زمینه و هدف: رشد جمعیت و توسعه شهری برنامه ریزی نشده منجر به افزایش احتمال خطر سوانح در نواحی شهری گردیده است. دستیابی به شناخت و راه های مقابله با سوانح، به مرور توجه ساکنان و محققان را به مدیریت سوانح طبیعی جلب نموده است. تعدد و تنوع مقالات علمی منتشر شده در زمینه سوانح طبیعی، یکی از نشانه های قابل اتکا برای نمایش گرایش محققان به این موضوع است. هدف از این تحقیق، ، فراتحلیل مقالات منتشر شده در مجلات علمی پژوهشی و فارسی زبان می باشد. روش بررسی: به منظور فراتحلیل رویکرد نظری مدیریت سوانح طبیعی در کشور، ابتدا 29 مجله شناسایی شد. سپس 454 مقاله از این مجلات جهت فراتحلیل انتخاب شدند که این مقالات از سال 1381 تا 1395 منتشر شده اند. در نهایت برای مطالعه مقالات و استخراج تحلیل ها، با استفاده از نظرات متخصصان و خبرگان شاخص های مطالعه مشتمل بر روش تحقیق، نمونه گیری و رویکرد و مدل برنامه ریزی مشخص گردید. یافته ها: پراکندگی مطالعات نشان داد که استان های تهران، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی بیشتر مورد توجه محققان قرار گرفته اند. نتایج نشان داد رویکرد فیزیکی به عنوان رویکرد غالب در پژوهش های انجام شده می باشد که نقطه ضعف این تحقیقات است. عدم رعایت اصول روش علمی تحقیق مانند فقدان نمونه گیری و ابزار پایایی و روایی از ضعف های دیگر مطالعات صورت گرفته می باشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به رویکرد غالب در مطالعات انجام شده، استفاده از رویکرد جامعه محور و نهادی در پژوهش های آینده توصیه می گردد. از طرفی سیاست مجلات علمی پژوهشی در جذب مقالات کاربردی، باعث تجمع این گونه از مقالات در این نشریات است. لذا پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت موضوع شاخص سازی در زمینه مدیریت سوانح، مجلات علمی پژوهشی توجه ویژه ای به مقالات نظری در این زمینه داشته باشند تا امکان ارایه مقالات بیشتر در این مورد فراهم شود. Manuscript profile

زمینه و هدف: مدل های مختلفی برای مدیریت سوانح ارایه شده که با توجه به نقاط ضعف این مدل ها، علی رغم کارآیی آن ها در برخی مکان ها و تحت شرایط خاص، سوانح طبیعی همچنان چالش اساسی در دستیابی به توسعه پایدار است. هدف از این تحقیق تحلیل مدل های مدیریت سوانح است تا بتوان از آن به مثابه ابزاری نظری در تحلیل شرایط موجود و نیل به وضع مطلوب بهره برداری کرد. روش بررسی: جهت دستیابی به هدف تحقیق، رویکرد کیفی و آمیخته ای از روش های تحلیل مضمونی، طبقه بندی و گونه شناسی استفاده شد. در این راستا ابتدا مدل های مدیریت سانحه از سال 1941 تا سال 2016 گردآوری شدند. سپس با استفاده از روش تحلیل مضمونی در مرحله نخست یعنی کدگذاری توصیفی، عناصر موجود در هر مدل به عنوان کد، استخراج و سپس از میان کدها، مضامین پایه شناخته شدند. سپس در مرحله کدگذاری تفسیری ، مضامین پایه در سه دسته طبقه بندی شد که آن ها را مضامین سازمان دهنده گویند. آخرین مرحله، تعیین مضمون فراگیر است که تمامی مضامین پیش گفته را در بر می گیرد. یافته ها: مضامین محوری که در مرحله کدگذاری تفسیری به دست آمد عبارتند از مضامین مدیریت عملیات، مدیریت ریسک و ارزیابی خطر. بر اساس تحلیل مضمونی مدل ها می توان نتیجه گرفت که مدیریت سوانح، سه عنصر اصلی دارد. بنابراین، مدل جامع مدیریت سانحه باید این سه عنصر و مضامین پایه ذیل آن ها را دربرگیرد که گونه ایده آل یا گونه معیار نامیده می شود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که برخی محققان به مدیریت سانحه، یک بعدی نگریسته اند؛ حتی در بعضی از مدل های دو بعدی نیز یک بعد غلبه دارد. در حالی که گونه شناسی ارایه شده در این تحقیق نشان داد که با توجه به نوع ایده آل، مد ل جامع باید دربرگیرنده هر سه عنصر اشاره شده باشد. مطابق گونه شناسی ارایه شده، برنامه راهبردی مدیریت سانحه بایستی تحت مدیریتی جامع با در نظرگرفتن کلیه عناصر مرتبط با سوانح اجرایی گردد. Manuscript profile

