چکیده
مقدمه: از جمله راهکارها برای مدیریت سیل، پهنه بندی سیلاب در دوره بازگشت‌های مختلف است که می‌تواند ابزاری اساسی در تعیین راهبردهای توسعه و کاهش خسارت سیلاب ‌باشد. محاسبه خسارت سیلاب در کاربری‌های موجود اطلاعات مفیدی برای سازمان‌های مختلف همانند بیمه قرار می‌دهد تا از میزان خسارت در کاربری‌های مختلف در صورت وقوع سیلاب مطلع شوند.
روش­: روش مورد استفاده در این مقاله استفاده از نمودارهای جهانی است که تعیین خسارت بر اساس عمق سیل می‌باشد. منطقه مورد مطالعه واقع در حوضه رودک می‌باشد. در این راستا ابتدا نقشه‌ها، داده‌های هیدرولوژیکی مورد نیاز و DEM منطقه مورد مطالعه تهیه شد. در ادامه با توجه به داده‌های دبی حداکثر لحظه‌ای سالانه در ایستگاه هیدرومتری رودک با توزیع لوگ نرمال (به عنوان بهترین توزیع) برازش داده شده و میزان دبی در چهار دوره بازگشت‌ به دست آمد سپس هیدروگراف واحد به روش SCS  برای دوره بازگشت‌های مختلف حاصل شد. در ادامه با استفاده از مدل HEC-RAS2D پهنه سیل با دوره بازگشت های مذکور به دست آمده و در نهایت بر اساس توابع جهانی خسارت-عمق میزان شدت خسارت وارده در دوره بازگشت‌های مختلف بر اساس کاربری های مختلف اعم از مسکونی، تجاری، کشاورزی، حمل و نقل محاسبه شد.
یافته­ ها: با مقایسه نتایج نقشه‌های پهنه بندی سیلاب و خسارت وارده که با افزایش دوره بازگشت سیلاب میزان خسارت وارده و مساحت پهنه پرخطر افزایش می‌یابد. میزان پهنه سیلاب در دوره بازگشت‌های 5، 25، 50 و 100 ساله به ترتیب تقریبا برابر با 9/17، 9/18، 4/19، 9/19 هکتار می‌باشد. بیشترین خسارت وارده مربوط به اراضی کشاورزی و سپس اراضی با کاربری تجاری می باشد. میزان افزایش خسارت وارده به منطقه بین سیلاب 5 و 25 حدود 47 درصد، بین سیلاب 25 و 50 ساله حدود 6 درصد، و بین سیلاب 50 و 100 ساله حدود 15 درصد می باشد.
نتیجه گیری: بر اساس توجیهات اقتصادی و فنی می توان سیلاب 50 ساله برای تعیین طرحهای حفاظت سیلاب منطقه پیشنهاد نمود و حتما باید طرحهای حفاظت مورد توجه جدی قرار گیرد. Manuscript profile

در مطالعات مهار کردن سیل و طراحی سازه‌های هیدرولیکی، تعیین بده­ی سیل به ازای دوره‌های بازگشت مختلف در نقاط فاقد آمار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. روش تحلیل منطقه‌ای یکی از مهمترین روشها جهت براورد این مقادیر می‌باشد. تحلیل منطقه‌ای سیل با استفاده از داده‌های بده­ی ثبت شده در ایستگاههای آبسنجی منطقه و عوامل مؤثر بر آن انجام می‌گیرد. تعمیم شبیه منطقه‌ای به کلیه­ی نقاط در امتداد شبکه­ی رود‌های حوضه‌های کرخه، کارون و دز به صورت پیوسته در محیط GIS، مساله اساسی این تحقیق می‌باشد. بدین منظور، ابتدا تحلیل فراوانی برای بیشترین بده‌های لحظه‌ای سالانه انجام گرفت. سپس تحلیل عاملی برای متغیرهای آبشناسی استنتاج شده، مناطق همگن به روش تحلیل خوشه‌ای شناسایی گردیدند. در نهایت، با استفاده از وایازی چندمتغیره بهترین شبیه برای هر منطقه­ی همگن شناسایی شد و نقشه‌های بده­ی سیل برای کل حوضه‌ها به ازاء دوره­های بازگشت مختلف بر مبنای لایه­ی تجمع جریان محاسبه گردیدند. در این تحقیق برنامه‌ای به زبان MATLAB برای محاسبه­ی عملگرهای حسابی و آماری عوامل مؤثر بر بده­ی سیل تدوین یافت، که با استفاده از آن می‌توان روابط تحلیل منطقه‌ای سیل را به شبکه­ی رود‌ها انتقال داد. Manuscript profile