Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda)
,
Issue2,Year,
Summer
2023
پیوند ادبیات فارسی و عرفان اسلامی، به گونه ای است که پژوهش در بیشتر آثار ادبی، بدون شناختی ژرف از عرفان و تصوف اسلامی دشوار خواهد بود و در گرایش ادبیاتِ عرفانی، تحقیق و مطالعات روشنگرانه در شناخت عرفان و تصوف، ضرورت و اهمیت بیشتری پیدا می کند. یکی از جلوه های مکتوب More
پیوند ادبیات فارسی و عرفان اسلامی، به گونه ای است که پژوهش در بیشتر آثار ادبی، بدون شناختی ژرف از عرفان و تصوف اسلامی دشوار خواهد بود و در گرایش ادبیاتِ عرفانی، تحقیق و مطالعات روشنگرانه در شناخت عرفان و تصوف، ضرورت و اهمیت بیشتری پیدا می کند. یکی از جلوه های مکتوب ادبیات عرفانی، در زمینۀ آموزش های معنوی و تربیت مریدان و سالکان طریقت، آداب المریدینها هستند؛ آداب ا لمریدین ها، در حقیقت، درس گفتارهای آداب سفر و حضر سلوکی ان اند؛ در این مقاله برآنیم تا این گونۀ ناشناخته و کمتر دیده شده را بشناسانیم. از آنجا که پیشینۀ روشن و قابل توجهی دربارۀ آداب المریدین ها وجود ندارد و منابع چندانی در دست نداریم، با برشماری ویژگی ها و معرفی برخی آداب المریدین ها تا قرن سیزدهم هجری قمری، به شناخت شیوه های آموزشی اهل طریقت دست می یابیم. یادآور می شوم که این جستار قصد ورود به عقاید و مبانی اندیشۀ صوفیانه را ندارد و به بازخوانی آداب بسنده می کند.
Manuscript profile
Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda)
,
Issue1,Year,
Summer
2017
در این جستار کوشش می شود ویژگی های سبکی کشف الحقایق – به عنوان یکی از برجستهترین آثار نثر عرفانی- بررسی و با غور در سطوح زبانی، نحوی و زیباییشناسی، سیمای روشنی از این کتاب ارائه شود. شکی نیست که واکاوی هر اثر، جهت شناخت دقیق آن، راهگشای درک زمانۀ تألیف آن اثر و More
در این جستار کوشش می شود ویژگی های سبکی کشف الحقایق – به عنوان یکی از برجستهترین آثار نثر عرفانی- بررسی و با غور در سطوح زبانی، نحوی و زیباییشناسی، سیمای روشنی از این کتاب ارائه شود. شکی نیست که واکاوی هر اثر، جهت شناخت دقیق آن، راهگشای درک زمانۀ تألیف آن اثر و دست یابی به شاخصههای فکری مؤلّف است. گمان می رود در سطح زبانیِ کشف الحقایق خصلتهای آوایی، واژگانی و نحوی، مشخص و سادگی باشد. در سطح ادبی این مقاله به صناعات ، و آرایه های ادبی نثر نسفی خواهد پرداخت تا به شگردهای بلاغی و ابهامهای رنگارنگ اگر در آن باشد راه جوید. کشف الحقایق متعلّق به دورۀ حاکمیّت مطلق نثر فنّی است؛ امّا محتوایِ عرفانی آن و گزینشِ زبانِ ساده برای این نثر، آن را از تألیفات هم عصرش ممتاز کرده است. اگرچه سادگی و سهولت زبان، جهت انتقال بهتر و آسانترِ مفاهیم به مخاطبِ عام، از ویژگی نثرهای تعلیمیِ عرفانی و جزء لاینفک آن است؛ در این اثر، نه ویژگی زبانی و ادبی، نه تناقضات و شطحیّات، بلکه غنای مفاهیم و وفور اصطلاحات فلسفی باید سبب دشواری متن شده باشد. و به طور کلی چهارچوب نثر آن مبتنی بر سادگی و نزدیک به نثر سامانی، مرسل، است. امّا درک فحوای کلام نسفی به دلیل بهره از مفاهیم انتزاعی با دشواری روبهرو است.
