شمسوطغرا یکی از متون پهلوانی و تعلیمی است که در عصر مشروطه نگارش یافته است. در این کتاب، اشاره به خصلت‌های عیّاری و توصیف قهرمان داستان با این ویژگی‌ها در دورۀ استبدادزده و به دور از اخلاق عصر حاکمیت ایلخانان مغول، قابل ملاحظه و اهمیت است .عیّاران یکی از گروه‌های اثرگذار در ایران هستند که فضای خفقان جامعۀ ایرانی و فقر و محرومیت، عامل بنیادی در پیدایش آن‌ها بوده است. عیّاران به‌عنوان طبقه‌ای از مردم چنان اهمیت داشتند که نویسندگان متون ادبی، شرح وقایع و نحوۀ زندگی آنان را در آثار خویش انعکاس داده‌اند .در حقیقت، روشنگری و بازنمایی ارتباط کهن عیّاری و جوانمردی با متون تاریخی‌حماسی و نمایاندن آموزه‌های اخلاقی این جمعیت می‌تواند گامی نو و جهت‌ساز در شناخت هرچه بیشتر آن‌ها باشد. پژوهش حاضر به‌صورت توصیفیـ ‌تحلیلی و با هدف بررسی مضامین عیّاری و جوانمردی و انعکاس آن در داستان شمس و طغرا صورت گرفته است. در ادامه، نویسندگان به دنبال پاسخ به این پرسش هستند که مضامین عیّاری به چه میزان و چگونه در این اثر بازتاب یافته است؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مضامین عیّاری و جوانمردی در این کتاب به‌خوبی انعکاس یافته که این امر نشان از اهمیت این خصایص اخلاقی پسندیده و آمیختن آن با خصلت‌های دینی و اسلامی در جامعۀ ایرانی است. Manuscript profile