زمینه و هدف: بررسی کاربری اراضی یکی از مهم ترین جنبه‌های مدیریت محیط زیست و بازنگری تغییرات محیطی به منظور برنامه ریزی‌های آتی است. مطالعه حاضر با هدف بررسی و تعیین روند سه دهه تغییرات کاربری اراضی شهرستان انزلی در سال 92 انجام شده است. روش بررسی: در تحقیق حاضر پس از پردازش تصاویر ماهواره‌های لندست (ETM+، TM) مربوط به سالهای 1989 و 2000 و Aster سال 2011 با استفاده از نرم افزار ERDAS به منظور مطالعه تغییرات کاربری اراضی، طبقه‌بندی تصاویر یادشده ابتدا با استفاده از روش طبقه‌بندی در 6 کلاس پوشش / اراضی ساخته شده، کشاورزی، بایر، جنگلی، اراضی شامل تالاب و پهنه آبی هر یک به طور جداگانه انجام و نقشه کاربری اراضی اولیه استخراج گردید. سپس، بعد از تعیین دقت نقشه‌های کاربری اراضی تهیه شده، مساحت پوشش برای تمام 6 نوع کاربری اراضی گوناگون در محدوده شهرستان انزلی طی 3 دهه محاسبه گردید. یافته‌ها: نتیجه کار یک روند کاهشی 64/10 درصدی در کاربری جنگلی، 52/8 درصدی در اراضی تالاب انزلی و 54/11 درصدی در کاربری بایر را در بازه زمانی 1989 تا 2011 و یک روند افزایشی با رشد 1/7 درصدی را در مناطق شهری از سال 1989 تا 2021 و عمده گسترش آن را در اطراف مرزهای غربی و شرقی شهر و به خصوص در نزدیکی مرز شرقی و همچنین به صورت قطعه قطعه و پراکنده در بخش‌هایی از محدوده به ثبت رسیده تالاب انزلی در کنوانسیون رامسر (مرز جنوبی شهر) پیش‌بینی می‌کند. بحث و نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر با نشان دادن روند کاهشی و افزایش تغییرات کاربری اراضی، امکانی را برای تعریف و پیاده‌سازی استراتژی‌های بهتر مدیریت محیط زیستی کاربری به منظور ایجاد تعادل بهینه بین توسعه شهر و حفاظت اکولوژیکی منابع محیط زیست فراهم می‌آورد. Manuscript profile