Manuscript profile
Interpretation and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda)
,
Issue5,Year,
Winter
2019
در برخی از آثار ادبی به گزینشی خاص از لغات، اصطلاحات فنی ، عبارات و شیوه های بیان بر می خوریم که از قراردادهای زبانی و سنن ادبی متمایزند، این گزینش خاص از دید و دریافتی نو نسبت به هستی و حیات ناشی می شود، شاعر یا نویسنده ای که به چنین دریافتی نو دست یافته باشد و بتواند More
در برخی از آثار ادبی به گزینشی خاص از لغات، اصطلاحات فنی ، عبارات و شیوه های بیان بر می خوریم که از قراردادهای زبانی و سنن ادبی متمایزند، این گزینش خاص از دید و دریافتی نو نسبت به هستی و حیات ناشی می شود، شاعر یا نویسنده ای که به چنین دریافتی نو دست یافته باشد و بتواند این دریافت را در قالب گزینشی نو از زبان و شیوههای ادبی ارائه دهد در حقیقت به سبکی شخصی دست یافته است. تنها معدودی از شاعران در تاریخ شعر فارسی این توفیق را یافته اند که به این سبک شخصی دست بیابند که بی گمان مولانا و عطّار از ممتازترین و سرآمدترین آن ها هستند. این سبک شخصی را می توان از سه نظرگاه و ساحت مورد بررسی قرار داد.ساحت فکری،ساحت زبانی و ساحت ادبی. متناقض نمایی یا تصاویر متناقض نما شیوه ای بیانی است از ساحت ادبی که با برجسته کردن معنی در قالب الفاظ کم معانی فراوان و غالباً توصیفات غیر قابل بیان را که ناشی از تجربیات شهودی عارف شاعر است بیان می کند.مولانا و عطار به عنوان دو تن از سرآمدان عرصه عرفان اسلامی از این شیوه بیانی و ادبی برای بیان تجربیات شهودی و عرفانی خود در جهت بیان ویژیگی های انسان کامل بهره برده اند. در این مقاله برآنیم تا بعدازآوردن تعریفی اجمالی از متناقض نماو علل به کارگیری آن به مصادیق عینی به کارگیری این شیوه بیانی در معرفی انسان کامل درکلام مولانا و عطار پرداخته شودونشان داده شود که این شیوه بیانی چرا و چگونه وبا چه هدفی برای بیان ویژگیهای انسان کامل به کار می رود .
Manuscript profile
نسفی در کتاب کشف الحقایق، چونان یک آموزگار مدرسی، به رستهبندی مطالب و موضوعات عرفان اسلامی – به ویژه وحدت وجود- پرداخته است؛ مع الأسف، آموزگاری که کمیت تحلیلش لنگان است. در این راه، آشکار است که، همگام با و پیرو دیگر عرفا، خود را از پیچیدن به استدلالات فلسفی و کل More
نسفی در کتاب کشف الحقایق، چونان یک آموزگار مدرسی، به رستهبندی مطالب و موضوعات عرفان اسلامی – به ویژه وحدت وجود- پرداخته است؛ مع الأسف، آموزگاری که کمیت تحلیلش لنگان است. در این راه، آشکار است که، همگام با و پیرو دیگر عرفا، خود را از پیچیدن به استدلالات فلسفی و کلامی دور نگاه داشته است، و مانند فلاسفة عرفانپیشهای چون شیخ اشراق، مخاطب را به گذرگاههای صعب العبور برهان و استدلال نمیبرد. با توجه به منش کتابت او، همچنان که گنجینة موروث عرفانی پیش از خود را به دوش میکشد، -که ریشههای آن را میتوان در فلسفة یونان (به ویژه افلاطون و نوافلاطونیان) و هند باستان باز جست- از برخی از اساتید عرفان، چون ابنسبعین و ابنعربی بیشترها خوشه برچیده است. حتی در انتخاب عناوین فصول و بخشهای مختلف کشف الحقایق، بعید نیست که از آثار ابنسبعین و ابنعربی، به گونهای مستقیم تاثیر گرفته باشد؛ به ویژه در انتخاب دو عنوان اصحاب نور و نار، که مهمترین آراء نسفی را در باب وحدت وجود، میتوان در پرداخت همین دو بخش به ملاحظه کرد. در این جستار، ریشهنگاری عقاید او در باب وحدت وجود، نشانگر تاثیر بیچون و چرای او از ابنسبعین و ابنعربی است؛ که البته در این ریشهنگاری، آراء ابنسبعین تازگی خاص خود را دارند.
Manuscript profile
منظومۀ ناهید و اختر سرودۀ اچهی صاحب از آثار غنایی قرن دوازدهم در شبهقاره است. در این پژوهش با استفاده از نسخهای کامل از این مثنوی که در کتابخانۀ آستان قدس رضوی به دست آمده، با رویکرد توصیفیتحلیلی، ضمن معرفی نسخه و پدیدآورندۀ آن، به تحلیل ویژگیهای ساختاری منظومه نیز More
منظومۀ ناهید و اختر سرودۀ اچهی صاحب از آثار غنایی قرن دوازدهم در شبهقاره است. در این پژوهش با استفاده از نسخهای کامل از این مثنوی که در کتابخانۀ آستان قدس رضوی به دست آمده، با رویکرد توصیفیتحلیلی، ضمن معرفی نسخه و پدیدآورندۀ آن، به تحلیل ویژگیهای ساختاری منظومه نیز پرداخته شده است. بررسی این منظومه نشان میدهد که تشبیه مهمترین نقش را در ساختار ادبی و هنری این اثر بر عهده دارد. موسیقیِ ملایمِ شعر و تناسبهای هجاییِ بحر هزج، وفور تکرار و توازن واژگانی، همچنین استفاده از لحن عاطفی و غمانگیز در کلامِ شعر، مهمترین نمودهای زبان غنایی این منظومه به شمار میروند. شاعر جهتگیریِ پیام را به سمت درونیات عاطفی خویش قرار داده و گزارش داستان را به تأخیر انداخته است؛ این عامل سبب شده که روایت داستان تحتتأثیر زبان غنایی قرار گیرد و جنبههای عاطفی و احساسی بر جنبۀ روایی آن غلبه یابد.
