بینامتنیت یکی از نظریات مطرح در حوزۀ مطالعات ادبی ‌و هنری است که به بررسی روابط متون ‌با یکدیگر می‌پردازد. از آن‌جا که شعر فارسی در دوره‌های مختلف حیات خود همواره پیوندی عمیق و ناگسستنی با آثار پیشین در حوزه‌های گوناگون فکر و اندیشۀ بشری داشته، زمینۀ مطالعات بینامتنی دربارۀ آن بسیارگسترده ‌است. خاقانی شروانی (520-595هـ.ق) شاعری ‌بزرگ و دارای سبک شخصی است که از بن‌مایه‌های متنوّعی در شعرش استفاده ‌کرده و این‌ موضوع شعر او را به دایرﺓ‌المعارفی ‌تبدیل کرده ‌است‌ که رابطۀ عمیق و گستردۀ بینامتنی با متون گوناگون گذشته پیدا می‌کند. از همین‌رو در این ‌مقاله تلاش ‌شده ‌است تا قصیدۀ معروف و ماندگار "ایوان مداین" وی با توجّه به ماهیّت دوسویه‌ای ‌که دارد؛ ـ بدین‌معنی ‌که از یک‌ طرف متأثّر از نشانۀ غیرکلامی بنای با عظمت طاق ‌کسری است و از طرف دیگر تا حدّی متأثّر از آثاری است که پیشینیان در اثر مشاهدۀ این بنای شکوه‌مند تاریخی آفریده‌اند ـ بر اساس نظریّۀ "بینامتنیت" با تأکید بر بینامتنیت بینانشانه‌ای و بینامتنیت درون‌نشانه‌ای مورد بررسی قرار گیرد. Manuscript profile

"بدخوانی خلّاق"، اصطلاحی در نظریّة ادبی است که هارولد بلوم آن را در موضوع ساز و کارهای تأثیر شاعرانه مطرح می‌کند. شاعران برای رهایی از دلهرة آزاردهندة تأثیرپذیری از شعر گذشتگان و برای گشودن فضای باز هنرورزی‌های شاعرانه خود به تحقیر آگاهانة متقدّمین می‌پردازند و با بدخوانی خلّاقانه، می‌کوشند خویشتن را بر شاعران پیش‌گام خود برتر بدانند. بر اساس نظریّة بدخوانی خلّاق، ساختار‌شکنی‌های شاملو در حیطه‌های زبان، بیان و اندیشة اسطوره‌ها، نشان‌گر مبارزة لجوجانة او با گفتمان‌های اسطوره‌گرای روزگارش بوده به‌منظور رسیدن به هویّت مستقل از دیگران. دگرخوانی‌های او از اسطوره به دلایل روان‌شناختی، زیبایی‌شناختی و اجتماعی- تاریخی و با شیوه‌های اسطوره‌آفرینی و اسطوره‌شکنی صورت گرفته است. در این پژوهش، ابتدا به تحلیل نظریّة بدخوانی خلاّق هارولد بلوم پرداخته‌ایم و در ادامة پژوهش به واکاوی دگرخوانی‌های خلّاقانه شاملو از اسطوره بر اساس نظریّة بدخوانی خلّاق بلوم پرداخته‌ایم. Manuscript profile