-
Article
1 - ارزیابی شاخصهای راهبرد توسعه شهری(CDS) در زنجانUrban Management Studies , Issue 2 , Year , Summer 2019مقدمه و هدف پژوهش: یکی از رویکردهای نوین در طرح های توسعه شهری، رویکرد راهبرد توسعه شهری (CDS) می باشد که در سال 1999 با هدف کاهش فقر، توسعه پایدار، ارتقای مشارکت و ایجاد حکمرانی خوب شهری ایجاد گردید. این طرح اساساً بر رشد اقتصادی شهرها تأکید داشته و با شناسایی و به کار Moreمقدمه و هدف پژوهش: یکی از رویکردهای نوین در طرح های توسعه شهری، رویکرد راهبرد توسعه شهری (CDS) می باشد که در سال 1999 با هدف کاهش فقر، توسعه پایدار، ارتقای مشارکت و ایجاد حکمرانی خوب شهری ایجاد گردید. این طرح اساساً بر رشد اقتصادی شهرها تأکید داشته و با شناسایی و به کارگیری پتانسیل ها و امکانات بالقوه اقتصادی شهر، مبنایی برای توسعه در سایر جوانب را نیز، فراهم می کند. راهبرد توسعه شهر، ابزاری است که در آن، تکنیک های مشارکتی به کار گرفته شده و هدف اصلی آن، تأمین توسعه پایدار شهری از طریق ظرفیت سازی اجتماعی برای تدوین چشم انداز مشارکتی و اقدام همگانی می باشد. روش پژوهش: نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی_تحلیلی می باشد لذا تجزیه تحلیل داده های پرسش نامه از نرم افزار SPSS، و به منظور تدوین استراتژی جهت توانمند سازی آتی شهر از مدل تحلیلی SWOT و برای طراحی نقشه های محدوده مورد مطالعه از GIS استفاده گردیده است یافتهها: بنابراین بررسی های بعمل آمده و نتایج حاصله توسط رگرسیون گام به گام نشان می دهد شاخص بانک پذیری با بتای 436/ بیش ترین تأثیر، رقابت پذیری با 340/، حکمروایی خوب شهری با بتای 259/ و شاخص قابلیت زندگی با بتای 255/ کمترین تأثیر، را بر توسعه شهر زنجان داشته اند. و با استفاده از آزمون تی (T) تک نمونه ای برای شهروندان 65/2 و برای متخصصین 70/2 بدست آمده که در کل با سطح اختلاف معناداری 713/ می باشد. نتیجه گیری: با استفاده روش های وزن دهی به شاخص ها و معیارهای ارزیابی، توسط روش عکس پذیری رتبه ای، شاخص بانک پذیری رتبه اول، شاخص رقابت پذیری رتبه دوم، شاخص قابلیت زندگی رتبه سوم و شاخص مدیریت شهری رتبه چهارم را کسب کردند. و با تکنیک سوات (SWOT) نشان می دهد که بهترین راهبرد برای شهر زنجان راهبرد (تهاجمی) می باشد که با بهره گیری از نقاط قوت از فرصت ها استفاده می شود. Manuscript profile -
Article
2 - ارزیابی معیارهای پویایی در بازار تاریخی شهر تبریزJournal of Geography and Environmental Studies , Issue 5 , Year , Winter 2018یکی از عناصر مهم کالبدی در شهرهای ایرانی – اسلامی بازارها هستند که از قدمت طولانی برخوردار بوده و نقش مهمی در ساختار اقتصادی و اجتماعی شهرها ایفا نمودهاند. در جغرافیای شهری ایران شهر و بازار از پیوندهای عمیقی برخوردار هستند. این عنصر از گذشته تابحال علاوه بر کارک Moreیکی از عناصر مهم کالبدی در شهرهای ایرانی – اسلامی بازارها هستند که از قدمت طولانی برخوردار بوده و نقش مهمی در ساختار اقتصادی و اجتماعی شهرها ایفا نمودهاند. در