تخمین تراز سطح ایستابی از مسایل مهم و اساسی است که در برنامه ریزی کشاورزی، مدیریت منابع آب و تعیین نیاز آبی گیاهان بویژه در مواردی که از راهکارهای کم آبیاری بهره برده شود، دارای اهمیت فراوانی است. آگاهی از تراز سطح ایستابی می تواند در شوری و ماندابی شدن زمین وحتی زهکشی اراضی مفید باشد. در تحقیق حاضر از سامانه های هوشمند استنتاج عصبی – فازی تطبیقی، شبکه های عصبی مصنوعی و برنامه ریزی ژنتیک برای تخمین تراز سطح ایستابی دشت شبستر در استان آذربایجان شرقی، واقع در شمال غرب ایران بهره وری گردیده است. دراین تحقیق از اطلاعات 20 پیزومتر که دارای آمار بالای 17 سال بودند، استفاده شده است. نتایج حاصل حاکی از توانایی مطلوب برنامه ریزی ژنتیک در تحلیل پدیده ی غیر خطی تغییرات تراز سطح ایستابی است. با توجه به شاخص های آماری به کار گرفته شده در تحقیق حاضر، شبکه ی عصبی مصنوعی و نیز سامانه ی عصبی – فازی تطبیقی و برنامه ریزی ژنتیک قادر به تخمین دقیق تراز سطح ایستابی بوده و با وجود برخی تفاوت های جزیی در دقت حاصل از به کارگیری این سه روش، که روش برنامه ریزی ژنتیک را به عنوان بهترین روش پیشنهاد می نماید، هر سه روش از دقت قابل قبولی برخوردارند. نتایج نشان دادند که شبیه عصبی – فازی به عنوان بهترین شبیه در تخمین های مبتنی بر داده های 3 ماه قبل بوده و شبیه ژنتیک و عصبی مصنوعی به ترتیب در مراتب بعدی قرار دارند. همچنین راه حل های صریحی که نشانگر ارتباط بین متغیر های ورودی و خروجی می باشند، بر مبنای برنامه ریزی ژنتیک ارائه گردیده اند که این امر بر ارجحیت شبیه های ژنتیک بر دو شبیه دیگر می افزاید.   Manuscript profile

امروزه شبیه‌های شبیه سازی مناسبی برای آبیاری بارانی به وجود آمده و ابزار مفیدی را برای پیش‌بینی فراسنج­های عملیاتی، نظیر ضریب یکنواختی برای هر ترکیب فشار کارکرد و شرایط مختلف اقلیمی در اختیار می‌گذارند. بالستیک رایجترین انگاره‌ای است که در شبیه‌ها‌یی استفاده می‌شود. در این مقاله اصول بالستیک و مراحل آزمایشی و محاسباتی را که برای واسنجی و تأیید شبیه با لستیک برای تعیین یکنواختی پخش آبپاش­ها در سامانه‌ی آبیاری بارانی دورانی (CU) مورد نیازند ارائه می‌گردند. سپس با آزمایش­های کاربرد آب و تعیین ضرایب یکنواختی برای سرعت­های مختلف باد در منطقه، و دو فشارکارکرد برای دو نوع آبپاش، بالاترین ضرایب یکنواختی تحت شرایط متفاوت کاربردی شبیه‌سازی می‌شوند. آزمایش­ها در مزرعه‌ای در نزدیکی روستای یانیق استان آذربایجان شرقی انجام شدند. نتیجه کاربردی این تحقیق نشان داد که در مرحله طراحی سامانه‌ی آبیاری، با داشتن سرعت باد، نتایج شبیه‌سازی برای تعیین شبیه آبپاش مناسب، با قطر پاشنده، فشار کارکرد و فواصل آبپاش در یک موقعیت خاص که دارای بیشترین ضریب یکنواختی است می‌توان به کار گرفت. Manuscript profile

یکی از روش های مدیریت آبیاری سطحی برای افزایش بازده، آبیاری موجی یا استفاده ی متناوب از آب در شیار است. هدف از این پژوهش، مقایسه ی شاخص های عملکرد در جریان موجی با روش جریان پیوسته و یافتن نسبت تناوب و بده ورودی مناسب و همچنین، مقایسه ی سرعت پیشروی جبهه ی رطوبتی در طول جویچه در آبیاری موجی نسبت به آبیاری پیوسته است. بدین منظور، جویچه هایی به طول70 متر و دو شدت جریان 5/0 و 2 لیتر بر ثانیه و نسبت تناوب های گوناگون (1:3،1:4،2:3) در جریان موجی ایجاد شد. آزمایش های صحرایی شامل تعیین تیمارهای جریان موجی و پیوسته (دو بده و نسبت های تناوب متفاوت در موجی) اندازه گیری سرعت پیشروی و مقادیر جریان ورودی و خروجی و نیز برداشت نمونه های خاک پیش و پس از آبیاری در ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان دانشگاه تبریز انجام شدند. سپس با استفاده از شبیه آبیاری سطحی SIRMOD شبیه سازی فراسنج های جریان و نفوذ آب در جویچه های آبیاری در دو جریان موجی و پیوسته انجام شد. برای مقایسه ی سرعت پیشروی آب در طول جویچه ها در آبیاری موجی نسبت به آبیاری پیوسته، شبیه سازی پیشروی جبهه رطوبتی در روند توسعه ی حجم مرطوب شده ی خاک از شبیه HYDRUS-2D استفاده شد. از نتایج شبیه سازی جریان ها مشخص شد که سرعت نفوذ نهایی در جریان موجی بسیار کم تر از جریان پیوسته بوده و سرعت پیشروی جبهه ی رطوبتی در تیمارهای موجی به علت کاهش نفوذ عمقی بیش تر از تیمارهای پیوسته با بده یکسان بوده است. در مجموع، درمنطقه ی مورد مطالعه، تیمار S22 (بده ی 5/0 لیتر بر ثانیه و نسبت دوره ی 1:4) بهترین عملکرد را داشته و تیمار S13 (بده ی 5/0 لیتر بر ثانیه و نسبت تناوب 2:3) حتی از تیمارهای جریان پیوسته نیز ضعیف تر عمل کرده است.   Manuscript profile