اثر متقابل ژنوتیپ و محیط یکی از مهم ترین مباحث و چالش های پژوهشگران اصلاح نباتات می باشد. این پژوهش برای بررسی پایداری عملکرد بیست و هشت ژنوتیپ گندم نان (Triticum aestivum)، در شش مکان مختلف و در دو سال متوالی (95-94 و 96-95)، انجام شد. این آزمایش به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، اثرات متقابل دو جانبه ژنوتیپ × سال و سال × مکان و اثرات سه جانبه ژنوتیپ × سال × مکان در سطح یک درصد، معنی دار گردید. تجزیه پایداری عملکرد با استفاده از روش های پارامتری چند متغیره (AMMI و GGE biplot) انجام گردید. اثر اصلی ژنوتیپ و محیط در نتایج تجزیه AMMI در سطح یک درصد معنی دار شدند. از دو مولفه اصلی PC1 و PC2 برای رسم بای پلات استفاده گردید. بر اساس پارامترهای تجزیه پایداری مدل AMMI، ژنوتیپ های 25،16،27 و 6 به عنوان ژنوتیپ های پایدار انتخاب شدند. بر اساس نتایج تجزیه گرافیکی، اثر متقابل ژنوتیپ × محیط با استفاده از GGE biplot ژنوتیپ های 15،14،17،18 و 20 به عنوان ژنوتیپ های پایدار معرفی شدند که مکان زابل متفاوت از مکان های دیگر نشان داده شده اند. Manuscript profile

در این پژوهش20 لاین زودرس و 20 لاین متوسط رس در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع‌طبیعی استان لرستان ایستگاه سراب چنگائی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار از لحاظ صفات مختلف کمی و کیفی مقایسه شدند.. تفاوت گل‌دهی بین لاین‌های متوسط رس و زود‌رس سویا مشاهده شد و لاین‌های زودرس دیرتر به گل رفتند. همچنین ارتفاع بوته‌های زودرسلاین‌ Spry*Nemaha/8 و Spry*Savoy/2 بیشتر از لاین‌های متوسط‌رس بود، اما میانگین شادابی و ایستادگی در لاین‌های زودرس کمتر از لاین‌های متوسط رس بود. لاین‌ زود‌رس Spry*Nemaha/8 تعداد دانه در کپسول بیشتری نسبت به لاین‌های متوسط‌رس داشت. همچنین، لاین متوسط‌ رس Stressland*NMSB/3 وزن هزار دانه بالاتری از لاین‌های زودرس داشت، اما لاین‌های زودرس تعداد کپسول بیشتری نسبت به لاین‌های متوسط‌رس داشتند. تفاوت وزنی در کرت و تفاوت وزنی در هکتار در لاین‌ متوسط‌ رس Stressland*NMSB/3 بیشتر از لاین‌های زود‌رس می‌باشد. لاین‌ متوسط‌ رس Hacheston*L.16/3، درصد پروتئین و روغن دانه بیشتری نسبت به لاین‌های زود‌رس داشت. بنابراین لاین های متوسط‌ رس نسبت به لاین زودرس برتری نسبی داشته و کشت این نوع از لاین ها به کشاورزان منطقه توصیه می‌گردد. Manuscript profile