جغرافیای شهری ایران شهر و بازار از پیوندهای عمیقی برخوردار هستند. این عنصر از گذشته تابحال علاوه بر کارکردهای اقتصادی و تأمین بخش زیادی از کالاها و خدمات مورد نیاز مردم فضای مهمی برای تعاملات اجتماعی محسوب گردیده و همواره در طول روز پذیرای انبوهی از جمعیت میباشد. با گذشت زمان، بازارها برای پاسخگویی به نیازهای روز تحولات کالبدی و فضایی زیادی را تجربه کردهاند. در بسیاری از شهرهای قدیمی ایران از جمله شهر تبریز کالبد بازار در قالب طرحهای مرمت و ساماندهی دچار تغییرات زیادی گردیده است. این پژوهش با هدف ارزیابی میزان پویایی و سرزندگی در بازار تاریخی شهر تبریز انجام شده است. نوع پژوهش به لحاظ ماهیت توصیفی –تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات بصورت ترکیبی از روش اسنادی-کتابخانه ای و مطالعات میدانی (پرسشنامهای) میباشد. برای تحلیل دادهها و اطلاعات از نرمافزار مینی تب، و آزمونهای آماری تی تک نمونهای و خیدو استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که 90 درصد از افراد مراجعه کننده به بازار، به سؤالات مطرح شده در ارتباط با وجود مؤلفههای پویایی و سرزندگی در بازار پاسخ مثبت داده و در مجموع میتوان بصورت نسبی تحولات کالبدی و فضایی بازار تبریز را ارگانیگ محسوب نمود. Manuscript profile -
Article
3 - بررسی الگوی بهینه توسعه فیزیکی شهر بانه بر اساس شاخصهای توسعه میان افزاJournal of Geography and Environmental Studies , Issue 5 , Year , Winter 2017رشد شتابان جمعیت شهرنشین، هجوم جمعیت مهاجر به شهرها و لزوم پاسخ گویی به نیازهای ساکنین شهرها ضرورت به کارگیری تمام توان و ظرفیتهای موجود شهر را ضروری می سازد. بدین منظور لازم است تا به جای توسعه و رشد بی رویه شهر به صورت افقی،از طریق پر کردن بافت موجود شهر، افزایش متعاد Moreرشد شتابان جمعیت شهرنشین، هجوم جمعیت مهاجر به شهرها و لزوم پاسخ گویی به نیازهای ساکنین شهرها ضرورت به کارگیری تمام توان و ظرفیتهای موجود شهر را ضروری می سازد. بدین منظور لازم است تا به جای توسعه و رشد بی رویه شهر به صورت افقی،از طریق پر کردن بافت موجود شهر، افزایش متعادل تراکم و تغییر کاربری بناهای قدیمی به رشد و توسعه پایدار شهر دست یافت. یکی از روشهای دستیابی به این مهم توسعه میان افزا است،که از سال 1995 میلادی مورد توجه قرار گرفته است. شهر بانه از دهه 80 به بعد با رونق گرفتن بازار تجاری رشد افقی بسیار چشمگیری داشته و بیش از هر زمانی دیگر نیازمند توسعه از درون می باشد. تحقیق حاضر از نظر ماهیت کاربردی و از لحاظ روشتوصیفی تحلیلی است.در این پژوهش پس از شناخت شاخصهای توسعه میان افزا و بومی ساختن آنها با توجه به شرایط شهر بانه و نیزتولید لایه های GIS مرتبط با شاخصها و هم پوشانی آنها با منطق بولین نواحی مناسب برای توسعه میان افزا انتخاب شد.سپس با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) به رتبه بندی نواحی نهایی برای توسعه اقدام شد.نتایج نشان می دهد که در کل شهر پنج پهنه برای توسعه میان افزا مناسب می باشد.در میان پهنه ها سایت شماره 1 دارای بیشترین امتیاز برای توسعه میان افزا و به ترتیب سایت های شماره 2، 5، 4، 3 قرار دارند.بنابراین در مجموع توسعه میان افزا راه حل مناسبی برای توسعه شهر بانه و پاسخ به نیازهای مختلف آن می باشد. Manuscript profile -
