برنامه‌ریزی زراعی و به تبع آن تولیدات کشاورزی، متأثر از سازه‌های اجتماعی، اقتصادی، محیطی مختلفی است؛ سازه‌هایی‌که همواره به صورت پویا با یکدیگر در کنش و تعامل‌اند. عموماً ذینفعان بخش کشاورزی (مدیران و بهره‌برداران) به دلیل گستردگی موضوعات مرتبط با فضای «برنامه‌ریزی»، «تولید» و حتی «بازار مصرف» این تعاملات را درک نمی‌کنند. عدم درک تعاملات میان سازه‌های اجتماعی، اقتصادی، محیطی منجر به چالش‌های فراوان در بسندگی تولید محصولات می‌شود. چالش‌هایی که موجب نوسان قیمت محصولات زراعی در طول یک دوره مشخص، کاهش ناگهانی سطح زیر کشت محصولات و افول سطح معیشتی کشاورزان در دراز مدت شده است. این پژوهش برای رفع چالش ذکر شده، مدلی پویا در خصوص کمک به تصمیمات ذینفعان بخش کشاورزی در فرآیند برنامه‌ریزی زراعی ارائه می‌نماید. مدل ذکر شده در این پژوهش که از آن به عنوان «مدل تصمیم‌یار» یاد می‌شود، به دنبال درک پیچیدگی فضای برنامه‌ریزی زراعی در منطقه جنوب سیستان و بلوچستان است. این مدل شامل مجموعه‌ای از عوامل وابسته و پیشران در برنامه زراعی منطقه می‌باشد که به دنبال درک بازخورد‌های تصمیمات ذینفعان بخش کشاورزی و مدل‌سازی و در نهایت شبیه‎سازی رفتار آن‌ها بدست آمده است. برای بررسی بازخورد تصمیمات در یک مدل تصمیم‌یار از چارچوب DPSIR و سپس نرم‌افزار VENSIM استفاده شده‌ است. به طوری که در ابتدا به کمک چارچوب DPSIR پیشران‌های مؤثر بر برنامه زراعی منطقه دسته‌بندی و سپس به کمک نرم‌افزار VENSIM مدل‌سازی و سناریوهای مختلف تولید شبیه‌سازی شده است. نتایج این پژوهش نشان داد، سیاست‌گذاران می‌توانند با تمرکز بر مؤلفه‌های ایجاد کننده فشار (مستخرج از چارچوب DPSIR) که عمدتاً از نوع مولفه‌های معیشتی هستند، شرایط ایجاد تولید بسنده در منطقه مورد مطالعه را فراهم نمایند. به عبارت دیگر، می‌توان از طریق کنترل عوامل کلیدی همچون کاهش آسیب‌پذیری معیشت کشاورز در برابر نوسان قیمت به بهبود و تداوم تولید محصولات (پیاز و گوجه‌فرنگی) در منطقه کمک نمود. روند طی شده جهت انتخاب یک برنامه‌ریزی در این منطقه را می‌توان به عنوان چارچوبی برای ایجاد یک برنامه زراعی در سایر مناطق کشور نیز مورد استفاده قرار داد. Manuscript profile