Manuscript profile
Mytho-Mystic Literature Quarterly Journal
,
Issue2,Year,
Autumn
2020
میترائیسم یا مهرپرستی یکی از کهنترین آئینهای جهان است که پرستش آن به دوران ماقبل زرتشت برمیگردد. میترا خداوند پیمان و روشنایی است که با بینظمی، خشکسالی، نافرمانی و دروغ مخالف است و به جنگاوری مشهور است. به دلیل ویژگیهای خاص این ایزد، آئین میترایی در مناطق زیادی رو More
میترائیسم یا مهرپرستی یکی از کهنترین آئینهای جهان است که پرستش آن به دوران ماقبل زرتشت برمیگردد. میترا خداوند پیمان و روشنایی است که با بینظمی، خشکسالی، نافرمانی و دروغ مخالف است و به جنگاوری مشهور است. به دلیل ویژگیهای خاص این ایزد، آئین میترایی در مناطق زیادی رواج یافت. با توجّه به اینکه افسانه بازماندۀ روایتهای مقدّس اسطورهای است که ریشه در برخی از اعتقادات آئینی دارد، در پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی بازتاب باورهای آئین میترایی در افسانههای لری پرداخته میشود. بستر پژوهشی مقاله افسانههایی است که به زبان فارسی در استانهای لرنشینِ چهار محال و بختیاری، لرستان و کهگیلویه و بویراحمد گردآوری شدهاند. هدف از این تحقیق بررسی و تحلیل رد پای باورهای میترایی و کارکردهای آن در افسانههای لری است. خواننده با مطالعۀ این مقاله درمییابد که بعضی از باورهای اسطورهای و دینی مربوط به آئین میترایی، با حفظ کارکرد خود و برخی دیگر با دگردیسیهایی، در افسانههای لری ریشه دوانیده است. باورهای مربوط به چگونگی تولد، جنگاوری و بارورکنندگی ایزد مهر و نیز باورهایی که در این آئین پیرامون پدیدههای خورشید، خروس، کلاغ، عقاب، سرباز، آتش، عدد هفت و گاو وجود دارد، از این دستهاند.
Manuscript profile
حقیقت محمّدیّه یکی از پیچیدهترین مضامین و آموزههای عرفانی اسلامی است که با تعابیر و مصادیقی متفاوت در متون عرفانی، فلسفی و ادبی بدان اشاره شده است. از این حقیقت با مصادیقی چون نور، عقل، کلمه، پیامبر خاتم(ص) و انسان کامل یاد شده است. اوصاف و ویژگی-های حقیقت محمّدیّه در More
حقیقت محمّدیّه یکی از پیچیدهترین مضامین و آموزههای عرفانی اسلامی است که با تعابیر و مصادیقی متفاوت در متون عرفانی، فلسفی و ادبی بدان اشاره شده است. از این حقیقت با مصادیقی چون نور، عقل، کلمه، پیامبر خاتم(ص) و انسان کامل یاد شده است. اوصاف و ویژگی-های حقیقت محمّدیّه در متون نظم و نثر عرفانی بازتاب فراوان داشته است و هر شاعر یا نویسنده براساس مشرب فکری و اعتقادی خویش به بیان این اوصاف و ویژگیها پرداخته است. در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه ای به بیان مصادیق و بارزترین اوصاف و ویژگیهای حقیقت محمّدیّه در متون عرفانی– فلسفی نظم و نثر پرداختهایم. یافتههای این جستار نشان میدهد صفاتی چون جامع جمیع مراتب وجودی، مخلوق به صورت حق، اوّل به قصد و آخر به ایجاد و شالودۀ هستی از مهمّترین بن مایههای مربوط به حقیقت محمّدیّه در متون عرفانی نظم و نثر است. این حقیقت همان نور محمّدی است که علّت ایجاد عالم و در عین حال سبب بقای آن است.
Manuscript profile
Sanad
Sanad is a platform for managing Azad University publications