Article
4 - بررسی میزان رضایتمندی شهروندان از سیستم اتوبوسرانی شهری (نمونه موردی: شهرمراغه)Journal of Geography and Environmental Studies , Issue 4 , Year , Winter 2019امروزه، اتوبوس مهمترین وسیله حمل و نقل عمومی در اکثر شهرهای بزرگ و متوسط بشمار می آید. برای راه اندازی اتوبوس به سرمایه گذاری کمی نیاز است؛ و وابستگی به مسیر خاصی در مقایسه با دیگر سیستمهای حمل و نقل جمعی ندارد.از اینرو قابل توسعه می باشد. همچنین در مقایسه با دیگر وسایل Moreامروزه، اتوبوس مهمترین وسیله حمل و نقل عمومی در اکثر شهرهای بزرگ و متوسط بشمار می آید. برای راه اندازی اتوبوس به سرمایه گذاری کمی نیاز است؛ و وابستگی به مسیر خاصی در مقایسه با دیگر سیستمهای حمل و نقل جمعی ندارد.از اینرو قابل توسعه می باشد. همچنین در مقایسه با دیگر وسایل نقلیه سطح کمتری از فضای شهری را در بر می گیرد؛ و از نظر صرفهجویی در هزینه ها و کاهش ترافیک شهری اتوبوس نسبت به بسیاری از وسایل نقلیه اولویت دارد. در این پژوهش به منظور بررسی میزان رضایتمندی شهروندان مراغه از سیستم اتوبوسرانی بین شهری 192 نفر از مردم در مناطق مختلف شهر به عنوان نمونه انتخاب شدند و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار SPSS و Minitab و خروجی دادهها از طریق آزمون T تک نمونه ای و آزمون ANOVA محاسبه و این نتایج حاصل گردید؛ بیشتر استفادهکنندهگان از اتوبوسهای بین شهری زنان، افراد تحصیل کرده و افراد با درآمد کمتر از یک میلیون تومان می باشد. در فرضیه اول که خروجی داده ها از طریق آزمون T تک نمونه ای محاسبه شد مشخص گردید که در مواردی چون؛ زمانبندی حرکت اتوبوسها، صرفهجویی در وقت، وجود امنیت برای زنان، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی و ... رضایت کافی وجود دارد، اما در مواردی چون: نحوه برخورد رانندهگان، هزینه بلیت و تعداد ایستگاهها رضایت کافی وجود ندارد. در فرضیه دوم که از آزمون ANOVA استفاده شد مشخص شد که بین مناطق مختلف شهر از نظر رضایتمندی از سیستم اتوبوسرانی بین شهری تفاوت وجود دارد. Manuscript profile -
Article
5 - ارزیابی آسیبپذیری کالبدی شهر اهر در برابر بحران زلزله, Issue 4 , Year , Winter 2016همگام با رشد شتابزده شهرها و پیچیدهشدن فرآیندهای درونی جوامع، بر تعداد بحرانها و پیچیدگی شهرها نیز افزوده میشود و در پی آن، آسیبپذیری افزایش مییابد. با توجه به اینکه که انسان محوریت اصلی در آسیبپذیری و مقابله با بحران است و نیز فضاهای شهری دربرگیرنده بیشترین جمعی Moreهمگام با رشد شتابزده شهرها و پیچیدهشدن فرآیندهای درونی جوامع، بر تعداد بحرانها و پیچیدگی شهرها نیز افزوده میشود و در پی آن، آسیبپذیری افزایش مییابد. با توجه به اینکه که انسان محوریت اصلی در آسیبپذیری و