خشکسالی از مهم‌ترین مخاطرات طبیعی کشور است که اثرات مخرب زیست‌محیطی و اقتصادی فراوانی دارد. عوامل مختلفی بر بروز خشکسالی تأثیر دارند و شاخص‌های متنوعی برای پایش آن ارائه‌شده است. تاکنون تحقیقات اندکی به استفاده از داده‌های تبخیر تعرق ماهواره‌ای برای مطالعه خشکسالی پرداخته‌اند. در این تحقیق از شاخص‌های سنجش‌ازدوری وضعیت پوشش گیاهی، وضعیت دما و وضعیت تبخیر تعرق برای مطالعه خشکسالی در حوزه آبخیز جراحی و زهره استفاده شد. شاخص‌های سنجش‌ازدوری خشکسالی به‌صورت ماهانه با استفاده از محصولات سنجنده مادیس در سال‌های 1378 تا 1396 محاسبه شدند. برای ارزیابی شاخص‌های سنجش‌ازدوری از شاخص ایستگاهی بارش استانداردشده شش‌ماهه استفاده‌شده است. نتایج تحقیق نشان داد شاخص وضعیت تبخیر تعرق بالاترین همبستگی را با شاخص بارش استانداردشده شش‌ماهه داشت و به‌عنوان مناسب‌ترین شاخص در نظر گرفته شد. مقدار ضریب همبستگی این شاخص 57/0- و مقدار ریشه میانگین مربعات خطا معادل 47/0 بوده است. با استفاده از شاخص‌های سنجش‌ازدوری، نقشه درجات شدت خشکسالی در شش کلاس خشکسالی فرین، شدید، متوسط، خفیف، نزدیک به نرمال و بدون خشکسالی برای سال‌های 1387، 1388 و 1395 که منطقه مطالعه تحت تأثیر خشکسالی قرار داشت، تهیه شد. نتایج ارزیابی مکانی نشان داد، بخش میانی حوزه که دارای زیستگاه‌های حفاظت‌شده با اهمیت اکولوژیک است، آسیب‌پذیرترین بخش حوزه حین خشکسالی بوده است و در بازه مطالعات، بیش از 10 ماه خشکسالی فرین را تجربه کرده است. در دوره موردبررسی، بخش ساحلی کمترین شدت خشکسالی را شاهد بوده است. بااین‌وجود، طی سال‌های مختلف پهنه تالابی حوزه که جزو زیستگاه‌های حفاظت‌شده آبی محسوب می‌گردد، با کاهش سطح روبرو شده است. نتایج تحقیق نشان داد، در مقایسه با سایر شاخص‌ها، استفاده از داده‌های تبخیر تعرق ماهواره‌ای می‌تواند ابزار مناسبی برای پایش خشکسالی در مناطق گرم و با پوشش گیاهی پراکنده نظیر ایران فراهم نماید. Manuscript profile

بی‌‌شک یکی از مخرب‌ترین مخاطرات طبیعی، سیل است. شناسایی پهنه‌های سیل‌زده جهت کنترل و مدیریت بهینه سیلاب‌های آتی می‌تواند کمک‌کننده باشد. هدف از تحقیق حاضر، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای سنتینل-1 و لندست-8 جهت شناسایی محدوده‌های سیل‌زده و تعیین حساسیت قطبش‌های مختلف VV، VH و VV+VH در تفکیک مناطق آبی از غیر آبی در سیلاب 98 در حوضه‌ی آبریز گرگان‌رود واقع در استان گلستان است. از این‌رو، پس از اجرای پیش‌پردارش‌های لازم بر روی تصاویر، طبقه‌بندی نظارت‌نشده K-means بر قطبش‌های مختلف و شاخص NDWI بر تصویر لندست-8 اعمال شد و مساحت‌های پهنه‌های آبی استخراج شده به‌صورت جداگانه محاسبه گردید. بارش‌های ممتد و بی‌سابقه روزهای پایانی سال 97 و سرریز شدن سد وشمگیر و رسی بودن خاک منطقه از مهم‌ترین عوامل سیلابی شدن این منطقه به شمار می‌رود. با توجه به مدل ارتفاعی رقومی منطقه، مناطق پست حوضه‌ی آبریز کانون اصلی تجمع آب‌گرفتگی سیلاب منطقه شناخته شده است. تهیه‌ی نقشه آسیب‌پذیری وقوع سیل، استقرار سامانه هشدار سیل در مخازن، سدها و رودخانه‌های پایین دست از جمله اقدامات و تدابیر توصیه شده درکنترل و مواجه با سیلاب در آینده محسوب می‌شود. Manuscript profile