چکیده قلمرو، بنیادی‌ترین دانش واژه جغرافیای سیاسی یا ژئوپلیتیک است که شناسه و کارکرد آن، تابع بایسته‌های زمانی و مکانی در قالب متغیرهای اقتصادی، نظامی، سیاسی، فرهنگی و فناوری برشماری می‌شود. از زمان فروپاشی شوروی مناسبات ژئوپلیتیک در مقیاس جهانی، سرشتی ژئواکونومیک محور یافته است؛ بدین معنا که کارکرد اقتصادی مکان‌هاست که به آنها وزن ژئوپلیتیک بخشیده است. از این رو، پرسش متن پیش رو بر این اساس مطرح می‌شود که قلمروگستری جنوب شرق ایران در مناسبات جهانی؛ به‌ویژه در دوران پساتحریم چگونه است؟ پژوهش حاضر بر این فرضیه استوار است که جنوب خاوری ایران؛ به ویژه بندر چابهار توانش‌هایی در حوزه ترابری و بندرگاهی دارد که در صورت سرمایه‌گذاری و تقویت زیرساخت‌ها، به کارکرد آن مقیاسی جهانی خواهد بخشید؛ به گونه‌ای که حتی امروزه به رغم برجا بودن برخی از تحریم‌ها، در کانون توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه ای قرار دارد. داده‌های مورد نیاز پژوهش به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده است و روش شناسی حاکم بر آن، سرشتی توصیفی- تحلیلی دارد. نتیجه پژوهش نشان داد که نیاز فزاینده دو کشور هند و چین، با اقتصادی پویا به انرژی و بازار فروش کالا، توجه آنها را به حضور در مکان‌های راهبردی جهان برانگیخته است. در این میان، جنوب شرق ایران؛ به ویژه بندر چابهار در این مناسبات ژئواکونومیک، وزن ژئوپلیتیک ویژه‌ای یافته است؛ به گونه‌ای که این بندر در کانون توجه کشورهای هند، چین و افغانستان قرار گرفته و انتقال انرژی کشورمان به چین و پاکستان از جنوب شرق کشور، رقابت این دو کشور را در قالب سرمایه‌گذاری و سفر متعدد هیأت‌های دیپلماتیک هندی، افغانی و چینی به ایران در پی داشته است که در آینده نزدیک نیز افزایش خواهد یافت. Manuscript profile

چکیده بخشی از رفتار سیاسی بازیگران بین‌المللی در قالب ایجاد چالش ژئوپلیتیک در مناسبات واحدهای سیاسی نمود می‌یابد که هدف آن تحمیل اراده یا افزایش هزینه‌های مادی و معنویِ کشور رقیب است. منطقه ژئوپلیتیک خلیج فارس عرصه هماوردی دو سازه هویتی ایرانی-شیعی در برابر سازه هویتی عربی-سنی و کشمکش سرزمینی کشورهای منطقه بوده که در این میان مناسبات ایران و امارات متحده عربی بر سر مالکیت جزایر سه‌گانه، نمود رسانه‌ای و دیپلماتیک پرهیاهویی داشته است. حافظه تاریخی ملت ایران نسبت به یکپارچگی ملی حساسیت بالایی دارد؛ به گونه‌ای که همه جریان‌های سیاسی آن، جدای از جهت‌گیری ایدئولوژیک‌شان بر همبستگی ملی و پیوستگی سرزمینی تأکید جدی دارند. نوشتار حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از داده‌های کتابخانه‌ای به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که امارات متحده عربی از رهگذرِ برساختن تهدید ایران به دنبال چیست و ادعاهای امارات نسبت به جزایر سه‌گانه چه پیامدی را به دنبال داشته است. نتایچ پژوهش نشان می‌دهد که کشور امارات متحده عربی از رهگذرِ برساختنِ تهدید ایران از یک سو به دنبال تقویت بنیادهای ضعیف همبستگی ملی در امارات هفتگانه است و می‌خواهد با ایجاد چالش ژئوپلیتیک از طریق بین‌المللی کردن کشمکش سرزمینی بر هزینه‌های اصل قابل مذاکره نبودن مالکیت جزایر از سوی ایران بیفزاید. از طرف دیگر، پیامد این ادعاها و چالش ژئوپلیتیکی امارات، سبب همبستگی و وحدت ملی در ایران شده است. Manuscript profile