مقابله با بحران است و نیز فضاهای شهری دربرگیرنده بیشترین جمعیت هستند، توجه به این فضاها نیاز مبرم عصر کنونی میباشد. در این راستا به منظور سیاستگذاری کاهش آسیبپذیری فضاهای شهری در مقابل مخاطرات طبیعی و لزوم اتخاذ صحیح تصمیمها و اجرای عملیات متناسب با آن و همچنین با توجه به پیشرفت دانش و تکنولوژی بشری، برای ارائه تصویری روشن از عواقب ناشی از مخاطرات، ارزیابی پهنههای آسیبپذیر شهری ضروری است. این ارزیابی و برنامهریزی در راستای آن، کارآمدترین و یا شاید بهترین گزینه مدیریت و برنامهریزی شهری برای مقابله با مخاطرات طبیعی و بهخصوص زلزله میباشد. از اینرو در این پژوهش با توجه به احتمال آسیبپذیری شهر اهر بهدلیل موقعیت جغرافیایی آن، سعی شده است با بررسی وضعیت موجود و تجزیه و تحلیل آن، به ارزیابی آسیبپذیری فضاهای شهری اهر در برابر بحران زلزله پرداخته شود. نوع این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی میباشد. برای سنجش آسیبپذیری فضاهای کالبدی شهر در برابر زلزله از شاخصهای 15گانه در سه طیف شاخصهای سازهای، برنامهریزی و طبیعی استفاده شده است. پس از تعیین وزن شاخصها با توابع چند متغییره، سعی شده با استفاده از مدلAHP به این موضوع پرداخته شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که حدود 30 درصد از فضاهای ساختهشده شهری اهر در برابر زلزله، آسیبپذیری متوسط به بالایی دارند و ساختار کالبدی مطلوبی برای مدیریت بحران ناشی از زلزله را ارائه نمینمایند. Manuscript profile -
Article
6 - تبیین دلایل نهادی- مدیریتی در شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی در ایران, Issue 1 , Year , Summer 2017در توسعهى فزآینده کنونی شهرها، اداره و ساماندهی برخی از مسائل و پیچیدگیهای بوجود آمده، ناشی از تبلور ناکامیها در حوزهى مدیریتشهری است. یکی از مسائلی که به انبوه مشکلات مدیریت شهری اضافه شده و با توجه به روند کنونی شهری شدن دنیا، وخیمتر شده و حساسیتهای خاص خود را ب Moreدر توسعهى فزآینده کنونی شهرها، اداره و ساماندهی برخی از مسائل و پیچیدگیهای بوجود آمده، ناشی از تبلور ناکامیها در حوزهى مدیریتشهری است. یکی از مسائلی که به انبوه مشکلات مدیریت شهری اضافه شده و با توجه به روند کنونی شهری شدن دنیا، وخیمتر شده و حساسیتهای خاص خود را برانگیخته، مسأله سکونتگاههای غیررسمی میباشد. با توجه به این موضوع هدف کلی پژوهش حاضر، تبیین دلایل نهادی- مدیریتی تأثیرگذار در شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی در ایران میباشد. روش پژوهش در این تحقیق علّی و پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل نخبگان و محققینی است که در حوزه سکونتگاهای غیررسمی در ایران مطالعات تجربی انجام داده اند. با توجه به عنوان و ماهیت این پژوهش، اطلاعات لازم از اسناد و منابع مکتوب به صورت توصیفی سازماندهی شد و دلایل نهادی- مدیریتی در شکلگیری سکونتگاههای غیررسمی استخراج گردید. با طبقه بندی و تحلیل نتایج حاصل از پرسشنامه نخبگان و استفاده از آزمون تی تک نمونه ای