ادبیات یکی از شئون اجتماعی است که همواره تحت تأثیر وقایع و رویدادهای سیاسی عصر خود بوده و جایگاهی برای بیان و بازتاب آن جریان هاست. از پیامدهای حاکمیت استبداد و اختناق بر جامعه، رویکرد شاعران به بیان نمادین است. سواره ایلخانی زاده از جمله شاعران نوپرداز کُرد در کردستان ایران است، که تحت تأثیر شرایط جامعه و شعر نو فارسی و تأثیر پذیری از شعر نیمایوشیج، در شعر خود به جامعه گرایی و توجه به دردها و رنج های مردم و متعهد دانستن خود در فضای خفقان زده که ارمغان حکومت عصر بود، پرداخت. برخی از شاعران در شعر نو فارسی، برای بیان مشکلات و آرمان های مردم، از زبانی سمبولیک و نمادین بهره می بردند. سواره نیز به تأثیر از شرایط حاکم بر جامعه، در شعر، زبانی سمبولیک داشت. در این مقاله با نگاهی به اوضاع تاریخی و سیاسی دوران شعری سواره، به بررسی زبان شعر خه وه به ردینه (خواب سنگین/ khava bardîna)، سمبول های شعری اش و بهره گیری از آن‌ها برای بیان مشکلات و آرمان های جامعۀ سواره می پردازیم و به این مهم دست می یابیم که سواره با تلفیق نمادگرایی و جامعه گرایی که دو ویژگی بارز سمبولیسم اجتماعی است، بازگوکنندۀ وقایع تاریخی، سیاسی و اجتماعی عصر خود است. Manuscript profile

از میان پژوهش های بین رشته ای، جامعه شناسی ادبیات یکی از رویکردهای نوین نقد ادبی است که مسائل جامعه در اثر ادبی را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد و به تعامل جامعه و ادبیات می پردازد. در میان مکتب های نقدی، تاریخ نقد مارکسیستی را می توان متعلق به قرن بیستم دانست. در این نوع نقد از ارتباط جامعه و ادبیات سخن به میان می آید و ادبیات را بر اساس شرایط تاریخی پدید آورندة آن تحلیل می کند؛ بنابراین برای نقد مارکسیستی شناخت زمینة تاریخی آن نیز ضرورت دارد. با اشغال ایران و منطقۀ کردستان، بعد از جنگ جهانی اول توسط نیروهای متفقین، جریانی بر ادبیات کردی مسلط می شود که بسیاری از ادیبان و روشنفکران کرد را تحت تأثیر مارکسیسم و کمونیسم قرار می دهد. سواره ایلخانی زاده (1316ش ـ 1354)، از شاعران مطرح شعر معاصر کردی است که در دهۀ چهل و پنجاه در تهران زندگی می کرد. او همچون بسیاری از روشنفکران آن دوران، متأثر از جریان های ایدئولوژیک زمانۀ خود بوده است. سواره بنابر اقتضای زمانۀ خود، زبان سمبولیک را برای اشعارش برگزیده است. او سعی می کند اندیشه های خود را با زبانی رمزگونه مطرح کند. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی، با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت پذیرفته، سعی می شود که ضمن بررسی زبان سمبولیک اشعار او، به تحلیل مؤلفه های نقد مارکسیستی در شعر او نیز پرداخته شود. نتیجه ها حاکی از این است که اوضاع سیاسی و اجتماعی زمانۀ سواره بر اشعار او تأثیرگذار بوده است و این اشعار وسیله ای برای بیان افکار و ایدئولوژی او که همان افکار مارکسیستی ـ سوسیالیستی است بوده است. Manuscript profile