به منظور بررسی عملکرد دانه و پایداری ژنوتیپ های نخود در کشت بهاره تحت شرایط دیم و معرفی ژنوتیپ های پايدار و پرمحصول، اين آزمايش با 18 لاين و رقم نخود سفيد، در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تكرار و به مدت سه سال زراعي(95-1392) در ايستگاه های سردسیری تحقيقات كشاورزي ديم مراغه،كردستان و شيروان، مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه نشان داد، اختلاف بسیار معنی داری بین سالها و مکان های آزمایش وجود داشت. اثرمتقابل سال × مکان، بسیار معنی دار بود. همچنین اثرات متقابل ژنوتیپ × سال و ژنوتیپ × مکان، معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به مراغه در سال 1395 (904 کیلوگرم درهکتار) و شیروان در سال 1393(122 کیلو گرم درهکتار) بود. از بین ژنوتیپ های نخود، شاهد جم با 7/494 کیلوگرم درهکتار وFLIP 06-88C، با 7/364 کیلوگرم درهکتار، به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را داشتند. همچنین ژنوتیپ های شماره 14 (FLIP 08-10C)، 17(شاهد قزوین)، 6(FLIP 93-58C)، 3(FLIP 86-6C)، 1 (ILC 484) و4(FLIP 87-45C)، به ترتیب با 1/473، 471، 1/470، 3/466، 6/465 و3/464 کیلوگرم درهکتار، بیش از 98 درصد عملکرد شاهد ثمین(2/475 کیلوگرم درهکتار) را تولید کردند. تجزیه پایداری با استفاده از پارامترهای پایداری دامنه تغییرات در متوسط سال ها، واریانس محیطی رومر، ضریب تغییرات محیطی فرانسیس وکاننبرگ، واریانس درون مکانی لین و بینز و روش ناپارامتری رتبه نشان داد، ژنوتیپ های FLIP 86-6C ، FLIP 87-45C و FLIP 08-55C با توجه به عملکرد بالاتر از میانگین و پایداری آنها در غالب روش ها، به عنوان ژنوتیپ های برتر و پایدار انتخاب شدند و FLIP 86-6C با وزن صد دانه(34 گرم) و ارتفاع بوته (6/27 سانتیمتر) ، برتر از ژنوتیپ های دیگر بود. Manuscript profile