نخود در بین حبوبات سومین محصول مهم به شمار می‌رود که به‌صورت وسیعی در سرتاسر آسیا و خاورمیانه کشت می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر پیش‌تیمار آبی مزرعه‌ای بذر و دو کود زیستی بر ویژگی‌های سبز شدن و عملکرد نخود (Cicer arietinum L.) آبی رقم آرمان آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کرمانشاه طی سال 1395 انجام شد. عامل-های آزمایشی شامل کود آغازگر نیتروژن (0، 25 و 50 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره)، کود زیستی (قارچ ریشه یا میکوریزا، ازتوباکتر، کاربرد توأم، بدون کاربرد) و پیش‌تیمار کردن (با و بدون) بودند. نتایج نشان داد پیش-تیمار کردن درصد سبز شدن را 6/7 و سرعت سبز شدن را در تلقیح با قارچ ریشه و کاربرد 50 کیلوگرم کود در هکتار نیتروژن توصیه شده 8/19 درصد در مقایسه با بذرهای پیش‌تیمار نشده در حالت بدون کاربرد نیتروژن و کود زیستی افزایش داد. بالاترین میزان عملکرد بیولوژیک و دانه به ترتیب 7/823 و 304 گرم در متر‌مربع بود که از بذرهای پیش‌تیمار شده و کاربرد توأم کودهای زیستی به ترتیب با کاربرد 50 و 25 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به‌دست آمد که نسبت به شاهدهای خود در آن سطح کودی به ترتیب 147 و 250 درصد (47/1 و 50/2 برابر) بیشتر بودند. در این بررسی بیشترین شاخص برداشت و شمار غلاف در متر‌مربع از تیمار پیش‌تیمار شده و کاربرد توأم دو کود زیستی با کاربرد 25 کیلوگرم کود نیتروژن به‌دست آمد. Manuscript profile