عوامل مختلفی مانند مورفومتری حوضه، بارش، نوع خاک و پوشش​گیاهی در پتانسیل سیل​خیزی حوضه آبریز نقش دارند. پارامترهای مورفومتری حوضه واکنش هیدرولوژیک ان را کنترل می کنند. درک واکنش حوضه به بارش سنگین براساس شاخص های ژئومورفیک می تواند برای مطالعهی خطر سیل در حوضه های بدون ایستگاه اندازه گیری مهم باشد. منطقه مورد مطالعه حوضه آبریز گلندرود است که در البرز شمالی، استان مازندران و جنوب شهر رویان قرار دارد. در این تحقیق حوضه گلندرود به 12 زیرحوضه تقسیم شد. دوازده پارامتر شامل مساحت حوضه، تراکم زهکشی، ضریب فشردگی، نسبت گردی، نسبت تلاقی، نسبت مساحت، نسبت طول، شیب دامنه های حوضه، میانگین شیب رود، زمان تمرکز، میانگین بارش سالانه و شماره منحنی (CN) انتخاب شدند. برای کمی کردن پتانسیل وقوع سیل این پارامترها با تکنیک رتبه بندی بر اساس تشابه به حل ایدهآل(تاپسیس) استفاده گردید. تکنیک تاپسیس یکی از روشهای چند شاخصه تصمیم گیری است که به صورت گزینه هایی که از نظر شباهت از ایده آل منفی دورترین حالت و به ایده آل مثبت نزدیکترین حالت را دارد، تعریف می شود. وزن هرپارامتر براساس روش آنتروپی شانون تعیین گردید. نتایج تحلیل تاپسیس نشان می دهد که زیرحوضه های 12، 10 و 3 با ضریب نزدیکی 548/0، 486/0 و 462/0 به ترتیب رتبه های اول تا سوم را بدست آورده اند. Manuscript profile

تهیه نقشه‌های ژئومورفولوژی مستلزم صرف وقت و هزینه‌های زیاد برای جمع آوری اطلاعات در زمینه‌های مواد مادری و لند فرم‌هاست. ثبت ویژگی‌های مواد مادری در نقشه‌های ژئومورفولوژی معمولاً بر اساس نقشه‌های زمین‌شناسی، عملیات صحرایی و تفسیر عکس‌های هوایی صورت می‌گیرد؛ اما با توجه به اینکه مقاومت سنگ‌ها در برابر فرسایش متفاوت است، شناسایی و تفکیک آن‌ها به کمک نقشه‌های توپوگرافی 1:25000 و با مطالعه فرم منحنی میزان امکان‌پذیر می‌باشد. هدف از این پژوهش شناسایی فرم‌های منحنی میزان نقشه‌های توپوگرافی به کمک تفسیر بصری و یافتن ارتباط آن با سازندهای زمین‌شناسی منطقه در بخشی از البرز شمالی و جنوبی است. برای این منظور، فرم‌های منحنی میزان موجود شامل منحنی صاف، سینوسی ساده، سینوسی بلند و کشیده، سینوسی متراکم و پنجه‌ای و همچنین منحنی پالسی در نقشه‌های توپوگرافی منطقه تفکیک و طبقه‌بندی شده و با نقشه سازندهای منطقه که به کمک نقشه‌های زمین‌شناسی 1:100000 سازمان زمین‌شناسی کشور تهیه شد، همپوشانی شد. برای تحلیل ارتباط بین آن‌ها از آزمون‌های آماری کای دو () استفاده شده است. نتایج نشان داد که فرم‌های منحنی میزان سازندهای زمین‌شناسی منطقه در سطح 01/0 تفاوت معنی‌داری با یکدیگر دارند. فرم‌های منحنی میزان صاف و ساده در سنگ‌های سخت و مقاوم و فرم‌های سینوسی متراکم در سازندهای سست غلبه داشته و از مقدار مورد انتظار بیشتر هستند؛ بنابراین جنس سنگ در ایجاد فرم‌های خاص منحنی میزان نقشه‌های توپوگرافی منطقه مؤثر است و از آنجا که تشخیص این فرم‌ها در این نقشه‌ها به‌راحتی امکان‌پذیر است، می‌توان از نقشه‌های توپوگرافی برای تهیه اطلاعات مواد مادری نقشه‌های ژئومورفولوژی بهره گرفت. Manuscript profile

بدلند مرحله گسترده و نهایی فرسایش آبی است که تحت شرایط خاص محیطی به وجود می آید. در این تحقیق نقش عوامل محیطی شامل سازندهای زمین شناسی، ارتفاع، شیب، جهت دامنه و پوشش گیاهی و کاربری در فرسایش بدلند و پهنه بندی آن در حوضه ماملو مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور تهیه نقشه حساسیت فرسایش بدلند در ابتدا نقشه پراکنش بدلندهای منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره ای و برداشت های میدانی تهیه شد. سپس نقشه های هر کدام از عوامل به عنوان متغیرهای مستقل تهیه و طبقه بندی گردید. در مرحله بعد، نقشه بدلندهای منطقه به عنوان متغیر وابسته بر روی هر یک از عوامل موثر هم پوشانی شد و تراکم سطح بدلندها به دست آمد. برای تهیه نقشه پهنه بندی با استفاده از روش همبستگی، وزن هر عامل نیز به دست آمد. نتایج نشان داد که بدلندها در مناطق با گل سنگ، مارن، گچ و کنگلومرای قرمز، ارتفاع کمتر از 1400 متر، شیب 10- 5 درصد با پوشش گیاهی و کاربری پارک خجیر و مرتع بیشترین تراکم را به خود اختصاص داده اند. همچنین محاسبه میزان همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته نشان داد که به ترتیب عوامل شیب، ارتفاع، پوشش و کاربری اراضی و جنس سنگ بیشترین تاثیر را در فرسایش بدلند منطقه مورد مطالعه دارا می باشند. ارزیابی نقشه های پهنه بندی با استفاده از شاخص نسبت تراکمی نشان داد که مقدار شاخص جداکردن طبقات حساسیت در روش تراکم سطح 5/2 و در روش همبستگی 69/2 می باشد، بنابراین روش همبستگی دقت بیشتری در تفکیک طبقات حساسیت فرسایش بدلند در منطقه دارد. Manuscript profile