زمینه و هدف: توجه به برنامه ریزی های محیط زیستی هنگامی ضرورت پیدا می کند که تراکم رشد در برخی نقاط در پهنه سرزمین ملی سبب ساز بروز ناتعادلی ها گردیده و دو نتیجه سوء اساسی، یکی سیل مهاجرت های بی رویه جمعیت شهری و روستایی از سایر نقاط کشور به سمت مرکز رشد و دیگری عقب ماندگی نقاط دیگر کشور را منجر شده است. هدف از این تحقیق انجام برنامه ریزی محیط زیستی در مقیاس لندسکیپ محلی و ارایه برنامه توسعه کالبدی- فضایی برای توسعه و ارتقاء کیفیت زندگی مادی و معنوی مــردم دهستان فردو می باشد. روش بررسی: در این تحقیق برنامه ریزی محیط زیستی برای دهستان فردو با استفاده از روش فرآیند برنامه ریزی و بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت پذیرفت. این فرآیند در طی سه مرحله شناخت دهستان، تجزیه و تحلیل رابطه متقابل عناصر طبیعی و انسان ساخت و مرحله ترکیب شامل (ترسیم چشم انداز، اهداف کلی و عملیاتی و ارایه راه حل های توسعه) انجام گرد. یافته ها:برای هر یک از سه محیط طبیعی، اقتصادی- اجتماعی و انسان ساخت دهستان فردو راه حل هایی چون محدودیت رشد توسعه برخی کاربری ها، توسعه امکانات دسترسی و ایجاد امکانات رفاهی و … بیان گردید و طرح ها و برنامه توسعه کالبدی- فضایی برای توسعه این دهستان در قالب نقشه ارایه شد. بحث و نتیجه گیری: به منظور توسعه هماهنگ و موزون مناطق در پهنه کشور، روش فرآیند برنامه ریزی برای ارایه راه حل های توسعه و طرح ها و برنامه های کالبدی فضایی روشی موثر و کاراست. همچنین استفاده از ابزار GIS در مراحل مختلف تحقیق موجب دقت بالاتر در نتایج و نقشه های حاصل می شود. از اصول و مبانی نظری و عملی این تحقیق می توان در برنامه ریزی های محیط زیستی و منطقه ای متناسب با توان اکولوژیک منطقه در جهت هدایت تغییرات و تحولات منطقه متناسب با قابلیت ها و تنگناهای محیط زیست طبیعی و انسانی در سایر مناطق استفاده نمود. Manuscript profile

The concept of sustainability inspired most urban development plans after Rio 1992, although many such plans have not been too successful. An important reason for this is the disjuncture of science from culture and traditional knowledge and planners’ inability to conceptualize the environmental values of societies.This research aims to explore storytelling’s ability to aid in identifying of environmental values of communities and the ways they are developed through their traditional knowledge. Furthermore, it integrates the subjective and normative nature of storytelling with the objective and rational procedure of the planning process. To achieve this aim, the cultural pathways of storytelling for practice on cities within a narrative context are investigated, along with critical naturalistic discourse analysis, which corresponds with the primary levels of a profound planning process. An analysis of the conceptual commonalities and contrasts found in these approaches suggests that the intrinsic social features of storytelling can fill the normative gaps in the rational planning procedure to create a storytelling planning process. This approach is suggested as a general framework to forge a common language among people and planners’ interventions into local environments based on community environmental values, especially in traditional cities. Manuscript profile

هدف این پژوهش بررسی ارتباط میان وضعیت اجتماعی و اقتصادی شهروندان و برخی از متغیرهای متابولیسم شهری با تکیه‌بر عدالت محیط‌زیستی شهری در تهران است. لذا ارتباط رتبه اقتصادی اجتماعی که خود شاخص ترکیبی متشکل از متغیرهای میانگین قیمت فروش زمین، سرانه زیربنای مسکونی، مالکیت ملکی، ارزش مسکن، درصد کارفرمایان، درصد مدیران، درصد تحصیلات دانشگاهی و درصد بی‌سوادی است با برخی از شاخص‌های جریان متابولیسم شهری نظیر مصرف انرژی، تولید پسماند و فاضلاب موردبررسی قرار گرفت. روش مورداستفاده در این پژوهش ارزیابی‌- تحلیلی است و از مدل رگرسیون خطی ساده با استفاده از ابزارهای SPSS16 وGIS10.1 استفاده‌شده است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که از میان شاخص‌های مختلف متابولیسم شهری تنها میزان مصرف گاز با رتبه اجتماعی و اقتصادی مردم ارتباط معناداری دارد، درصورتی‌که سایر شاخص‌ها نظیر مصرف آب، برق، تولید پسماند و فاضلاب، فاقد ارتباط معناداری میان میزان مصرف انرژی و وضعیت اجتماعی‌- اقتصادی شهروندان است. درنهایت این مطالعه چارچوب مفهومی عدالت محیط‌زیستی و مدل متابولیسم شهری را با تلفیق سه جنبه از رهیافت عدالت محیط‌زیستی را به‌منظور مؤثرتر شدن مدل متابولیسم شهری ارائه می‌دهد. Manuscript profile