توسعه پایدار یکی از این دیدگاه های مهم در ادبیات شهری جهان می باشد. توسعه پایدار رویکردی جامع به بهبود بخشی کیفیت زندگی انسان ها در جهت تحقق رفاه اقتصادی، اجتماعی و محیطی سکونت گاه های انسانی است. یکی از ابعاد اساسی در توسعه پایدار، پایداری اجتماعی می باشد. پایداری اجتماعی به توانایی جامعه برای حفظ ابزارهای ضروری ایجاد ثروت، رفاه و مشارکت اجتماعی برای گسترش یکپارچگی اشاره می کند. در این پژوهش که از نوع توصیفی – تحلیلی و با رویکرد کاربردی می باشد، پایداری اجتماعی در نواحی شهر نظرآباد، به عنوان یکی از شهرهای میانی در سلسله مراتب شهری که دارای رشد سریع و همچنین جمعیت مهاجر پذیر بالایی در دهه های اخیر بوده است، بررسی می گردد. برای همین منظور پس از استخراج شاخص های پایداری اجتماعی و تنظیم پرسش نامه، بر اساس فرمول کوکران، حجم نمونه 384 نفر تعیین شده و پرسش نامه ها بر اساس سهم جمعیتی نواحی شهر نظرآباد توزیع گردید. برای بررسی پاسخ های شهروندان نواحی شهر نظرآباد از آزمون T تک نمونه ای و همچنین مدل تصمیم گیری VIKOR استفاده شد. پاسخ های شهروندان با استفاده از آزمون T تک نمونه ای بررسی شد که نشان داد، پاسخ های شهروندان در هفت شاخص مذکور وضعیت نامطلوبی را نشان می دهد. در واقع ازنظر پاسخ دهندگان وضعیت پایداری اجتماعی درکل سطح شهر نظرآباد پایین می باشد. درادامه با استفاده از مدل VIKOR وضعیت پایداری اجتماعی در نواحی شهری نظرآباد نسبت به هم سنجیده شد. بر اساس خروجی مدل VIKOR، ناحیه 4 شهر نظرآباد با مقدار Q (247233/0) نسبت به نواحی دیگر وضعیت بهتری را داراست و وضعیت نیمه توسعه یافته دارد. ناحیه 2 با مقدارQ (458198/0)، در وضعیت توسعه متوسط و در رتبه دوم و نواحی 1 و 3 نیز ترتیب با مقدار Q (633326/0) و (659216/0) در رتبه های سوم و چهارم قرار دارند و سطح کمتر توسعه یافته و ناحیه 5 شهر نظرآباد نیز به مقدار Q (999888/0) در رتبه آخر از نظر شاخص های پایداری اجتماعی قرار دارد و وضعیت آن به صورت سطح محروم در پایداری اجتماعی می باشد. درکل نتایج نشان دهنده این است که هیچ کدام از نواحی شهری در نظرآباد درسطح پایدار قرار دارند و وضعیت کلی پایداری در نواحی این شهر درسطح متوسط به پایین قرار دارد که بحث برنامه ریزی و مدیری مطلوب در اموراجتماعی شهری را مهم و حیاتی نشان می دهد. Manuscript profile

Manuscript profile

شهر نشینی به عنوان یک تعامل حیاتی بین انسان و محیط زیست شناخته شده که تحت تاثیرنیروهای مهم منطقه ای و جهانی قرار گرفته است. از جمله این نیروها پدیده خزش شهری و رشد افقی شهرها می باشد به طوری که عدم شکل گیری تغییر و تحولات کالبدی براساس بنیان های قاعده مند و ساختار یافته است به گونه ای که مسائل فرا روی نظامات برنامه ریزی و جریانات هدایت گر سیاسی- تصمیماتی، از انتظام ناپذیری و بی برنامگی نگرش های فضایی- کالبدی در سکونت گاههای انسانی نشات می گیرد. این پدیده مختص شهرهای بزرگ نبوده بلکه شهرهای میانی و کوچک را نیز شامل می شود درشهر بابل از جمله این شهرهاست که در طول حیات خود به طور نامتوازن رشد کرده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تطبیقی بوده و با بهره گیری از مدل های آنتروپی شانون ، هلدرن و تکنیگ تحلیل سلسه مراتبی به تجزیه و تحلیل پرداخته شده است. نتایج به دست آمده از مدل آنتروپی شانون نشان می دهد که گسترش شهر بابل پراکنده و غیر متراکم بوده است. مدل هلدرن نیز نشان می دهد که از سال ۱۳۹۰-1335 حدود ۷۵ درصد از رشد شهر به خاطر رشد جمعیت بوده و ۲۵ درصد دیگر مربوط به رشد افقی و اسپرال شهر بوده است که منجر به کاهش تراکم ناخالص و الحاق مناطق پیرامونی به شهر بابل شده است. همچنین تکنیک تحلیل سلسه مراتبی نشان می دهد که شبکه های ارتباطی و سیسات های شهری بیشترین و مسائل اقتصادی و عوامل طبیعی کمترین اثر در خزش شهری و گسترش افقی شهر بابل دارند. Manuscript profile