه گیری شده به شدت کاهش یافت. به طوری که کمترین میزان درصد و سرعت جوانه زنی مربوط به تنش 150 میلی مولار به ترتیب 81/0 درصد و 02/0 بود. همچنین کاربرد اسید سالسیلیک باعث بهبود جوانه زنی در سطوح مختلف تنش شوری گردید. به طوری که بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی مربوط به پیش تیمار بذور با اسید سالسیلیک به‌مدت 24 ساعت به‌ترتیب به‌میزان 11/25 درصد و 62/0 بدست آمد. بیشترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی و فنل کل مربوط به تنش 50 میلی مولار به ترتیب 92/68 درصد و 2/1 میلی گرم در گرم وزن تر بود و کاربرد اسید سالسیلیک در سطوح مختلف شوری میزان این صفات را کاهش داد. به طور کلی، هر چند تنش شوری سبب اختلال در جوانه زنی پونه سای می شود؛ ولی می توان با پیش تیمار بذور با اسید سالسیلیک شاخص های Manuscript profile

چکیده شوری یکی از مهم ترین تنش های اکولوژیکی است که باعث کاهش قابلیت تولید محصول می شود. اسید هیومیک به‌عنوان یک اسید آلی و آسکوربات به‌عنوان یک آنتی اکسیدان قوی می توانند در جهت بهبود عملکرد گیاهان در شرایط تنش شوری مؤثر واقع شوند. در این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر اسید آسکوربیک و اسید هیومیک بر میزان و ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه (Dracocephalum moldavica L.) تحت تنش شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1394-1395 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل شوری در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مولار)، اسید هیومیک و اسید آسکوربیک در سه سطح (0، 100 و 200 میلی گرم در لیتر) بود.اسانس گیاه از سرشاخه های هوایی گل دار و به روش تقطیر با بخار آب از طریق دستگاه کلونجر استخراج و با استفاده از روش های کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی اجزای تشکیل دهنده آن تفکیک و شناسایی گردید. میزان اسانس با افزایش تنش شوری به شدت کاهش یافت و کاربرد تعدیل کننده های تنش شوری (هیومیک و آسکوربیک اسید) سبب بهبود این صفت گردید. به طوری که در تنش 150 میلی مولار شوری به کمترین میزان خود (2/0 درصد) رسید و کاربرد اسید هیومیک 200 میلی گرم در لیتر سبب افزایش 61/51 درصدی اسانس نسبت به تیمار شاهد گردید. بیشترین اجزای تشکیل دهنده اسانس بادرشبو در تیمار شاهد (عدم کاربرد تعدیل کننده ها و شرایط بدون شوری) شامل ژرانیال (65/36 درصد)، نرال (94/31 درصد)، ژرانیول (56/15 درصد)، ژرانیل استات (66/11 درصد)، ترانس- 2،4- هپتادینال (25/1 درصد)، لینالول (09/1 درصد)، پولگون (95/0 درصد) و وربنول (4/0 درصد) می باشد که 5/99 درصد از اجزای اسانس را شامل می شوند. در تیمار 100 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک در سطوح مختلف تنش شوری تعداد زیادی ترکیب نسبت به تیمار شاهد و کاربرد تعدیل کننده های تنش شوری (کاربرد 100 و 200 میلی گرم در لیتر اسید آسکوربیک و 200 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک) مشاهده شد. ازجمله این ترکیب ها می توان به آلفا-پینن، بتا-پینن، کامفن، کامفور، آلفا-توژون، نرول و تیمول اشاره کرد. Manuscript profile