و مدل تحلیل مسیر (اثرمستقیم و غیرمستقیم) متغیرهای تعریف شده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان میدهد نظام مدیریت و برنامهریزی منطقهای در ایران با مجموع اثر مستقیم و غیر مستقیم (622/0) در رتبه 1، مدیریت-های محلی (515/0) در رتبه 2، ضوابط و مقررات تعیین شده در طرحهای توسعه شهری (384/0) در رتبه 3، برنامهها و مقررات ناظر بر ساخت و سازها در محدوده قانونی و حریم شهرها (309/0) در رتبه 4، سیاستگذاریهای کلان اجتماعی- اقتصادی- زیست محیطی (261/0) در رتبه 5، سیاستها و برنامههای مسکن کم درآمدها (179/0) در رتبه 6، مقررات ناظر بر روند تفکیک و قطعهبندی رسمی زمین در ایران (168/0) در رتبه 7، نهادهای جامعه مدنی و بخش خصوصی (158/0) در رتبه 8 و ضعف فرهنگ شهرنشینی (114/0) رتبه 9 را در شکل گیری سکونتگاههای غیررسمی به خود اختصاص داده است. Manuscript profile -
Article
7 - ارزیابی پتانسیل محلات شهری جهت توسعه درونی با استفاده ازمدل فازی (نمونه موردی: شهر بناب), Issue 65 , Year , Summer 2024در پی رشد سریع جمعیّت و ظهور تحولات جدید شهرنشینی در جهان، شاهد گسترش الگوهای توسعهی شهری همانند گسترش افقی و پراکندهرویی هستیم که باعث شکلگیری حومهها، تخریب اراضی کشاورزی و باغی و به فراموشی سپرده شدن بافتهای میانی و تهیشدن آنها از درون More
در پی رشد سریع جمعیّت و ظهور تحولات جدید شهرنشینی در جهان، شاهد گسترش الگوهای توسعهی شهری همانند گسترش افقی و پراکندهرویی هستیم که باعث شکلگیری حومهها، تخریب اراضی کشاورزی و باغی و به فراموشی سپرده شدن بافتهای میانی و تهیشدن آنها از درون شده است. این امر لزوم به کارگیری ظرفیتها و پتانسیلهای درونی و میانی شهر را ضروری مینماید. از این رو هدف این پژوهش، شناسایی و بررسی ظرفیتها و پتانسیلهای توسعه درونی در شهر بناب میباشد. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی آن توصیفی - تحلیلی است و شیوه جمعآوری اطلاعات مبتنی بر مطالعات کتابخانهای (اسنادی) و میدانی میباشد. در این پژوهش، با 11 معیار تأثیرگذار شامل اراضی بایر، تراکم خالص جمعیّت، تراکم ناخالص جمعیّت، تراکم ساختمانی، سطح اشغال کاربریها، مصالح ساختمانی، کیفیت بنا، بافت فرسوده، اندازه قطعات و دانهبندی، تعداد طبقات و شیب جهت توسعه درونزای محلات شهر بناب مورد بررسی قرار گرفت. پس از تولید لایههای GIS مرتبط با شاخصها و معیارها و فازی سازی آنها، با همپوشانی لایهها بهترین محلهها از شهر جهت توسعه درونی انتخاب شدند. سپس با بهرهگیری از نظرات کارشناسان و با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) این معیارها وزندهی شدند و در مرحله بعد با استفاده از نرمافزار ArcGIS نقشه توسعه درونی منطقه مورد مطالعه تولید و میزان قابلیت محلات جهت توسعه مشخص گردید. در پایان دو نقشه نهایی برای پتانسیل توسعه درونی به دست آمد و مقایسه شد. نتایج پژوهش نشان میدهد که محلات 11 و 13 در اولویت اول توسعه و محلات 4،5،6 در اولویت دوم توسعه قرار دارند. محلات 7،8،10 کمترین ظرفیت توسعه را دارند.
