این پژوهش با هدف بررسی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های بطالت اجتماعی و درنهایت صحت معیارهای شناسایی‌شده در قالب تبیین مدلی اکتشافی برای کاهش بطالت اجتماعی در سازمان‌های فناورمحور و مانوس با دورکاری هم‌راستا با ارتقاء بهره‌وری انجام شد. این پژوهش از منظر نوع توصیفی و از منظر روش‌شناسی کاربردی محسوب می‌گردد و با استفاده از روش آمیخته (کیفی-کمی) به انجام رسید که استخراج 5 بعد اصلی از 16 مؤلفه و 51 شاخص در بخش کیفی با استفاده از تحلیل محتوا مصاحبه با 20 نفر از خبرگان دانشگاهی و سازمانی در حوزه بطالت اجتماعی صورت گرفت و برای دستیابی به الگو در بخش کمی از روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM) و مضافاً پرسشنامه استفاده شد. پژوهش حاضر به لحاظ زمانی در مقطع 18 ماهه تدوین شد و به تحلیل داده‌های کمی و کیفی پرداخت. جامعه آماری در بخش کمی، کارشناسان ارشد شرکت خدمات انفورماتیک بازوی فناوری الکترونیک بانک مرکزی بودند. در تجزیه‌وتحلیل داده‌های کیفی از نرم‌افزار Maxqda و در تجزیه‌وتحلیل داده‌های بخش کمی حاصله از 96 پرسشنامه، از نرم‌افزارهای SPSS و PLS و تحلیل مسیر، رگرسیون و معادلات ساختاری استفاده شد. تحلیل داده‌های کیفی و کمی پژوهش دستیابی به 5 بعد سازمانی، رفتاری، نظام‌های مدیریتی، فرهنگی و اهداف /استراتژی بود که طی تحلیل‌های صورت گرفته متغیر سازمانی به عنوان متغیر مستقل، متغیر اهداف / استراتژی به‌عنوان متغیر وابسته، متغیر نظام‌های مدیریتی به‌عنوان متغیر میانجی و درنهایت متغیرهای رفتاری و فرهنگی به‌عنوان متغیرهای رابط شناسایی شدند. مدل حاصله از تحلیل ISM و استفاده از تحلیل میک مک نیز منتج به ارائه مدلی 3 سطحی بود که بعد سازمان تأثیرگذارترین و بعد اهداف / استراتژی به‌عنوان تأثیرپذیرترین بعد شناخته شد. بهره‌‌گیری از نتایج مدل اکتشافی این پژوهش می‌تواند به‌صورت عملی منتج به کاهش بطالت اجتماعی در سازمان‌های فناورمحور و متأثر از سازوکارهای دورکاری شده و درعین‌حال ارتقاء بهره‌وری در این سازمان‌ها را به همراه داشته باشد. Manuscript profile