الملخص ولد معروف الرصافی سنة 1875م فی مدینة بغداد وکان شاعرا، وکاتبا، وصحفیا متمتعا بمنصب کبیر ومکانة اجتماعیّة مرموقة فی الدولة العثمانیة. لقد شبّ الرصافی فی عصر کانت تتوالی فیه الأحداث فی العالم العربی، وقد خیّم الجهل، والفقر، والمرض علی البلاد العربیّة خلال أکثر فترات الحکم العثمانی. إن الشعر العربی قد عرف فی أواخر القرن التاسع عشر ومطلع القرن العشرین بوادر نهضته وازدهاره، واشتمل علی موضوعات سیاسیّة، واجتماعیّة، وحضاریّة. وإن الأدب وخاصة الشعر قادر علی أن یؤثر تأثیرا إیجابیا فعّالا فی صنع التاریخ وفی تحویل مجری الحیاة وتغییر أوضاعها. البیئة وأحوال العصر دعت الرصافی وغیره من الشعراء إلی الاهتمام بشؤون الوطن، والناس، وحریة الرأی، ونشر العلم، والقضاء علی الجهل، وإخراج المرأة من ظلمتها، والاعتماد علی النفس، ونشر لواء العدل، وإنصاف الطبقة البائسة، والدفاع عن الوطن، والتشجیع علی العمل، والقضاء علی الاستعمار والأجانب. إنها موضوعات لاکتها الألسنة، وترددت أصوات دعاتها فی کلّ مکان وقد عالجها الرصافی بکل ما أوتی من قوة حتی عرف بـ"شاعر البؤساء" و"شاعر الحریّة". Manuscript profile

یدرس هذا المقال قصص جبراإبراهیمجبرا القصیرة؛ وهو أدیب فلسطینی المولد، عراقی الموطن. یعتبر هذا الأدیب من المبدعین فی الأدب العربی الحدیث سواء فی الشعر، أو فی الترجمة والنقد أو فی الروایة. کانت مجموعة عرق وقصص أخری من أولی تجاربه القصصیة، ویلاحظ فی قصصه أنها مقدمات لروایته أو استمرار لها. إنه یستلهم فی کتابة قصصه من الأدب الرومانسی، ویخلط بین الرومانسیة والواقعیة والرمزیة. کان جبرا یکتب من نسج خیاله لیکتشف فیما بعد أنها قد تصبح واقعیة. Manuscript profile

المفاهیم الاغتراب والتغریب فی الأدب العربی دراسة بالمقارنة فی الأسباب والتأثیرلخص یدرس هذا المقال مفاهیم الاغتراب والغربه فی العمل الأدبی. فی الحقیقة لایزال هذا المصطلح غامضاً، وقلما رأینا یتفق الباحثون علی تحدید مفهومه بل یذهبون مذاهب مختلفة فی تعریفه فلایستطیعون تحدید أنواعه ومصادره ونتائجه السلوکیة علی الأفراد والمجتمع. فالغربة بشکلیها الاغتراب والتغریب أکانت نفسیاً أم مادیاً أو فکریاً قد صحب الإنسان منذ نشأته الأولی علی سطح هذا الکوکب. لکن ما نجده من معنی الغربة فی العصر الجاهلی یختلف کل الاختلاف عما نلحظه فی العصر الحدیث. فالموجد الرئیس لها فی العصر الجاهلی هو الشیب والشیخوخة حیث یقع علی نفس الشاعر ویؤدی إلی ارتداد صدی هذا الصراخ إلى نفسه ثم عرضه فی أدبه؛ أما الوضع فی العصر الحدیث فغیر ما فی الجاهلی من خضوع البلاد العربیة لنفوذ الاستعمار الغربی وسیطرته علیها منذ مطلع القرن السابع عشر المیلادی حیث زاد شیئا فشیئا خطر هذا الاستعمار وآثاره السلبیة وأثّرت الحضارة الغربیة علی مجمل حیاة الأمة العربیة. Manuscript profile