Manuscript profile -
Article
8 - شبیهسازی تغییرات کاربری اراضی و دینامیک شهری (مطالعه موردی: شهر مراغه)Journal of Studies of Human Settlements Planning , Issue 5 , Year , Winter 2020در دهههای اخیر همگام با رشد شهرنشینی، مدلهای مختلفی جهت بررسی و پیشبینی رشد شهری بکار گرفته شده است.در این زمینه، ماشینهای خودکار سلولی در چهارچوب رویکرد سیستمی وارد مباحث جغرافیایی شد. مدلهای مختلفی به منظور ایجاد قوانین گذار در ماشینهای خودکار سلولی ترکیب میشون Moreدر دهههای اخیر همگام با رشد شهرنشینی، مدلهای مختلفی جهت بررسی و پیشبینی رشد شهری بکار گرفته شده است.در این زمینه، ماشینهای خودکار سلولی در چهارچوب رویکرد سیستمی وارد مباحث جغرافیایی شد. مدلهای مختلفی به منظور ایجاد قوانین گذار در ماشینهای خودکار سلولی ترکیب میشوند که در این زمینه میتوان به زنجیره مارکوف اشاره کرد.در زنجیره مارکوف،حالت آینده یک سیستم تنها وابسته به حالت پیشین سیستم است، درحالیکه در ماشینهای خودکار سلولی،حالت آینده یک سیستم نهتنها وابسته به حالت سابق، بلکه وابسته به حالت همسایگان نیز میباشد و همین ویژگی است که به آن ماهیت فضایی یا جغرافیایی میبخشد. پایش الگوی رشد شهر درطی تقریبا 30 سال گذشته روند توسعه شهر مراغه عمدتا در جهات شرقی و بر روی زمینهای بایر رانشان می دهد.شهر مراغه در بین سالهای 1369 تا 1379 یک رشد نسبتا سریعی را تجربه کرده و پس از آن نیز به صورت پیوسته عمدتا به سمت شرق توسعه یافته است. شبیهسازی فضایی الگوی رشد شهر نشان میدهد که در سالهای آتی این روند همچنان تداوم خواهد یافت. بطوریکه در طی ۱۷ سال آینده 774 هکتار از اراضی بایر و دیم و درحدود 417 هکتار از اراضی کشاورزی و باغات به ساخت وسازهای شهری تبدیل خواهند شد. همپوشانی فازی لایههای مختلف نشان میدهد که مکانیابی اولیه توسعه فیزیکی شهر مراغه به طور مناسبی صورت گرفته و بهتر است روند فعلی توسعه با تمایل بیشتر به سمت جنوبشرق، اجتناب از ساخت و ساز در شیبهای تند و همچنین جلوگیری از تغییر کاربری اراضی کشاورزی به شهری تداوم یابد. Manuscript profile -
Article
9 - ارزیابی رابطه بین برنامه ریزی کاربری زمین و شکل گیری جزایر حرارتی شهری (مطالعه موردی: شهر مشگین شهر)Journal of Studies of Human Settlements Planning , Issue 4 , Year , Autumn 2023مقدمه: رشد جمعیت و توسعه شهری سبب شده تا بخش زیادی از زمینهای شهری بهخصوص اراضی کشاورزی و باغات بهصورت کاربریهای مسکونی، صنعتی، شبکه حملونقل مورداستفاده قرار گیرند. این تغییرات کاربری منجر به افزایش آلودگی و تخریب محیطزیست و از همه مهم تر افزایش دمای سطح زمین شده Moreمقدمه: رشد جمعیت و توسعه شهری سبب شده تا بخش زیادی از زمینهای شهری بهخصوص اراضی کشاورزی و باغات بهصورت کاربریهای مسکونی، صنعتی، شبکه حملونقل مورداستفاده قرار گیرند. این تغییرات کاربری منجر به افزایش آلودگی و تخریب محیطزیست و از همه مهم تر افزایش دمای سطح زمین شده است.هدف: هدف این پژوهش بررسی رابطه بین کاربری زمین و جزایر حرارتی در مشگین شهر در سه مقطع زمانی 1984، 1999 و 2020 می باشد.