ادبیات ایران در دوران مشروطه با تحولی اساسی مواجه شد که از آن به عنوان انقلاب ادبی یاد می شود.شعر فارسی نیز با فاصله گرفتن از سنت ها و قواعد کلاسیک خود، در مسیر تجدد و نوگرایی حرکت کرد.ایرج میرزا یکی از شاعران بسیار تاثیرگذار این دوره است.شعر او در این مقطع، هم از نظر محتوا و هم از نظر ساختارهای فرمی و زبانی دگرگون می شود.آثار او علاوه بر پذیرش درون مایه های نوین سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، دربردارنده ویژگی های زبانی جدید و آرایه های ادبی تازه و خلاقانه است. مهمترین و بیشترین نوآوری های ایرج میرزا در زبان شعر اوست ؛ او به انعکاس دقیق زبان عامیانه عصر و همچنین لغات جدید فارسی و فرنگی در شعر خود پرداخته است که تا پیش از آن در شعر فارسی بسیار کم سابقه بوده است. حجم نوگرایی ها و ابداعات زبانی و ادبی ایرج به قدری وسیع است که می توان او را از این نظر نوآورترین شاعر مشروطه دانست.مقاله حاضر با رویکرد سبک شناسی فرم محور(فرمالیستی)، به بررسی جنبه های نوآوری و خلاقیت در شعر ایرج میرزا می پردازد ؛ نخست مهمترین جلوه های نوگرایی در زبان اشعار او رابه تفصیل مورد بررسی قرار داده ، سپس محتوای جدید و صنایع ادبی تازه شعر وی را با نگاهی گذرا شناسایی و معرفی می کند . Manuscript profile

بخش بزرگی از دل‌نشینی کلام مولوی به شیوه‌ی بیان و نحو کلام او مربوط می‌شود .مولوی‌پژوهان اغلب از گیرایی کلام مولوی سخن‌ها گفته‌اند؛ امّا بسیاری از رمزهای این زبان پوشیده مانده‌است؛ برای کشف این زیبایی‌ها هیچ راهی جز تحلیل زبان وی وجود ندارد. پس نگارندگان بر‌آن شدند تا با بررسی کارکرد نحوی و بسامد جملات مرکب در مثنوی به دریافت برخی از عوامل انسجامی این اثر مدد رسانند.این تحقیق بر اساس 1372 بیت از آغاز دفتر اوّل مثنوی انجام پذیرفته است و شیوه‌ی کار مبتنی بر روش آماری و تجزیه و تحلیل ساختاری و طبقه‌بندی جملات است. از این بررسی نتایج قابل توجّهی در ارتباط تنگاتنگ محتوای متن با ساختمان جمله‌ای زبان آن به دست آمده؛ در مثنوی جمله‌های مرکب به مراتب بیشتر از جمله‌های ساده مورد استفاده قرار گرفته است و از میان این جملات ، جمله‌هایی که از یک پایه و یک پیرو ساخته شده‌اند بسامد بیشتری دارند؛ این امر علاوه بر آن که انسجام متن را افزایش داده، با طولانی‌تر کردن جمله‌ها بستر مناسبی برای محتوای آموزشی مثنوی فراهم آورده است، در بعضی از این جملات مرکب، مولوی با حذف حرف ریط ، خواننده را آزاد گذاشته تا خود حرف ربط مناسب را برگزیده و با توجّه به آن جمله‌ی پایه و پیرو را انتخاب کند؛ و یا در بعضی از جملات مرکب پیچیده، بک جمله هم‌زمان دو نقشِ پایه و پیرو را دارد،به این معنی که نسبت به جمله‌ پیش و پس از خود، نقش آن متفاوت می‌شود. Manuscript profile

محمدعلی افراشته (1287–1338)، از پیشگامان شعر گیلکی و از نامداران طنز اجتماعی در قالب شعر و نثر سادۀ فارسی است. او درآثار خود، به دفاع از زحمت‌کشان پرداخته است و به همین دلیل از برجسته‌ترین نمایندگان ادبیات کارگری به شمار می‌رود. هنر افراشته این است که با استفاده از طنز، مردم را به اندیشیدن درباره ی حقوق اجتماعی خود ترغیب می‌کند. روزنامه‌ی چلنگر که از سال 1329، به مدت دو سال و نیم منتشر می‌شد، حاصل زندگی ادبی افراشته و به نوعی بازتاب دهندۀ عقاید و افکار اوست. اغلب آثار افراشته، در این روزنامه چاپ شده است. محتوای آثار افراشته نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی است که در قالب شعر، داستان، نمایشنامه و تعزیه و با زبان طنز مجال بروز یافته است. وی در مواجهه با جامعه ی ایران آن روزگار، مشکلات عظیمی را مشاهده می کند که موجب تباهی و عقب‌ماندگی جامعه ی ایرانی گردیده است؛ در نتیجه به عنوان فردی وطن دوست و شاعری انقلابی و روشنفکر با استفاده از زبان ساده ی طنزآمیز مشکلات را در آثار خود انعکاس می دهد و بر اساس نوع گرایش های سیاسی خود، برای درمان دردهای آن راه حل نشان می دهد. نوشته ی حاضر با بررسی محتوایی مجموعه ی آثار محمدعلی افراشته، زمینه‌های مختلفی از نقد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اخلاقی را در نمونه های فراوانی از نظم و نثر آثار وی بازنموده است. Manuscript profile

وجود ادبیات اندرزی در فرهنگ ایرانی، ازجمله موضوعات ریشه‌دار و با پیشینۀ طولانی است؛ به‌طوری که در کهن‌ترین منابع و آثار برجای‌مانده از ایران باستانی نیز می‌توان مضامین و سخنان پندآموز را دید. با این حال و با وجود پژوهش‌های ارزشمندی که در سال‌های اخیر دربارة آن صورت گرفته است، هنوز برخی موضوعات مرتبط با آن مغفول مانده و یا نیازمند نگاه و بررسی‌های عمیق‌تری است. یکی از این موضوعات، بررسی جامعۀ اندرزگویان در ادبیات پیش و پس از اسلام است که به‌شکل تأمل‌برانگیزی دچار تحول شده‌اند. این پژوهش با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌ای، بیش از هر موضوع دیگری درپی پاسخگویی به این پرسش است که در دوران پیش از اسلام در سرزمین ایران، وظیفۀ موعظه و ارشاد و نگارش رسالات تعلیمی، به چه افرادی تعلق داشته است؟؛ همچنین کیفیّت و عوامل اندرزگویی این افراد با استفاده از منابع و آثار برجای‌مانده بررسی خواهد شد. از مهم‌ترین یافته‌‌های این پژوهش آن است که در ادبیات پیش از اسلام، در سرزمین ایران، تنها افراد و گروه‌های خاصّی به اندرزگویی پرداخته‌اند که بیشتر نیز وظیفۀ رهبری دینی و سیاسی جامعه را بر عهده داشته‌اند و این موضوع نیز خود نکات مثبت و منفی داشته است. Manuscript profile