إذا أخذنا مفهوم الاغتراب بمعناه الواسع نجد أنه قد رافق الإنسان منذ القدم، واتضحت خطوطه العامة فی بادئ الأمر من خلال الثنائیات المتمثلة فی الذات والموضوع، والفکر والوجود، والطبیعة والروح، وهذه فی حقیقة جوهرها لیست إلا نتیجة منطقیة لمعادلة سابقة تسمی "وحدة الفکر والوجود" فإذا أتینا إلی العالم الوسیط، رأیناه یأخذ صبغة دینیة تتمثل "بنظریة الخلق من العدم مصحوبة بالعنایة" ونظریة الخلق من العدم "تعبیر عن القدرة المطلقة" کما أن "العنایة" تشیر إلی تفوق الإنسان، وتمییزه عن سائر المخلوقات ومن هنا انبثقت ثنائیة جدیدة هی "الله والعلم" أسهم الفکر الإسلامی فی بلورة مفهومها إلی حد کبیر. وإذا ما ذهبنا نبحث عن أبعاد تجربة الاغتراب عند نازک الملائکة من خلال سیرة الحیاة، والکتابات النثریة والشعریة علی مدی أکثر من ثلث قرن من الزمان، نجد أن نازک الملائکة قد مرت بعدة أنواع من الاغتراب کل له طبیعته الخاصة وصفاته المتیزة، وفقا للمرحلة الفنیة التی کانت تجتازها الشاعرة. Manuscript profile

نزارقبانی شاعر کبیر بین الشعراء المعاصرین الذی اشتهر بشعر المرأة وشعره السیاسی؛ لکننا نجد فی شعره السیاسی بعض السمات الخاصة القریبة من الأدب الواقعی. فمن المعلوم بأنّ لجغرافیا الوطن العربی، ولعاداته ودینه وسننه وأفکار أفراد مجتمعه تأثیرات خاصّة علی المذهب الواقعی و هذا لأنّ مهمّة الأدب الواقعی تصویر واقع المجتمعات وبما أنّ واقع العالم العربی یختلف عن الواقع الأوروبی، فهناک اختلافات بینهما ولکنّ هذا لا یعنی بأنّه مختلف تماماً عن نظیره الغربی بل فضلا عن سمات اجتماعیّة الأدب، اتّسمت الواقعیّة العربیّة ببعض السمات المحلیة والمناسبة للأدب العربی. وهذا ما بعث الباحثین علی کتابة هذه المقالة التی تستهدف أن تظهر الواقعیة الأدبیة فی شعرنزارقبانیالسیاسی وتثبته مستخدمة سمات هذا المکتب الأدبی الفنیة. Manuscript profile

جبرا ابراهیم جبرا أدیب فلسطینی یعتبر من أکثر الأدباء العرب إنتاجاً و تنوعاً؛ و قدم للقاریء العربی أبرز الکتّاب الغربیین، و عرف بالمدارس و المذاهب الأدبیة الحدیثة، و أنه امتداد نوعی للمثقف العربی الحدیث فی شکله الکلاسیکی. ذلک أنه وطّد ما جاء به سابقوه و أضاف الیه جدیداً و أیضا یعطی ملخصاً من تنوع فنونه و آرائه و أفکاره فی قصصه. کان جبرا الکاتب و المترجم و الشاعر شخصیة‌ فذة، کأنه واحد من شخصیات النهضة الأوروبیة العظیمة‌ کدافنشی، التی لها إحاطة بالعلم و الأدب و الفن و التیارات الفکریة‌ الأخری. جبرا کان متعدد الجوانب الذی مارس الکثیر من الأنواع الأدبیة: القصة، الروایة، النقد، الشعر، المسرحیة و الرسم؛ و هو من أبرز کتاب المعاصرین الذین قلیلاً ما درس أسلوبهم القصصی. أصدر جبرا سبع روایات و مجموعة قصصیة واحدة. Manuscript profile