روششناسی تحقیق: روش پژوهش از نوع کاربردی و ازنظر ماهیت تحقیقی است. برای دستیابی به هدف پژوهش پس از پردازش رادیو متریکی و اتمسفری تصاویر، دمای سطح زمین (LST) و شاخص پوشش گیاهی (NDVI) محاسبه گردید. سپس با استفاده از روش ماتریس خطا میزان صحت و دقت کاپا برای نقشه های تولیدی ارزیابی گردید.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر مشگین شهر می باشد.یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که، نقشه های حاصل از جزیره گرمایی نشان داد در سال 1984 حداقل دما 22 و حداکثر دما 43 درجه سانتیگراد بوده درحالیکه این وضعیت در سال 2020 با افزایش روبرو بوده و حداقل دما 29 و حداکثر دما 63 درجه سانتیگراد رسیده است.نتایج: دمای سطح زمین با تغییرات کاربری اراضی نشاندهنده این بوده که بالاترین دمای سطح زمین مربوط به اراضی ساختوسازهای شهری است و این مسئله نتیجه کاهش پوشش گیاهی و افزایش سطوح نفوذناپذیر بوده است. همچنین بررسی تغییرات توزیع مکانی دمای سطح زمین و جزیره حرارتی نشان داد با از بین رفتن پوشش گیاهی داخل و اطراف شهر طبقه دمایی خنک، جای خود را به طبقه دمایی گرم داده است Manuscript profile -
Article
10 - سنجش بازار سرپوشیده اردبیل به لحاظ برخورداری از مؤلفههای پویایی فضای شهری, Issue 4 , Year , Winter 2017فضاهای شهری مکانهایی برای برقراری ارتباطات و تعامل جوامع انسانی هستند که افراد با علایق و خواستهای متفاوت گرد هم میآیند. بازارها و مراکز تجاری بهعنوان یکی از مهمترین فضاهای شهری که به اشکال مختلف در کالبد شهرها تبلور یافتهاند، جز مهمی از سیستم فضای شهری محسوب میش Moreفضاهای شهری مکانهایی برای برقراری ارتباطات و تعامل جوامع انسانی هستند که افراد با علایق و خواستهای متفاوت گرد هم میآیند. بازارها و مراکز تجاری بهعنوان یکی از مهمترین فضاهای شهری که به اشکال مختلف در کالبد شهرها تبلور یافتهاند، جز مهمی از سیستم فضای شهری محسوب میشوند. بازارها اعم از سنتی و مدرن در حکم اسناد هویتبخش به یک جامعه شهری محسوب میشوند، بهطوریکه حیات شهر و بازار به هم پیوند خوردهاند. ویژگی کالبدی و معماری این مراکز بهگونهای بوده که آنها را به دنیایی از فعالیتها و تعاملات اجتماعی و فرهنگی و اتفاقات شهری تبدیل نموده است. هدف این پژوهش ارزیابی بازار سرپوشیده اردبیل از لحاظ برخورداری از مؤلفههای پویایی فضای شهری و روش این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و برای جمعآوری دادهها از منابع کتابخانهای و میدانی استفادهشده است. جامعه آماری این تحقیق را متخصصان، کارشناسان و بازدیدکنندگان بازار سرپوشیده تشکیل میدهد. با توجه به جمعیت شهر اردبیل، 384 نفر بهعنوان حجم نمونه انتخاب شده و برای تجزیه تحلیل دادها از روشهای آزمون t تک نمونهای و رگرسیون گام به گام استفادهشده است. نتایج حاصل از آزمون T تک نمونهای نشان میدهد که وضعیت بازار سرپوشیده اردبیل از لحاظ برخورداری از مؤلفههای پویای فضای شهری بهطور کلی با مقدار محاسبه 44/3 که بالاتر از حد مبنا (3) است، در وضعیت مطلوبی قرار دارد. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نیز نشان میدهد از میان مؤلفههای پویایی فضای شهری, مؤلفه کاربریهای مختلط و گوناگون با ضریب بتا 397/0 بیشترین تأثیر را داشته است و بعد از آن به ترتیب مؤلفههای ساختار، فرم و انعطافپذیری، تأمین ایمنی و امنیت، زمانمندی و نفوذپذیری و دسترسی مناسب در رتبههای بعدی قرار داشتهاند. Manuscript profile -
