ارزیابی و مقایسه تغییرات فیتوشیمیایی گونه‌های دارویی در رویشگاه های مختلف به منظور شناسایی، اهلی سازی و انتخاب کموتایپ برتر در هر رویشگاه ضروری است. گیاه آویشن (Thymus daenensis Celak.)از گونه‌های دارویی ارزشمند متعلق به تیره نعناباکاربرد های متعدد دارویی، بهداشتی و آرایشی می باشد، بنابراین شناخت تغییرات فیتوشیمیایی در اکسشن های مختلف آن از اهمیت ویژه در بهبود و اهلی سازی کموتایپ های مختلف آن دارد. اکسشن های گونه آویشن دنایی(Thymus daenensis Celak.) در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان در گرگان کاشته و در طی دو سال 1389 و 1390 مطالعه شدند. بدین منظور سرشاخه گلدار گیاه در زمان 50 درصد گلدهی از رویشگاه های مختلف برداشت، در سایه خشک و آسیاب شدند. استخراج اسانس از تمامی اکسشن ها به روش تقطیر با آب انجام گرفت و با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی GC/MS آنالیز و مهمترین ترکیب های شیمیایی آنها شناسایی و مقایسه شدند. نتایج نشان داد درصد اسانس این اکسشن ها در دامنه 22/0 تا 6/3 درصد بود که بالاترین میزان آن در اکسشن60 با منشا استان مرکزی1 (6/3 درصد) اندازه گیری شد. در این مطالعه، چندین کموتایپ مهم با بیشترین میزان: لینالول، پارا سیمن، تیمول، کارواکرول و 1،8 سینئول شناسایی شدند. بالاترین میزان درصد ترکیب های : تیمول (72 درصد) و کارواکرول (9/43 درصد) به ترتیب مربوط به اکسشن 60 با منشا استان مرکزی1 و اکسشن 49 با منشا استان اصفهان2 بودند. یافته‌ها حاکی از آن است که درصد اسانس و میزان تیمول و کارواکرول آویشن دنایی متاثر از تغییرات رویشگاهی بوده بنابراین تعیین مناسبترین رویشگاه به منظور دستیابی به کموتایپ برتر و بهبود یافته الزامی بنظر می رسد و برای تولید بیشتر تیمول و کارواکرول این دو اکسشن را می توان توصیه نمود. Manuscript profile