ادبیات تطبیقی به مقایسه و موازنه میان آثار ادبی می‌پردازد و این مقاله کوششی تطبیقی است که برخی از مضامین مشترک را در آثار سلمان هراتی، شاعر پارسی‌گوی و أنشوده المطر بدر شاکر السیاب، شاعر عرب بیان کند. هردو شاعر به وطن خویش عشق ورزیده‌ و آن را چون موجودی زنده به تصویر کشیده‌اند؛ سلمان هراتی در توصیف وطن، عقل و عشق و معنویت را در هم آمیخته‌است. این دو شاعر در اشعار خود، از غفلت مردم گلایه می‌کنند و در عین حال به آن‌ها نوید فردای بهتر و روشن‌تر را می‌دهند. سلمان هراتی، امید به فردا را با مفهوم انتظار در هم می‌آمیزد و السیاب با بهره‌گیری از نماد باران، این امید را منعکس می‌کند. بدر شاکر السیاب و سلمان هراتی، برای بیان آن‌چه‌ که از گفتن صریح آن عاجز هستند، از نمادها و رمزهای گوناگونی مانند شب، باران، حیوانات و... کمک می‌گیرند و این کاربرد در اشعار السیاب از پیچیدگی بیشتری برخوردار است و وی آن را با اسطوره‌ها در هم آمیخته‌است. Manuscript profile

پیمان‌شکنی و بی‌وفایی، نوعی اختلال و بیماری در رفتار به­شمار می­رود؛ زیرا با توجه به عوارض نابهنجار و نامطلوبی که به همراه دارد، آسیب­ها و مشکلات مختلفی را هم برای همسر پیمان­شکن و هم برای همسر آسیب­دیده ایجاد می‌کند. هدف این پژوهش، اثربخشی درمان بین­سیستمی پیمان­شکنی بر اعتماد زناشویی زنان آسیب‌دیده از پدیده­ی پیمان‌شکنی همسر بود. روش پژوهش آزمایشی تک­موردی از نوع طرح­های خط پایه چندگانه ناهمزمان بود. جامعه آماری کلیه­ی زنان آسیب‌دیده از پیمان‌شکنی همسر شهر اهواز بودند که با در نظر گرفتن شرایط ورود و خروج و مصاحبه­ی شفاهی و زنانی که در مقیاس اعتماد نمره­ی پایین‌تر از 72 کسب نمودند؛ 3 زوج به صورت هدفمند انتخاب و به مدت 8 جلسه 90 دقیقه­ای به صورت جداگانه تحت درمان بین سیستمی پیمان شکنی قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل مقیاس اعتماد در روابط بین فردی رمپل و هولمز Rempel & Holmes, 1986)) بود. داده­ها با استفاده از تحلیل دیداری (رسم نمودار)، معنی­داری بالینی (شاخص تغییر پایا و مقایسه هنجاری) و فرمول درصد بهبودی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته نشان داد، زنان مورد پژوهش در اعتماد زناشویی (87/34%) افزایش در مراحل درمان و (07/40%) استمرار در مراحل پیگیری نشان دادند. در بررسی مقایسه­های هنجاری، یافته­ها نشان داد که t به­دست آمده، بزرگتر از جدول با درجه­ی آزادی 31 است. لذا می­توان گفت دو گروه بهنجار و آشفته در متغیر اعتماد زناشویی از نظر بالینی متفاوت نیستند. بنابراین می­توان نتیجه گرفت، درمان بین­سیستمی پیمان شکنی در افزایش اعتماد زناشویی زنان آسیب دیده از پیمان شکنی مؤثر است. لذا می­توان از این درمان در جهت کاهش آلام روان­شناختی زوجین آسیب دیده از پیمان­شکنی و بهبود روابط زناشویی آن­ها در مراکز مشاوره خصوصی و دولتی استفاده نمود. Manuscript profile

هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر زوج­درمانی روایتی و زوج­درمانی رفتاری تلفیقی بر بهبود تاکتیک­های حل تعارض زنان قربانی خشونت مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اهواز بود. بدین منظور 45 زوج از زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره­ی شهر اهواز با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی ساده در سه گروه گمارده شدند. برای جمع­ آوری داده­ها از فرم ایرانی مقیاس شیوه­های برخورد در تعارضات زناشویی استفاده شد. جلسات درمانی هفته ای یکبار و بر اساس پروتکل درمانی برای گروه­های آزمایش اجرا شد. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که بین زوجین گروه­های آزمایش و کنترل در تاکتیک­های حل تعارض تفاوت معناداری وجود دارد و فرضیه­های پژوهش مبنی بر تاثیر زوج درمانی­های روایتی و رفتاری تلفیقی بر بهبود تاکتیک­های حل تعارض تایید شد. براساس یافته­های پژوهش می توان نتیجه گرفت که مداخلات زوج درمانی باعث تغییر تاکتیک­های حل تعارض می شود. Manuscript profile