از مهمترین مسئولیت‌های هر کشوری تنظیم روابط خارجی خود با دیگر کشورها از طریق سیاست خارجی است  و در این بین از مهمترین متغیرهای مؤثر در شکل‌گیری خط‌مشی سیاست خارجی کشورها، بنیان‌های ژئوپلیتیک می‌باشد. جمهوری­اسلامی­ایران نیز بواسطۀ همجواری با مناطق ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی متعدد می‌بایست از این بنیان­ها برای دستیابی به اهداف و منافع ‌ملی حداکثری در سیاست‌ خارجی خود استفاده کند. در بهره­برداری از این بنیان­ها، بناچار در بعضی از مناطق با دیگر کشورها بویژه با کشورهای همسایه، تناقضات و تضادهایی در برخی موارد پیش می­آید. در این میان یکی از کشورهایی که اقدامات و سیاست­های آن برای جمهوری­اسلامی­ایران همواره مهم و تأثیرگذار بوده است، ترکیه می­باشد. این کشور به عنوان یکی از مهمترین بازیگران و همسایگان ایران در منطقه جنوب‌غرب‌آسیا، برای دستیابی به اهداف و منافع‌ملی در سیاست‌ خارجی خود همواره با جمهوری­اسلامی­ایران در رقابت بوده و دستیابی به منافع ملی در منطقه این دو کشور را مجبور به برقراری ارتباط (تعامل– تقابل) در زمینه‌های مختلف کرده­است و این مسئله لزوم بررسی روابط دو کشور را دوچندان می‌کند. پژوهش حاضر از نظر روش­شناسی توصیفی ـ تحلیلی بوده و از نظر نوع تحقیق، کاربردی محسوب می­گردد. مهم­ترین بنیان‌های ژئوپلیتیکی مؤثر بر سیاست خارجی جمهوری­اسلامی­ایران در ارتباط با ترکیه عبارتند از: نحوۀ ارتباط دو کشور با آمریکا و اسرائیل، رقابت در آسیای مرکزی و قفقاز، مسئلۀ کُردها، ژئوپلیتیک شیعه و نحوۀ واکنش به تحولات منطقه از جمله عراق و سوریه است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد متناسب با سیاست‌های اتخاذی هر دو کشور در منطقه، جمهو‌ری‌اسلامی‌ایران  برای دستیابی به منافع ملی حداکثری، روابطی از طیف تعاملی تا رقابتی را نسبت به ترکیه انتخاب کرده است.   Manuscript profile