بومادران (Achillea wilhelmsii C. Koch.)، متعلق به تیره Asteraceae می‌باشد. این گیاه به‌طور وسیعی در رویشگاه‌های مختلف ایران یافت می‌شود و برای درمان بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تحقیق، سرشاخه‌های گیاه در سه مرحله مختلف قبل گلدهی (اردیبهشت)، گلدهی (خرداد) و پس از آن (تیرماه) از رویشگاه طبیعی آن در سال 1395، از منطقه قوشچی (ارومیه) در استان آذربایجان غربی جمع‌آوری گردید. نمونه اسانس‌ها با استفاده از دستگاه تقطیر با آب (طرح کلونجر) استخراج و مواد موثره نمونه‌ها با استفاده از دستگاه کروماتوگراف گازی (GC) و دستگاه کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی ((GC/MS شناسایی گردید. نتایج نشان داد در زمان‌های مختلف برداشت علاوه بر تغییر رنگ و بازده اسانس، کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس‌ها نیز متغیر است. ترکیبات کامفور (5/57 درصد) و کامفن (56/8 درصد) از بیشترین مقدار خود در فاز قبل از گلدهی گیاه گزارش شدند و پس از گلدهی از میزان آنها کاسته شد ولی بالعکس ترکیبات اوکالیپتول (18/13 درصد)، بورنئول (91/18 درصد)، بی سیکلو-هپتان (43/0 درصد) و توجون (35/15 درصد) در مرحله پایان گلدهی به بالاترین مقدار خود می رسد. آنالیز یافته‌ها نشان می‌دهد که اسانس گیاه در مراحل مختلف رشد و نمو از کمیت و کیفیت متفاوت مواد موثره برخوردار است و به تناسب با آن از عملکرد متفاوت دارویی نیز برخوردار خواهد بود. Manuscript profile

یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید و نگهداری گوجه‌فرنگی در ایران، بیماری لکه‌موجی با عامل Alternaria alternata می باشد. تحقیقات نشان داده است برخی متابولیت‌های ثانویه گیاهان دارویی در جلوگیری از رشد قارچ‌ها مؤثر بوده و جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی هستند. در تحقیق حاضر، برگ و سرشاخه گلدار آویشن، پونه، نعناع فلفلی، مرزه، نعناع ارومیه در مرحله شروع گلدهی، سرشاخه‌های گل‌دار بومادران زرد در مرحله گلدهی کامل و بذور رسیده رازیانه، شوید و زنیان در سال 1396 از باغ گیاهان دارویی مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب جمع آوری و پس از شناسایی مورد استفاده قرار گرفتند. برگ‌های بالغ گیاه دارویی اکالیپتوس نیز در تابستان سال 1396 از استان فارس، شهرستان فراشبند جمع‌آوری و مورد استفاده قرار گرفت. اسانس مواد گیاهی به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد و ترکیبات اسانس همه گونه‌ها با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی مشخص گردید. اثر ضد قارچی اسانس‌های استخراج شده روی رشد کلونی قارچ Alternaria alternata به روش اختلاط اسانس با محیط کشت PDA با غلظت‌های صفر، 200، 400، 800 و 1200 ppm در سه تکرار بررسی شد. نتایج نشان داد، نوع و غلظت اسانس بر جلوگیری از رشد کلونی قارچ تاثیر معنی‌داری دارد. بیشترین تاثیر بازدارندگی مربوط به اسانس مرزه، زنیان و آویشن در غلظت‌های 800 و 1200 ppm و اسانس گیاه دارویی شوید در غلظت 1200 ppm می‌باشد. Manuscript profile