سعدی‌شناسی حوزه‌ی پژوهشی گسترده‌ای است که به آثار و افکار سعدی در ساحت‌های مختلف می‌پردازد. عشق و عرفان یکی از برجسته‌ترین مفاهیم پژوهشی این حوزه است که با شورانگیزی و تأویل‌پذیری عاشقانه‌های سعدی ارتباط دارد مطالعه‌ی آثار تحلیلی و انتقادی در این زمینه، اختلاف نظر زیادی را نشان می‌دهد که قابل تأمل و بررسی است . در پژوهش حاضر تعداد 19 مقاله در یک دهه سعدی‌پژوهی بررسی و تحلیل می‌شوند تا ارزش و منطق دیدگاه‌های مختلف سنجیده و نیازهای پژوهشی تازه شناخته‌شود و به پرسش‌هایی چون اولویت با عشق مجازی است یا حقیقی و چیستی و چرایی اختلاف نظر پژوهندگان چنین پاسخ دهد که قائل شدن به هر یک از انواع عشق با دلایل و شواهد متقن، معتبر و پذیرفته‌ است و با تکیه بر روش تحلیلی خواننده‌مدار می‌توان خواننده و پژوهشگر را در برداشت‌های قاعده‌مند و مستدل آزاد دانست بنابراین رسیدن به یک اجماع کلی و نظر واحد در این زمینه درست و شایسته نمی‌نماید . این پژوهش با رویکردی کیفی و روش تحلیلی-توصیفی با مطالعه مقالات مورد نظر و منابع کتابخانه‌ای مرتبط این نتیجه را نشان می‌دهد که پژوهش‌های انجام شده با همه اختلاف دیدگاهها ارزشمند و معتبر و منابع مطالعاتی خوبی برای علاقه‌مندان هستند . Manuscript profile

جعل نسخه‌های خطی از قرن نهم هجری به بعد، هم‌زمان با اقبال اروپاییان از سرزمین‌های اسلامی اوج گرفت. عده‌ای سودجو با مهارت کم‌نظیر در تقلید آثار گذشتگان، اقدام به تولید نسخه‌های جعلی کردند به‌شکلی که حتی گاه ماهرترین کارشناسان را نیز فریب دادند و به این ترتیب بسیاری از نسخه‌های مجعول به کتابخانه‌های شخصی و غیرشخصی و حتی موزه‌های بزرگ راه یافت. به همین دلیل تشخیص اصالت نسخه همواره یکی از مشکلات پژوهندگان و خریداران نسخ خطی بوده است. در این مقاله سعی شده ‌است برای کشف ویژگی‌های برجستۀ صفحه‌آرایی، رسم‌الخط و خوشنویسی نستعلیق به‌شیوۀ استقرایی با استناد به نسخه‌های خطی لوامع جامی و سه کتاب دیگر در قرن دهم، گام‌هایی برداشته شود. علاقه‌مندان با کمک این ویژگی‌ها می‌توانند بدون تجهیزات و تنها بر اساس مشاهدات، اصالت نسخۀ خطی این دوره را تشخیص دهند. با توجه به نوظهور بودن خط نستعلیق در دورۀ مورد بحث، تغییرات مداوم اصول نوشتاری آن اجتناب‌ناپذیر بوده ‌است بر همین اساس، برخی ویژگی‌های مستخرج، فقط در این دوره مورد توجه کاتبان بوده که به‌مرور زمان، رنگ باخته و تغییر و تحولی بنیادین یافته است. بنابراین می‌توان با استناد به این اصول و ویژگی‌ها، نسخه‌های اصیل را از مزور بازشناخت. اگرچه استادان خوشنویسی، به‌ویژه استادان شیوۀ کتابت، در ادوار مختلف برای تربیت شاگردان خود اصولی را معین کرده‌اند، این اصول، بیشتر در حوزۀ اخلاق خوشنویس محدود مانده است. در دورۀ متأخر نیز، بسیاری از استادان خوشنویسی به نوشتن این اصول اقدام کرده‌اند بی‌آنکه سخنی از رسم‌الخط و شیوه‌های خوشنویسی گذشتگان بیان کرده باشند. Manuscript profile

با توجه به اینکه احیای آثار گذشتگان زبان و ادبیات فارسی، نقشی اساسی در شناخت ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی جامعۀ گذشتۀ ما دارد و نیز با این شناخت می‌توان افق‌های روشنی را به زندگی امروز گشود، نویسنده را بر این داشت تا به گردآوری دقیق و تحلیل و تصحیح اشعار یکی از انسان‌های وارسته و پاک دورۀ صفویه و افشاریه بپردازد. این پژوهش سعی دارد تا پس از شرح احوال زندگی شاعر، نسخه‌های خطی از سروده‌های وی را معرفی کند. صادقهجریتفرشی شاعر عصر صفوی و افشاری، ابتدا یک مثنوی تاریخی‌مذهبی را می‌سراید و سپس به اشعار عرفانی و پرسوزوشور راغب می‌شود. بیشتر اشعار وی در قالب مثنوی است و چند رباعی و غزل و بیت‌های پراکنده (مفردات) از وی بر جای مانده است. پژوهشگر به این دلیل این موضوع را برگزید تا علاقه‌مندان شعر و ادب فارسی با چنین چهره‌های گمنامی بیشتر آشنا شوند و آنان نیز به تحلیل و معرفی چنین اشخاص و نسخه‌هایی ترغیب شوند. نگارنده مشخصات بعضی از نسخه‌هایی را که در گردآوری دیوان شاعر از آن‌ها استفاده کرده، ذکر می‌کند و در بعضی موارد به نسخه‌هایی که فقط از نظر گذرانده است، اشاره‌ای دارد. پژوهشگر دلیل جمع‌آوری و نقد و تحلیل نسخه‌های صادق تفرشی را زدودن غبار سهو و اِعمال سلیقه در نگارش نُسخ می‌داند. پژوهشگر در این مقاله به روش کتابخانه‌ای و تحقیقِ تاریخی، هریک از نسخه‌های مورد نظر را از کتابخانه‌های مختلفی به دست آورده و ماه‌ها این نسخ را با یکدیگر مقایسه کرده و آن‌ها را به‌دقت مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. Manuscript profile