Article
11 - نقش عوامل محیطی در امکان سنجی توسعه فیزیکی بهینه شهر ملکان, Issue 4 , Year , Autumn 1393بررسی و شناخت ویژگیهای طبیعی هر منطقه میتواند نقش عمدهای را در امر برنامهریزی و مکانیابی مناسب جهت توسعه و استقرار ساختمانها و تاسیسات شهری ایفا کند و از طرفی میتواند مخاطرات محیطی را به حداقل برساند. در این تحق Moreبررسی و شناخت ویژگیهای طبیعی هر منطقه میتواند نقش عمدهای را در امر برنامهریزی و مکانیابی مناسب جهت توسعه و استقرار ساختمانها و تاسیسات شهری ایفا کند و از طرفی میتواند مخاطرات محیطی را به حداقل برساند. در این تحقیق، مناسبترین مناطق برای توسعه فیزیکی آتی شهر ملکان (واقع در جنوب استان آذربایجانشرقی) با توجه به ویژگیهای طبیعی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. مهمترین عوامل طبیعی شامل: واحدهای ژئومورفولوژیک، زمینشناسی، شیب، ارتفاع، قابلیت کشاورزی اراضی پیرامون شهر، نوع خاک، سطح ایستابی و کیفیت آبهای زیرزمینی هستند. برای وزندهی و همپوشانی لایهها از مدل AHP- فازی استفاده شد. در این زمینه، برای تهیه لایهها، وزندهی، فازیسازی و همپوشانی فازی لایهها از نرمافزارهای Expert Choice، Arc GIS، ENVI، و IDRISI selva بهره گرفته شد. مدل AHP برای بدست آوردن میزان اهمیت نسبی هر یک از متغیرها و منطق فازی برای تلفیق و همپوشانی لایهها مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور، پس از محاسبه مقادیر عضویت فازی هر یک از کلاسهای لایههای موضوعی، با استفاده از پنج عملگر مرسوم فازی یعنی «و» فازی، «یا» فازی، جمع جبری فازی، ضرب جبری فازی و گامای فازی نسبت به همپوشانی لایهها اقدام گردید که در نهایت گامای 8/0 فازی به عنوان بهترین ترکیب انتخاب شد. مطابق این ترکیب، محدوده اطراف شهر بر اساس قابلیت توسعه فیزیکی به پنج پهنه با قابلیت بسیار زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیار کم طبقهبندی شد. نتایج نشان میدهد که ویژگیهای طبیعی منطقه، فرصتهای زیادی را برای توسعه فیزیکی شهر فراهم نموده است اما در عین حال، توسعه فیزیکی شهر به سمت شمال و بویژه احداث برخی واحدهای مسکونی و خدماتی در محدوده تاریخی تالاب باعث ایجاد مسائلی مانند برخورد با واحدهای ژئومورفولوژیکی نامناسب از نظر توسعه شهری، برخورد با شیبهای تند و سازندهای با استحکام پایین، بالا بودن سطح ایستابی آبهای زیرزمینی و همچنین در معرض قرارگیری برخی واحدها در مقابل سیلابهای محلی شده است. بهترین جهت برای توسعه فیزیکی شهر ملکان، قطاعی با روند شرقی- غربی یعنی شمالغرب هسته اصلی شهر و جنوب شهرک ولیعصر است. Manuscript profile