وزن نهایی دانه یکی از اجزای عملکرد دانه در گندم است که به سرعت و طول دوره‌ی پر شدن آن وابسته است. درک فرآیند پر شدن دانه ممکن است در برنامه‌های اصلاحی گندم برای افزایش عملکرد دانه و تولید ارقام مورد نظر سودمند باشد. به همین منظور جهت بررسی اثرات تراکم بذر بر روند رشد دانه ارقام گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با استفاده از سه رقم گندم دیم (کوهدشت، چمران و زاگرس) و پنج تراکم بذر (100، 200، 300، 400 و 500 دانه در متر مربع) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم‌آباد اجراء گردید. برای برآورد مؤلفه‌های رشد دانه، پس از گرده افشانی طی هشت مرحله نمونه برداری با فواصل زمانی پنج روزه، وزن خشک تک دانه اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد که عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه و تعداد سنبله در متر مربع همبستگی مثبت و بسیار معنی‌دار، و با وزن هزار دانه و وزن هکتولیتر همبستگی منفی اما بسیار معنی‌دار و با تعداد دانه در سنبله، سرعت و مدت پر شدن دانه همبستگی منفی و غیر معنی‌دار داشت. روند تغییرات وزن خشک تک دانه هر سه رقم نشان داد که بیشترین وزن خشک تک دانه مربوط به رقم کوهدشت با تراکم 300 دانه در متر مربع و کمترین وزن خشک تک دانه مربوط به همین رقم با تراکم 200 دانه در متر مربع بود. Manuscript profile

به منظور بررسی ارتباط ویژگی‌های مختلف زراعی با عملکرد دانه گندم نان بهاره دیم، تعداد 18 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خرم‌آباد در سال زراعی 90-1391 مورد مطالعه قرار گرفتند و از نظر 14 صفت شامل عملکرد دانه و اجزای آن و خصوصیات مورفولوژیک ارزیابی شدند. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که عملکرد بیولوژیک دارای بیشترین ضریب همبستگی مثبت و معنی‌دار در سطح احتمال یک درصد (**79/0r=) با عملکرد دانه می‌باشد، و بعد از آن صفات عملکرد کاه، شاخص برداشت و تعداد سنبله به ترتیب با *56/0r=، *50/0r= و*49/0r= (معنی‌دار در سطح احتمال پنج درصد) قرار داشتند. بر اساس رگرسیون گام به گام تعداد سنبله، شاخص برداشت، وزن سنبله و ارتفاع بوته از مهمترین اجزای عملکرد بوده و سهم بیشتری در توجیه عملکرد دانه داشتند. تجزیه علیت نیز نشان داد که چهار صفت تعداد سنبله در متر مربع، شاخص برداشت، وزن سنبله و ارتفاع بوته مهمترین عوامل در افزایش عملکرد دانه بودند. بزرگترین اثرات مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه نیز مربوط به صفات تعداد سنبله و وزن سنبله بودند. نتایج حاصل از تجزیه به عامل ها نیز نشان داد که چهار عامل اصلی(عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه و وزن هزار دانه) و مستقل از هم در مجموع 72 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه نمودند. عامل اول به عنوان عامل عملکرد با بیشترین واریانس مجدداً نقش مؤثر سه صفت عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه و وزن هزار دانه را بر عملکرد دانه تایید نمود. Manuscript profile

به منظور ارزیابی برخی صفات ژنوتیپ های جو، تعداد 20 ژنوتیپ جو در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 91-1390 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خرم آباد مورد ارزیابی قرار گرفت. عملکرد دانه و برخی صفات زراعی دیگر اندازه گیری شدند. اختلاف بین ژنوتیپ های مورد مقایسه از نظر صفات ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و وزن هکتولیتر معنی دار بود. ژنوتیپ های شماره 1 و 15 دارای بالاترین عملکرد دانه بودند. ضرایب همبستگی ساده صفات نشان داد که عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه و وزن سنبله همبستگی مثبت و معنی داری دارد. بیشترین میزان همبستگی عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک (**90/0r=) مشاهده شد. بر اساس نتایج رگرسیون گام به گام، عملکرد بیولوژیک، وزن سنبله، طول برگ پرچم، سطح برگ پرچم، طول ریشک و طول سنبله به عنوان صفت مؤثر بر عملکرد دانه گزینش شدند. بنابراین این صفات را می توان به عنوان مهمترین خصوصیات گیاه در افزایش عملکرد دانه محسوب نمود و با تکیه بر آن ها می توان گزینش مناسبی در جهت بهبود عملکرد دانه جو انجام داد. بین صفات انتخابی صفت عملکرد بیولوژیک و وزن سنبله به ترتیب بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند. با توجه به نتایج به دست آمده می توان اظهار داشت که ژنوتیپ های شماره 1 و 15 دارای بالاترین عملکرد دانه بودند، همچنین صفاتی چون وزن سنبله، طول برگ پرچم، سطح برگ پرچم، طول ریشک و طول سنبله به دلیل همبستگی بیشتر با عملکرد دانه نقش مؤثری در افزایش عملکرد دانه داشتند. Manuscript profile