گستردگی ابعاد تغییر کاربری اراضی کشاورزی یکی از چالش­های جدی پیش روی کشاورزی پایدار بوده و شناسایی عوامل اثرگذار بر آن یکی از مباحث مهم است. در همین راستا، در سال 1374 و با اصلاحاتی در سال 1385 تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ­ها را در خارج از بافت قانونی روستاها و در حریم شهرها که باعث از بین رفتن زمین‌های کشاورزی می‌شود، جرم تلقی کرده است. هدف اصلی این پژوهش شناساندن آثار و تبعات تصمیم­های حقوقی و قضایی منجر به قلع‌وقمع بنای احداثی بر حفظ و توسعه کشاورزی است. پژوهش حاضر با روش کتابخانه­ای و مروری بر منابع مرتبط با موضوع و همچنین به صورت میدانی و با ابزار­های مشاهده و مصاحبه انجام شده است. روش کار این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی می‌باشد. در این پژوهش ابعاد مختلف کالبدی، اقتصادی- اجتماعی، زیست‌محیطی و مدیریتی- حقوقی بررسی شده است و یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در بخش کالبدی؛ رها شدن زمین با کسب امتیاز (878/0)، در بخش اقتصادی- اجتماعی؛ کاهش بازدهی محصولات کشاورزی با امتیاز (555/0)، در بخش زیست‌محیطی؛ تغییر چشم‌انداز طبیعی اراضی با امتیاز (681/0) و در نهایت در بخش مدیریتی- حقوقی؛ ضعف قوانین با کسب امتیاز (572/0) در جایگاه‌های اول واقع شده‌اند و جز مهم‌ترین و اثرگذارترین شاخص‌ها شناخته شده‌اند و نقش مهمی بر روی زمین‌های کشاورزی به خاطر تخریب ساختمان و نخاله‌های حاصل از آن دارند. Manuscript profile