آبخوان کارستی در مناطق نیمه‌خشک نقش بسیار حیاتی در زندگی مردم دارد. از این‌رو شناخت پتانسیل آلودگی آبخوان‌ها و قابلیت آسیب‌پذیری آن‌ها در بخش‌های مختلف از اهمیت بسزایی برخوردار است. منطقه غرب ایران به دلیل گسترش رشته کوه اغلب کربناته زاگرس دارای آبخوان‌های کارستی متعددی است که ازنظر شرایط زیست‌محیطی و فعالیت‌های گسترده انسانی در معرض آلودگی قرار دارند. هدف پژوهش برآورد میزان و تهیه نقشه آسیب‌پذیری آبخوان کارستی دشت الشتر واقع در استان لرستان در برابر انتشار آلودگی با مدل کپ (COP) است. این مد ل با استفاده از سه عامل، لایهپوشاننده (O)، غلظتجریان(C)و رژیمبارش (P) به ارزیابی آسیب‌پذیری منابع آب کارست در برابر آلودگی می‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که به ترتیب 14/19، 76/28، 01/35 و 09/17 درصد از مساحت منطقه در پهنه آسیب‌پذیری خیلی کم، کم، متوسط و بالا واقع شده که حاکی از آسیب‌پذیری تقریباً پایین این آبخوان کارستی نسبت به آلودگی است. یافته‌های پژوهش نشان‌دهنده این امر است که به ترتیب اهمیت عامل لایه پوشاننده، عامل رژیم بارش و عامل غلظت جریان در آلودگی آبخوان الشتر نقش دارند. به دلیل وسعت کم کارست‌های کاملاً توسعه‌یافته و شیب زیاد مناطق دارای کارست توسعه‌یافته، نقش عامل غلظت جریان در آلایندگی آبخوان الشتر کمتر است و به علت روند خشک‌سالی‌های دهه‌های اخیر و نیز تغییر نوع بارش از برف به باران رگباری که آب ماندگاری و درنتیجه نفوذ کمتری را در حوضه کارستی الشتر دارد، از اهمیت رژیم بارشی در آسیب‌پذیری آبخوان الشتر کاسته است. در نهایت عامل لایه پوشاننده به دلیل نفوذپذیری بالای دشت آبرفتی الشتر زمینه آلودگی آبخوان را فراهم کرده است. به‌طورکلی در منطقه موردمطالعه به ترتیب C،P و O بیشترین نقش را در میزان آسیب‌پذیری منطقه دارا می‌باشند. Manuscript profile

بین حوزه های آبخیز و مخروط افکنه ها به عنوان مهم ترین اشکال ناهمواری های مناطق خشک و نیمه خشک، روابطی وجود دارد که استفاده از آن ها هم ابعاد مخروط افکنه ها را مشخص می کند و هم تاثیر عوامل مختلف در شکل گیری مخروط افکنه ها را به صورت کمّی نشان می دهد. در تحقیق حاضر جهت یافتن مناسب ترین مدل در دامنه ی جنوبی البرز در استان سمنان از ویژگی های مورفومتری حوزه ها استفاده شده است. برای این منظور، محدوده ی 44 حوزه آبخیز و مخروط افکنه های وابسته به آن ها با استفاده از نقشه های توپوگرافی رقومی منطقه تعیین شد؛ همچنین محیط نرم افزاریGoogel Earth برای دقت بیشتر مورد استفاده قرار گرفت. در مرحله ی بعد، خصوصیات یازده گانه فیزیوگرافی حوزه های آبخیز، شامل : مساحت، محیط، میانگین ارتفاع، اختلاف ارتفاع، شیب حوزه، طول حوزه، طول کل آبراهه ها، طول آبراهه اصلی، ضریب شکل حوضه، شیب آبراهه اصلی و تراکم زهکشی به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) حاصل شد. سپس ارتباط بین ابعاد مخروط افکنه ها به عنوان متغیر وابسته، با کمّیت های مورفولوژی حوزه ها به عنوان متغیرهای مستقل، به کمک نرم افزار SPSS و روش رگرسیون چند متغیره مورد بررسی آماری قرار گرفت. نتایج بیانگر آن است که از میان عوامل مستقل، به ترتیب متغیرهای مساحت، محیط، طول حوضه، طول کل آبراهه، طول آبراهه اصلی و تراکم زهکشی حوزه های آبخیز بیش ترین تأثیر را در گسترش ابعاد مخروط افکنه ها داشتند و توانستند به مدل رگرسیونی راه یابند. Manuscript profile