با عنایت به پیچیدگی‌های حاکم بر اقتصاد و باتوجه‌به نقش تأثیرگذار بازارهای مالی بر اقتصاد، و اهمیت اقتصاد برای کشور و جامعه، روش‌ها و ابزارهایی که بتوانند ارزیابی، پیش‌بینی، کنترل و هدایت بازار و اقتصاد را به‌نحوی اثربخش و کارا در دسترس سیاست‌گذارانی چون وزارت اقتصاد و امور دارایی، سازمان بورس اوراق بهادار، بانک‌مرکزی، شورای‌عالی بورس یا وزارت صمت قرار دهند، از جایگاهی ویژه برخوردار خواهند شد. این اثربخشی و کارایی زمانی حاصل می‌شود که توجه به لایه‌های پنهان روابط سیستم‌ها مانند رفتارهای جمعی انسانی که بر پیچیدگی بازار و اقتصاد می‌افزاید، نادیده گرفته نشود. در پژوهش حاضر با به خدمت گیری ظرفیت‌های شبیه‌سازی‌عامل‌بنیان در پژوهشی ترکیبی، رفتار انسانی را با روش‌های کمی و کیفی ترکیب نموده و از فناوری شبیه‌سازی به‌عنوان سومین روش تحقیق علمی، علاوه بر رویکردهای قیاسی و استقرایی‌ بهره‌ برده‌ایم. پژوهش از نظر هدف توصیفی، ‌ و کاربردی بوده و شبیه‌سازی عامل‌های نظیر به نظیر بازیگران بازار واقعی در نرم‌افزار نت‌لوگو و با مدل نمودن بازار، اعتبارسنجی با روش روست و راند و تحلیل‌حساسیت با رویکرد بورگانوف انجام شده است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر وجود ارتباط مستقیم نسبت ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران با بازده بورس و رشد شاخص کل بورس است. باتوجه‌به پیش‌بینی انجام شده در مدل طراحی شده علاوه بر تیپ ریسکی، امکان سنجش و پایش سایر ویژگی‌های رفتاری سرمایه‌گذاران و همچنین با عنایت به تعریف دیگر عامل‌ها به‌ازای سایر بازیگران فعال بورس امکان مطالعه تأثیر رفتار ایشان بر شاخص کل و دیگر شاخص‌های بااهمیت نیز در دسترس قرار گرفته است، لذا در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار تأثیر رفتارهای متغیرهای کلان اقتصادی بر رفتار کلیه بازیگران حاضر در بورس مدل و با ظرفیت‌های شبیه‌سازی‌عامل‌بنیان مدل‌سازی صورت‌گرفته است.

Manuscript profile

با عنایت به اهمیت نقش بازارهای مالی در توسعه اقتصادی کشور و پیچیدگی‌های ذاتی اقتصاد و ریزساختار بازار به دلیل نقش پررنگ رفتارهای انسانی، به نظر می‌رسد، طراحی مدلی شبیه‌سازی شده که بتواند بر این پیچیدگی‌ فائق آمده و با تحلیل نقش بازیگران فعال در بورس امکان کنترل را فراهم کند، ضروری می‌نماید. در همین راستا باتکیه‌بر ظرفیت‌های مدل‌سازی و شبیه‌سازی مبتنی بر عامل به طراحی مدل تحلیل مالی‌ بورس کشور اقدام نموده‌ایم و پس از شناخت از ساختار و سازماندهی بازار به درک ریز‌ساختار و مکانیسم تشکیل قیمت‌ها پرداخته و تا این گام با رویکرد کیفی و استقرایی‌ با مشاهده، مطالعه و بررسی واقعیت‌های‌ بازار سرمایه نسبت به‌پیش بینی کلی‌تر ویژگی‌ها اقدام و مدل مفهومی ارائه شده است. با مطالعه تطبیقی به تحلیل و تطبیق بازارهای مصنوعی اقدام شده و با روش ترکیبی، رفتار انسانی را با روش‌های تحقیق کمی و کیفی ترکیب نموده و از فناوری شبیه‌سازی به‌عنوان سومین روش تحقیق علمی، علاوه بر رویکردهای قیاسی و استقرایی بهره‌برداری شده است. پژوهش از نظر هدف توصیفی، ‌ و کاربردی است. جهت شبیه‌سازی، کلیه عوامل تأثیرگذارِ مدل و نحوه تعامل آن‌ها تعیین، و به‌صورت یک شیء برنامه‌نویسی و در نرم‌افزار نت‌لوگو شبیه‌سازی شده‌اند. اعتبارسنجی مدل (طبق چارچوب و روش پیشنهادی ویلیام‌راند و رونالدروست صورت‌گرفته) و تحلیل حساسیت (مطابق رویکرد سیستماتیک پیشنهادی ‌بورگانوف جهت اعتباردهی به مدل‌های عامل بنیان) انجام شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان‌دهنده رابطه معنادار فعالیت بازارگردان‌ها، سبدگردان‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با رشد میانگین شاخص کل بوده که در کلیه مراحل گزارش‌های تحلیلی و مصور از نسبت‌های مختلف بازه‌های حضور آن‌‌ها در مدل ارائه شده است. Manuscript profile